Erkek Sağlığı

Erkeklerde en çok görülen hastalıklardan Biri olan basur beslenme ve sağlık önlemleriyle denetim altında tutulabilen, ama çoğu kez cerrahi çözüm gerektiren yaygın bir hastalıktır


BASUR


Basur, makat civarındaki toplar damarların genişlemesi sonucu meydana gelen hastalıktır Toplar damarlardaki bu genişleme şişlik, kaşıntı, ağrı ve kanamaya neden olabilir Basur gelişimi normal olmamakla birlikte, insanların çoğunda zaman zaman basur gelişmektedir Uzun süreli oturmak zorunda olma, kabızlık, besinlerimizdeki bazı maddeler bsaur gelişimine neden olabilmektedir Yine gebelik sırasında basur gelişimi sıktır, ancak bunlar doğumdan sonra ortadan kalkar Basura neden olabilecek yiyecekler arasında en sık rastlanılanları: güçlü baharatlar (özellikle kırmızı biber ve hardal), kafeinli ve kafeinsiz kahve ve alkoldür Sık sık basur gelişenlerin bu yiyeceklerden ve sigaradan uzak durmaları gerekir

BELİRTİLERİ


1)En sık görülen belirti,tuvalet kağıdında kırmızı parlak rekli veya tuvalette kan damlası görmektirTıkanmış hemoroidlerde pıhtı bulunur ve ağrılıdır

2)yanma

3)Anüste(makatta) rahatsızlık

4)Kaşıntı

SEBEPLERİ


1)Ailesel yatkınlık

2)Kabızlık, uzun süren ishal

3)Kabızlığa neden olan veya artıran sebepler

4)Posasız gıda(meyve sebzenin az tüketildiği) gıdalarla beslenme alışkanlığı

5)Aşırı terleme, az su içme

6)Dışkılama zamanının ertelenmesi

7)Seyahatler

8)Karın içi basınç artışına yol açan etkenler (gebelik)

9)Acılı ve baharatlı gıdaların fazla tüketilmesi

10)Aşırı alkol tüketimi

11)TUVALET İHTİYACINI ERTELEMEK VE UZUN SÜRE TUVALLETTE KALMAK

12)Yaşlılık

TEDAVİ


Basurla için en iyi tedavi yöntemi binlerce yıldır kullanılan oturma banyolarıdır Uygun büyüklükte bir leğenin içerisine yanmayacağınız ve sizi rahatsız etmeyecek kadar sıcaklıkta su doldurun, günde 3-4 kez 15 dakika kadar oturunTuvaletten sonra kesinlikle kuru tuvalet kağıdı ile temizlik yapmayın Kuru tuvalet kağıtları buradaki genişlemiş damarlara hasar verir ve basuru ilerletir Bunun yerine tuvalet kağıdını ıslatıp o şekilde temizlenin Veya bu amaçla üretilmiş ıslak kağıt mendiller kullanın

10 BASİT TAVSİYE:


Çok su içiniz: Gün de en az 15 ila 2 litre


Dengeli besleniniz: Lif, tahıl, kepek ekmeği, meyva ve sebze açısından zengin gıdalar alınız


Jimnastik, yürüme ve yüzme gibi düzenli egzersizler yapınız Bisiklet ve ata binme gibi bazı sporlardan kaçınız


Tuvalete, her gün belirli bir saatte gidiniz, ( örneğin uyandığınızda bir bardak su içtikten sonra )


Sıcak yerlerde çok uzun süre kalmayınız


Lokal tahribata ( baharatlı yemekler, alkol ) ya da bağırsak hareketliliğine ( kahve, çay ) neden olabilecek gıdalardan kaçınınız


Lokal kişisel temizliğinize özen gösteriniz, ancak uzun süreli kullanımda, tahriş ( dar iç çamaşırlar ve sıkı giyisiler vb) edebilecek ürünlere dikkat ediniz

Ağır yükleri taşımaktan kaçınmaya çalışınız


Dar giyisiler giymekten kaçınınız


Semptomlar devam ederse ( örneğin tuvalet kağıdında kan, anal rahatsızlık, akıntı genel cerrahi polikiliğine başvurunuz


KOMPLİKASYONLAR(sebep olduğu kötü şeyler)

Kanama, basurun en sık görülen komplikasyonudurBasurun kanama dışında birçok başka komplikasyonu da vardır Bunların en önemlisi çok kolay iltihaplanmalarıdır Genişlemiş toplardamarlarda iltihap (flebit) oluşumu çok yaygındır, îltihaplanan basur memeleri gerginleşir, şişer, genişler, çok ağrı verir ve yalancı dışkılama hissidirDışkılamayla ağrı daha da artar aynca ateş yükselebilir Böyle ağrılı bir basur nöbetinin gelişimi iki yol izleyebilir Birincisi iltihabın bir hafta içinde kaybolması ve belli bir aradan sonra sürecin yeniden başlamasıdır,Basur kanamaları az miktarda da olsa uzun sürmesi ve yinelemesi nedeniyle kansızlığa yol açabilir Sık sık basurla birlikte görülen bir sorun da makatta çatlakların oluşmasıdır

CERRAHİ TEDAVİ


Tıbbi tedaviye ve alınan sağlık önlemlerine karşın hastalık ilerler komplikasyonlar ortaya çıkarsa cerrahi girişimde bulunmak gerekir Kriyoşirürji (soğuk ya da dondurma cerrahisi) Sıvı azot ya da azot protoksitle dondurucu etki sağlayan bir aygıt kullamlarak basur memelerini çıkarmayı sağlayan bir yöntemdirHastanede yatmayı gerektirmeyen ağrısız bir cerrahi girişim olduğundan hastalar tarafindan çok istenir Ama kriyoşirürji ancak fazla büyümemiş, iltihaplanmamış, iyi görülebilen ve bağırsak duvarına ince bir sapla bağlı olan basur memelerine uygulanabilir; dolayısıyla kullanım alanı sınırlıdır Aynca yaygın kanının tersine bazı olumsuz sonuçlar doğurduğu da bilinmektedir Dondurucu aygıtla cerrahi girişim sonrasında hasta birkaç gün ishal biçiminde dışkı çıkarır Bu tedavi yönteminde basur memeleri önce şişer ve kızarır altıncı güne doğru meme çevresindeki doku siyahlaşarak kangren olur ve 14 güne doğru tutunduğu dokudan ayrılarak düşer


Hemoroidektomi (geleneksel basur ameliyatı) Tıbbi tedaviyle başanlı sonuç alınamaz ve ağn, yanma, kanama gibi yakınmalar ağırlaşarak sürerse hastanın durumu da kriyoşirürji için uygun değilse, artık geleneksel bir cerrahi girişim yöntemi olan hemoroidektomiye başvurmak zorunlu olur Ameliyat sonrası dönem ağrılı ve zordur; kriyoşirürjiden farklı olarak hastanede yatmayı ve birkaç gün yatakta dinlenmeyi gerektirir Bununla birlikte olgulann önemli bir bölümünde tek etkili ve güvenilir tedavi yöntemidir

Gerçekte erkeklerde bu dönemde belirgin bir hormonal değişim olmaz, ancak 50�li yaşlardan itibaren yaşa bağlı değişimler ve buna bağlı performans azalmaları ortaya çıkar Yaşa bağlı değişimler şunlardır;


* Testislerde küçülme ve sertleşme ( testosteron azalmaz )

* Ereksiyonda güçlük, olduğunda uzama

* Yavaş ve güçsüz meni çıkarma


Bu değişimleri etkileyen en önemli faktörler ise şöyle sıralanabilir ;


* Vücut değişimleri, kas gücünde azalma, çabuk yorulma

* Kalp-damar hastalıkları

* Solunum sistemi hastalıkları

* Şeker hastalığı

* Dejeneratif eklem hastalıkları

* Prostat hastalıkları, operasyonlar

* Kullanılan bazı ilaçlar ( tansiyon, depresyon vb)

* Alkol, sigara

* Başarısızlık korkusu

* Cinsel ilişki sırasında ölme korkusu

* Monotonluk

* Beklentilerin azalması

* Toplumun yaşlı cinselliğini yok farz etmesi

* Kendine ait bir mekana sahip olamama

* Sosyo-ekonomik güçlükler


Hanımlarda olduğu gibi hormon tedavisine gerek yoktur çünkü üretim azalmamıştır Ancak genel sağlık sorunlarının yanında özellikle damar hastalıklarına bağlı olarak gelişen sertleşme problemi ve prostat büyümesine bağlı idrar sıkıntıları nedeniyle düzenli hekim kontrolleri gereklidir


Eğer sertleşme olamıyorsa, günümüzde çok çeşitli ve güvenli penil protezler (mutluluk çubuğu) basit operasyonlar ile uygulanabilmektedir


Prostat büyümesi önemlidir çünkü idrar yolunu tıkayarak çok rahatsız eder Bu durumda kolay ancak dikkatle gerçekleştirilen operasyonlar başarı ile yapılmaktadır Bu operasyonlardan sonra sertleşme biraz güçleşmekte, meni çıkarma işlevi son bulmaktadır

Prostat Kanseri


Erkek üreme sisteminin önemli bir üyesi olan prostatta görülen malign (kötü huylu)değişikliklerdirErkeklerde en sık görülen kanser tiplerindendir Amerika'da her 5 erkekten birinde görüldüğü tespit edilmiştirYine Amerika'da her yıl 200000 yeni hasta ve 38000 ölüm saptanmaktadır


Genellikle 50 yaş üstünde görülür ancak seyrekte olsa gençler de de görülme olasılığı vardır


Prostat mesanenin altında, rektumun önünde yerleşmiş ceviz büyüklüğünde birbezdir


Prostat ejekulasyon esnasında spermin dışarı atılması için gerekli akışkan sıvının ve enzimlerin 1/3 ünü salgılar Ejakulatın içinde yer alan sperm testislerde yapılır, vas deferens adı verilen tüpler tarafından taşınır Bu esnada prostattan bu katkı maddelerini alır ve penise ulaşarak dışarı atılır Prostatın arkasında ki seminal kabarcıklar bu akışkanın yapıldığı yerdir Prostata direkt teması ve yakınlığından dolayı kanser bu seminal kabrcıkları ve prostatı saran kapsülü de etkileyebilir Bu durumda ameliyat kanseri yok etmek açısından pek faydalı olamayabilir Rektuma olan komşuluğundan dolayı Rektal muayene prostat hakkında fikir verebilen iyi bir muayene usuludur

Nedenleri:


Prostat kanserinin sebebi henüz bilinmemektedir Ancak bazı faktörlerin kansere yakalanma riskini arttırdığı bilinmektedir


Birinci faktör ailede prostat kanseri hikayesinin bulunmasıdırBabasında veya kardeşinde prostat kanseri bulunan bir kişinin kansere yakalanma riski iki katartmaktadır


Yaşlı kişiler daha büyük risk altındadırlarProstat kanseri tanısı konmuş kişilerin 3/4 ü 65 yaş ve üzerindedir


Afrikalı-Amerikalılarda daha sık görüldüğü söylenmektedir


Prostat kanseri ile erkeklik hormonu arasında bir ilişki olduğu sanılmaktadırKısırlaştırılmış erkeklerde prostat kanserinin görülmemesi buna delil olarak gösterilmektedir


Östrojen hormonu (kadınlık hormonu) kan seviyelerinin yükseldiği ağır karaciğer hastalıklarında prostat kanseri riski azalmaktadır


Çevresel faktörler riskin artmasında rol oynar Asyalı lar prostat kanseri riski açısından daha şanslıdırlar Japon erkeklerinde prostat kanseri görülme riski Amerikalı'lardan yaklaşık 40 kez daha azdır Ancak ilginç olan konu Amerika'ya göç etmiş Asyalılarda riskin arttığı görülmüştür Bu da çevre ve beslenme faktörlerinin önemini göstermektedir

Belirtiler:


Prostat kanseri genellikle ileri aşamalarına kadar bulgu vermez İyi bir doktor muayenesi ve Prostate Specific Antigen (PSA) adı verilen bir kan tahlili ile genellikle bulgu vermeden önce erken evrelerde tanısı konulabilir


İleri evrelerde ise prostat bezinin büyümesine bağlı idrar yapamama, idrar veyasemen sıvsında kan görülmesi gibi bulgular verebilir Ayıca ağrı ve empotansgibi bulgular da verebilir


Hastalığı önlemenin kesin yolları bilinmemekle birlikte sağlıklı yaşam içingerekli genel kuralları ( egzersiz ve düşük yağlı diyet) uygulamak yararlı olabilir


Tanı:


Prostat muayenesi rektal tuşe ile yapılır Rektumdan yapılan muayenede prostat kenarları düzensiz ve noduler olarak ele gelir


Prostate Specific Antigen (PSA) testinin bulunmasi ile prostat kanseri tanisinda yeni bir çag açilmistir Bu test ile kanser henüz bulgu vermedigi çok erken asamalarda dahi taninabilmektedir


Prostate Specific Antigen (PSA) prostat bezi tarafindan yapilan ve semen sivisinin yapisinda olan küçük bir protein molekülüdür Bu molekül normalde kanda ya hiç bulunmaz veya çok düsük seviyelerde bulunur Ancak prostat kanserlerinde PSA nin kan düzeyleri çok yükselir Bazı kanser dışı durumlarda da PSA da yükselmeler görülürse de bunlar küçük düzeylerde ve geçici yükselmelerdir Bu durumları ayırt edebilmek için PSA dayükselme saptayan doktor tekrar test isteyebilir 4-10 ng/ml arasında çıkan ortadüzeydeki PSA seviyeleri üroloji konsultasyonu gerektirir 10 ng/ml üzerindekiseviyelerde ise ürolojist tarafından biopsi konusunda değerlendirilmelidir


Prostat Kanserlerinin % 5-10 kadarında PSA yükselmeyebilir Bu sebeple rektal muayene ve PSA tanıda tamamlayıcı rol oynar Sadece biri yeterli olamazBu yöntemlerden herhangi birinde prostat kanseri şüphesi olursa Ürolog Doktorunuz biopsi isteyebilir Biopside ultrason eşliğinde rektumdan prostata bir cins iğne ile girilerek mikroskop ta incelenmek üzere parça alınır Kanser tanısı konulursa kanserin ilerleme derecesi Gleason Score ile evrelendirilirBu skala doktorunuzu hastalığın gidişi, tedavisive ne kadar yayıldığı hakkında bilgilendirir 10 en yüksek evredir ve hastalığın kötü olduğunu gösterirPSA düzeyindeki yüksekliklerde hastalığın evresi hakkında fikir verebilir Genellikle 6 ve üstü Gleason scoru ve 20-30 ng/ml PSA seviyesi kanserin prostat bezi dışınada yayıldığını gösterir


Kanser aynı zamanda klinik evrelemeye de tabi tutulur Klinik evrelemede çeşitliyöntemler kullanılır En çok kullanılan T1-T4 evrelemesinde:


* T1-T2 de kanser prostat bezinde sınırlı kalmıştır

* T3 de yakın dokulara da metastaz (yayılım)yapmıştır

* T4 de ise uzak organlara da yayılım vardır

Eski ancak hala kullanılanbir sistem de ise:


* Evre A ve B de kanser prostat bezinde sınırlı kalmıştır

* EvreC de yakın dokulara da metastaz (yayılım) yapmıştır

* Evre D de ise kemik gibi uzak organlara da metastaz yapmıştır


Doktor bunlardan başka uzak metastazları da araştırmak için kemik taramaları,röntgen, MR, BT gibi tetkikler isteyebilir

Tedavi:


Tedavide hastanın yaşı, kanserin ilerleme düzeyi, hastanın genel sağlık durumu, gibi çeşitli etmenler göz önünde tutulur


Radyasyon Tedavisi (Dışarıdan Işın Tedavisi): Sadece prostatta sınırlı kalmışkanserlerde ameliyat ve radyasyon tedavisi eşit iyileşme sağlar Son 20 yıldır geliştirilen radyoterapi tetkikleri komplikasyonları en aza indirmiştirGenellikle iki ay boyunca günlük dozlarda radyasyon verilir ve iyi tolere edilirAnestezi ve hastanede yatmayı gerektirmezAğrı hissedilmez Herbir tedavi sadecebirkaç dakika sürer Tedaviden sonra hastalar günlük aktivitelerine devam edebilirler


Radikal Prostatektomi: Prostat ve bağlı seminal kabarcıklar beraberce ameliyatla alınırlarBir kaç gün hastanede yatmayı gerektirir Genel veya Lokal anestezi ile yapılır Ameliyat sonrasında bir miktar sonda taşımak gerekebilirRadikal Prostatektomi de amaç kanserli dokunun tamamını alabilmektir Eğer bu başarılabilirse o zaman başka tedaviye gerek duyulmaz Ancak bazen açıldıktan sonra kanserli dokunun prostat dışında lenf bezlerine veya çevre dokulara da genişlemiş olduğu görülebilir Böyle durumlarda kanserli dokunun tamamı alınamaz ve ameliyat sonrası radyasyon tedavisine ihtiyaç duyulabilir


Radyasyon Tedavisi (Brachytherapy): Dışarıdan verilen radyasyon tedavisi de radikal prostatektomi de hastalarda ereksiyon yeteneğini sınırlarlar Bunu engellemek için Brachytherapy adı verilen bir radyasyon tedavisi yöntemi kullanılır Karın içine leğen kemiğinin dibine, rektumun önüne, testislerin gerisine konan metal kateterler ile radyoaktif madde öldürülmek istenen kanserli dokuya verilirBöylece çevre dokulara verilecek ışın dozu azaltılarak ereksiyonu sağlayacaksinir ve damarlarda daha az hasar neden olunurÇok sık uygulanan bir tedaviseçeneği değildir


Hormon Tedavisi: Kanser prostat dışına da yayılmışsa genellikle hormonal tedaviuygulanır Hormon tedavisinin hedefi testislerden erkeklik hormonu salınımını baskılamaktır Çoğu zaman erkeklik hormonunun baskılanması ile prostat kanserindekigelişme durdurulabilir Bu tedavinin en kolay ve en hızlı yolu testislerin alınmasıdır (kastrasyon, kısırlaştırma) Ancak genellikle günlük ağızdan alınan ilaçlar yada aylık veya 3 aylık enjektabl ilaçlar bu tedavide terch edilir

Evrelere Göre Tedavi:


* Evre T1 ve T2 de(veya Ave B de) radyasyon tedavisi veya ameliyatla (radikal prostatektomi) tedavi aynı etkiyi gösterirler Hastalığın bu aşamasında tedaviye hastanın durumuna göre ve olası yan etkileri göz önüne alınarak karar verilirBir ürolog ve radyasyon onkolojisti ile görüşülmelidir

* Evre T3 veya C de sadece ameliyatla tedavi yeterli değildir Çünkü kanser prostat dışına da yayılmıştır ve ameliyattan sonra radyasyon tedavisi de gerekecektirRadyasyon tedavisi kalan mikroskobik kalıntıları da öldürecektirBirçok doktor bu evrede olası komplikasyonları önlemek için çok daha erken dönemlerde radyasyon tedavisine başlama taraftarıdır Hatta bu aşamada yakalanan kanserlerin pek yüz güldürücü olmayan gidişini engelleyebilmek için radyasyon tedavisi ile birlikte hormontedavisi uygulamakta giderek daha çok kullanılan bir yöntemdir

* Evre T4 veya D de kanser kemiklere yayılmıştır (metastaz)Tedavi semptomlarıhafifletmek ve kanseri geçici olarak geriletmeye yönelik olarak yapılır Kemik metastazlarının tedavisinde ameliyat veya radyasyon tedavisi gerekebilir

Erkek Sağlığı

Testis kanserleri 15-35 yaş erkekler arasında en sık görülen kanser tiplerinden biridirErkeklerde görülen kanserlerin %1 ini oluştururHer yıl 100000 kişiden 3 ünde testis tümörü saptanır 20-40 yaşları arasında ise bu oran 100000 de 6 ya çıkar Kafkasyalı erkeklerde görülme sıklığı diğer erkeklere oranla daha fazladır Olguların yaklaşık % 95 inde tümör doğrudan sperm üreten dokudan kaynaklanır

Eskiden tedavisi oldukça zor olan ve olduça tehlikeli olarak nitelendirilen testis kanserlerinde günümüzdeki gelişmelerle erken teşhis konulduğu takdirde olduça yüz güldürücü sonuçlar alınmakta ve yaşam oranı % 95 lere çıkmaktadır

Belirtiler:


* Herhangi bir testiste kitle veya büyüme

* Skrotumda ağırlık duygusu

* Karında veya karında ağrı

* Skrotumda sıvı birikmesi

* Testislerin birinde veya skrotumda ağrı

* Seyrek olarak human chronic gonadotropin (HCG) artışına bağlı olarak göğüslerde büyüme ve hassasiyet


Unutmayın bu belirtilere başka birçok hastalık ta sebep olabilir Eğer bu belirtiler 2 haftadan uzun sürerse mutlaka bir doktora görünün Bu belirtilerin gerçek sebebini size ancak doktorunuz söyleyebilir

Sebepler:


Testis kanserlerinin sebepleri bilinmemektedir İnmemiş testisi olanlarda hastalığa yakalanma riski çok daha fazladır İnmemiş testis daha sonra cerrahi yöntemlerle indirilse bile bu risk devam etmektedir

Tanı:


Erken tanı kanserin tedavi edilebilme şansını arttırdığı için çok önemlidir Tüm genç erkekler ayda bir kez kendikendine testis muayenesi yapmalıdırlar Bu testis kanserinin erken tanısı için en önemli unsurdur Muayenede şüpheli bir durum görülürse mutlaka doktor kontrolune gereksinim vardır


Doktor tanı için kanda marker olarak adlandırılan beta-HCG ve alfafötoprotein testlerini isteyecektir Bazı tip kanserlerde bu marker ler yükselmeyebilir Doktorunuz ilk olarak sizden ultrasound yaptırmanızı isteyecektir Nadiren biyopsi gerekebilir

Tedavi:


Kanserin tipine ( seminom, nonseminom) ve evresine göre değişik tedavi yöntemleri mevcutturSeminomlar sperm üreten hücrelerden kaynaklanırlar ve testis kanserlerinin yaklaşık % 50 sini oluştururlar Nonseminomlar ise teratokarsinom, embriyokarsinom vs farklı tip tümörlerden oluşur Ayrıca hastanın yaşı ve genel sağlık durumu da tedavi yönteminin seçilmesinde etkili olmaktadır Uygulanan 4 çeşit tedavi vardır:


Cerrahi Tedavi: ( radikal inguinal orşiektomi) Bütün testis ve çevre dokusu cerrahi olarak çıkarılır Karın bölgesşndeki lenf düğümleri de birlikte çıkarılır Bir testisi alınmış kişilerin diğer testisinde de % 2-5 oranında kanser gelişme rski vardır


Radyasyon Tedavisi: Seminomlar radyoterapiye oldukça duyarlıdır Nonseminomlar ise duyarlı değillerdir


İlaç Tedavisi (Kemoterapi): Genellikle nonseminomlarda cerrahi tedaviden sonra en az yan etkisi olan ilaçlar seçilerek ( cisplatin, etoposide vs) kemoterapi yapılır


Kemik İliği Nakli: Bu tedavi şekli henüz araştırılma aşamasındadır Hastadan alınan kemik iliği kanser hücrelerini öldürücü bir ilaçla işleme tabi tutulur ve dondurulur Dondurulmuş ilik daha sonra venlerden iğne ile vücuda verilir

Tedavi sonrası yaşam:


Çoğu erkek bir testisinin alınması ile kısır kalacaklarını veya cinsel aktivitelerinin yok olacağını sanır Ancak bu yanlıştır Alınan testisin yerine skrotum içine konulan ve normal testis görünümü veren protez testis takılabilir


Lenf bezlerinin alınması penisin sertleşmesini veya orgazmı olumsuz etkilemez ancak kısırlığa sebep olabilir Bu bazen ilaçlarla düzeltilebilir


Radyoterapi de spermleri öldürücü etki gösterebilir Genellikle tedaviden birkaç ay sonra düzelme görülür ancak yinede tedaviden önce önlem olarak sperm bankasında sperm dondurulması önerilebilir