Vergi Mükellefiyeti Ne Demek?

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Vergi mükellefi ya da yükümlüsü, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu düşen gerçek veya tüzel kişidir Yani mükellefi, hukuki olarak kendine vergi borcu isabet eden kişidir

Verginin yükümlüsü ilgili vergi kanunlarında açıkca gösterilmiştir

Vergi mükellefi, kanuni ve aracı mükellef olmak üzere iki şekilde olmaktadır

Kanuni mükellef, vergi kanunları bakımından mükellef olarak tanımlanan, adına vergi borcu düşen ve bu borcu ödemek zorunda olan kişidir

Bu mükellefiyet kişiye bağlıdır ve sözleşmeyle başkasına devredilemez

Ancak bazı kişiler, ödemek zorunda oldukları vergileri piyasadakifiyat hareketlerinden yararlanarak başkalarına yansıtabilirler

Bu durumda kanuni mükellef ile gerçek anlamda vergiyi ödeyen kişi ayrı ayrı kişiler olabilir

Böyle olunca da kanuni mükellef ile aracı mükellef çoğu zaman birbirinden farklıkişiler olmaktadır

Aracı mükellef ise, kanuni mükellef olduğu vergiyi başkasına yansıtan kişidir

Başka bir ifadeyle, kanuni mükellef durumunda bulunan kişinin, ödemiş olduğu bir vergiyi başkasına aktarması sonucu karşılaştığı durumu aracı mükellef ifade etmektedir

Örneğin, katma değer vergisinde kanuni mükellef, vergiye tabi mal veya hizmeti sunan kişidir

Ancak, bu kanuni mükellef vergiye tabi mal veya hizmeti satarken, yükümlüsü olduğu vergiyi çoğu zaman bu mal veya hizmetinfiyatına ekleyerek alıcıya devreder

Bu durumda ilgili mal veya hizmetin kanuni mükellefi aslında aracı mükelleftir

Buna karşılık mal ve hizmeti satın almak suretiyle, bu mal ve hizmetinfiyatı içinde gizlenmiş olan vergiyi ödemek zorunda olan nihai tüketici ise vergi yüklenicisi olmaktadır

Yani vergiyi en son ödeyen ve artık başkasına yansıtamayan kişiye vergi taşıyıcısı denir

Vergi mükellefiyeti denilince, bir kişinin vergi kanunlarına göre yerine getirmesi gereken yükümlülükler anlaşılır

Bu yükümlülükler ise uygulamada maddi ve şekli olmak üzere iki yönde belirir

Maddi vergi yükümlülüğü, ortaya çıkan verginin ödenmesi şeklinde oluşur

Şekli vergi yükümlülüğü ise, defter tutma, onaylatma, gerekli bildirimleri yapma, beyanname verme, defter ve belgeleri saklama vb

gibi şekle ve usule ilişkin görevleri kapsamaktadır

Kaynaklar

Aytaç Eker, Kamu Maliyesi, Masa Üstü Yayıncılık, İzmir
Osman Pehlivan, Vergi Hukuku, Derya Kitabevi, Trabzon, 2003

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Vergi Mükellefiyeti Ne Demek? Vergi mükellefi ya da yükümlüsü, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu düşen gerçek veya tüzel kişidir Yani mükellefi, hukuki olarak kendine vergi borcu isabet eden kişidir Verginin yükümlüsü ilgili vergi kanunlarında açıkca gösterilmiştir Vergi mükellefi, kanuni ve aracı mükellef olmak üzere iki şekilde olmaktadır Kanuni mükellef, vergi kanunları bakımından mükellef olarak tanımlanan, adına vergi borcu düşen ve bu borcu ödemek zorunda olan kişidir Bu mükellefiyet kişiye bağlıdır ve sözleşmeyle başkasına devredilemez Ancak bazı kişiler, ödemek zorunda oldukları vergileri piyasadakifiyat hareketlerinden yararlanarak başkalarına yansıtabilirler Bu durumda kanuni mükellef ile gerçek anlamda vergiyi ödeyen kişi ayrı ayrı kişiler olabilir Böyle olunca da kanuni mükellef ile aracı mükellef çoğu zaman birbirinden farklıkişiler olmaktadır Aracı mükellef ise, kanuni mükellef olduğu vergiyi başkasına yansıtan kişidir Başka bir ifadeyle, kanuni mükellef durumunda bulunan kişinin, ödemiş olduğu bir vergiyi başkasına aktarması sonucu karşılaştığı durumu aracı mükellef ifade etmektedir Örneğin, katma değer vergisinde kanuni mükellef, vergiye tabi mal veya hizmeti sunan kişidir Ancak, bu kanuni mükellef vergiye tabi mal veya hizmeti satarken, yükümlüsü olduğu vergiyi çoğu zaman bu mal veya hizmetinfiyatına ekleyerek alıcıya devreder Bu durumda ilgili mal veya hizmetin kanuni mükellefi aslında aracı mükelleftir Buna karşılık mal ve hizmeti satın almak suretiyle, bu mal ve hizmetinfiyatı içinde gizlenmiş olan vergiyi ödemek zorunda olan nihai tüketici ise vergi yüklenicisi olmaktadır Yani vergiyi en son ödeyen ve artık başkasına yansıtamayan kişiye vergi taşıyıcısı denir Vergi mükellefiyeti denilince, bir kişinin vergi kanunlarına göre yerine getirmesi gereken yükümlülükler anlaşılır Bu yükümlülükler ise uygulamada maddi ve şekli olmak üzere iki yönde belirir Maddi vergi yükümlülüğü, ortaya çıkan verginin ödenmesi şeklinde oluşur Şekli vergi yükümlülüğü ise, defter tutma, onaylatma, gerekli bildirimleri yapma, beyanname verme, defter ve belgeleri saklama vb gibi şekle ve usule ilişkin görevleri kapsamaktadır Kaynaklar Aytaç Eker, Kamu Maliyesi, Masa Üstü Yayıncılık, İzmir Osman Pehlivan, Vergi Hukuku, Derya Kitabevi, Trabzon, 2003