Yanık ? Donma ? Sıcak Çarpması İlkyardım YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASI YANIK

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Yanık ? Donma ? Sıcak Çarpması İlkyardım

YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASI

YANIK;Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır

Yanık genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi,

Sıcak katı maddelerle temas,

Asit alkali gibi kimyasal maddelerle temas,

Elektrik akımı etkisiyle veya Radyasyon nedeni ile de oluşur

YANIK ÇEŞİTLERİ

Fiziksel Yanıklar

Isı ile oluşan yanıklar

Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar

Işın ile oluşan yanıklar(radyasyon)

Sürtünme ile oluşan yanıklar

Donma sonucu oluşan yanıklar

Kimyasal Yanıklar

Asit ve alkali madde ile oluşan yanıklar?

YANIĞIN CİDDİYETİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER

Derinlik

Yaygınlık

Bölge

Yaş

Enfeksiyon riski

Solunum yoluyla görülen zarar

Önceden var olan hastalıklar

Yanık Derecelendirmesi

3

ncü Derece Yanık

2

nci Derece Yanık

1

nci Derece Yanık

Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır

Yaklaşık 48 saatte iyileşir

Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır

Ağrılıdır

Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir

Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir

Özelliklede kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür

Beyaz yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır

Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur

YANIĞIN VÜCUTTAKİ OLUMSUZ ETKİLERİ

Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar

Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir

Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur

ISI İLE OLUŞAN YANIKLARDA İLKYARDIM İŞLEMLERİ NEDİR

Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir

H/Y?nın battaniye vs

ile üzeri kapatılır ve yuvarlanması sağlanır

Yaşam belirtileri değerlendirilir

Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir

Yanık bölge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez

Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat, gerdanlık vBulletin

eşyalar çıkarılır

Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır

Takılan yerler varsa kesilir

Derinin zarar görmesini önlemek için sabunlu suyla dikkatli bir temizlik yapılır

Hijyen ve temizliğe dikkat edilir

Su Toplamış Yerler Patlatılmaz

Yanık üzerine hiçbir madde (ilaç dahil) sürülmemelidir

Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür

Hasta / yaralı battaniye ile örtülür

Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalı

Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa H/Y?nın kusması yoksa, bilinçliyse, ağızdan sıvı verilerek (1 lt su ? 1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz) sıvı kaybı önlenir

Tıbbi yardım istenir (112)

KİMYASAL YANIKLARDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?

Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir

Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuşakça yıkanmalıdır

Giysiler çıkarılmalıdır

Hasta / yaralı örtülmelidir

Tıbbi yardım sağlanmalıdır (112)

ELEKTRİK YANIKLARINDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?

Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır

Hasta yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir

Akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir

Hasta / yaralının ABC si değerlendirilmelidir

Hasta /yaralı kımıldatılmamalıdır

Hasar gören bölge örtülmelidir

Tıbbi yardım istenmelidir

?112?

SICAK ÇARPMASI BELİRTİLERİ

Yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar

Adale krampları

Güçsüzlük, yorgunluk

Baş dönmesi

Davranış bozukluğu

Solgun ve sıcak deri

Bol terleme (daha sonra azalır)

Mide krampları, kusma, bulantı

Bilinç kaybı, hayal görme

Hızlı nabız

SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?

Hasta serin ve havadar bir yere alınır

Giysiler çıkarılır

Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir

Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı yada soda içirilir

DONUK BELİRTİLERİ NELERDİR?

Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur,

Birinci,

İkinci,

Üçüncü derece şekilde derecelendirilir

donuk derecelendirilmesi

üçüncü derece

ikinci derece

birinci derece

En hafif şeklidir, deride solukluk, soğukluk hissi uyuşukluk, halsizlik, daha sonra kızarıklık ve iğnelenme, erken müdahale edilirse hızla iyileşir

Soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir

Zarar gören bölgede gerginlik hissi

Ödem, şişkinlik, ağrı, içi su dolu kabarcıklar

Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür

Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır

Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur

DONUKTA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR?

Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir

Sakinleştirilir

Kesin istirahat ettirilir, hareket ettirilmez

Kuru giysiler giydirilir

Sıcak içecekler verilir

Su toplamış bölgeler patlatılmaz üstü örtülür

Donuk bölge ovulmaz kendi kendine ısınması sağlanır

El ve ayak doğal pozisyonda tutulur

Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır

El ve ayaklar yukarı kaldırılır

Tıbbi yardım istenir ?112?

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Yanık ? Donma ? Sıcak Çarpması İlkyardım YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASI YANIK Yanık ? Donma ? Sıcak Çarpması İlkyardım YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASI YANIK;Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır Yanık genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi, Sıcak katı maddelerle temas, Asit alkali gibi kimyasal maddelerle temas, Elektrik akımı etkisiyle veya Radyasyon nedeni ile de oluşur YANIK ÇEŞİTLERİ Fiziksel Yanıklar Isı ile oluşan yanıklar Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar Işın ile oluşan yanıklar(radyasyon) Sürtünme ile oluşan yanıklar Donma sonucu oluşan yanıklar Kimyasal Yanıklar Asit ve alkali madde ile oluşan yanıklar? YANIĞIN CİDDİYETİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER Derinlik Yaygınlık Bölge Yaş Enfeksiyon riski Solunum yoluyla görülen zarar Önceden var olan hastalıklar Yanık Derecelendirmesi 3ncü Derece Yanık 2nci Derece Yanık 1nci Derece Yanık Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır Yaklaşık 48 saatte iyileşir Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır Ağrılıdır Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir Özelliklede kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür Beyaz yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur YANIĞIN VÜCUTTAKİ OLUMSUZ ETKİLERİ Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur ISI İLE OLUŞAN YANIKLARDA İLKYARDIM İŞLEMLERİ NEDİR Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir H/Y?nın battaniye vs ile üzeri kapatılır ve yuvarlanması sağlanır Yaşam belirtileri değerlendirilir Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir Yanık bölge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat, gerdanlık vBulletin eşyalar çıkarılır Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır Takılan yerler varsa kesilir Derinin zarar görmesini önlemek için sabunlu suyla dikkatli bir temizlik yapılır Hijyen ve temizliğe dikkat edilir Su Toplamış Yerler Patlatılmaz Yanık üzerine hiçbir madde (ilaç dahil) sürülmemelidir Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür Hasta / yaralı battaniye ile örtülür Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalı Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa H/Y?nın kusması yoksa, bilinçliyse, ağızdan sıvı verilerek (1 lt su ? 1 çay kaşığı karbonat -1 çay kaşığı tuz) sıvı kaybı önlenir Tıbbi yardım istenir (112) KİMYASAL YANIKLARDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR? Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuşakça yıkanmalıdır Giysiler çıkarılmalıdır Hasta / yaralı örtülmelidir Tıbbi yardım sağlanmalıdır (112) ELEKTRİK YANIKLARINDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR? Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır Hasta yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir Akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir Hasta / yaralının ABC si değerlendirilmelidir Hasta /yaralı kımıldatılmamalıdır Hasar gören bölge örtülmelidir Tıbbi yardım istenmelidir?112? SICAK ÇARPMASI BELİRTİLERİ Yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut ısısının ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar Adale krampları Güçsüzlük, yorgunluk Baş dönmesi Davranış bozukluğu Solgun ve sıcak deri Bol terleme (daha sonra azalır) Mide krampları, kusma, bulantı Bilinç kaybı, hayal görme Hızlı nabız SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR? Hasta serin ve havadar bir yere alınır Giysiler çıkarılır Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı yada soda içirilir DONUK BELİRTİLERİ NELERDİR? Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokularda kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur, Birinci, İkinci, Üçüncü derece şekilde derecelendirilir donuk derecelendirilmesi üçüncü derece ikinci derece birinci derece En hafif şeklidir, deride solukluk, soğukluk hissi uyuşukluk, halsizlik, daha sonra kızarıklık ve iğnelenme, erken müdahale edilirse hızla iyileşir Soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir Zarar gören bölgede gerginlik hissi Ödem, şişkinlik, ağrı, içi su dolu kabarcıklar Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara dönüşür Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur DONUKTA İLKYARDIM NASIL OLMALIDIR? Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir Sakinleştirilir Kesin istirahat ettirilir, hareket ettirilmez Kuru giysiler giydirilir Sıcak içecekler verilir Su toplamış bölgeler patlatılmaz üstü örtülür Donuk bölge ovulmaz kendi kendine ısınması sağlanır El ve ayak doğal pozisyonda tutulur Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır El ve ayaklar yukarı kaldırılır Tıbbi yardım istenir ?112?