Elbruz Dağı

Elbruz Dağı (tahminen Karaçay Türklerine göre Mingitav; Gürcüce იალბუზი (ialbuzi) "Konik şekilde dağ"; Adigece Oşhamaf/1ошъхьамаф/Aydınlık [Uğurlu] Dağ; Kabartayca Oşhamaho/1уашъхьэмахуэ; Rusça Эльбрус), 5642 m yükseklikle (batı zirvesi; doğu zirvesi: 5621 m) Kafkaslar'ın ve Rusya'nın en yüksek dağı Elbruz, şu sıralar faal olmayan, yoğun olarak buzullarla kaplı, çift zirveli bir stratovolkandır İki zirve arasındaki mesafe 1500 metre olup, zirve noktası güney krater kenarında bulunur 70'ten fazla buzul, Elbruz'dan aşağıya, vadiye akar Toplam 145 km² buzla örtülüdür
Araplar Orta Çağ'da, Djebel-al-alsina جبل ال السنة "Dillerin Dağı" diye adlandırırlardı Elbruz, "Ruhların Kralı", "Tanrıların Tahtı", "Mutluların Yeri " ve "Kutsal Yükseklik" diye de adlandırılır
Firdevsi'nin Şehnâme adlı eserinde sık sık adı geçen efsanevi dağdır
Eğer Kafkaslar Avrupa'nın sınırı olarak kabul edilirse, Elbruz Avrupa'nın en yüksek dağıdır



Elbruz, 1890-1895 Tuval üzerine yağlı boya, Archip Iwanowitsch Kuindschi


Elbruz, Rusya Federasyonu Güney Federal Okrugu içindeki Kuzey Kafkasya ekonomik bölgesinde, Kabardey-Balkarya'da, Gürcistan sınırının 11 km kuzeyinde, Tiflis'in yaklaşık 270 km kuzey batısında yer alır
Avrupa'ya mı yoksa Asya'ya mı dahil edilmesi gerektiği tartışmalıdır Kimileri Kafkaslar'ın ve dolayısıyla Elbrus'un dahili Avrasya sınırını oluşturduğu teorisini öne sürerken, Kafkasların kuzeyi Kuma-Manych Depresyonu'nu sınır olarak tanımlayan bir görüş de vardır
Kıtalar sadece tek bir karasal alan oluşturduğundan, fiziksel ve coğrafi olarak bakıldığında sadece tek bir Avrasya mevcut olabilir Bu yüzden, sınırın nerede olduğu meselesi tam olarak açıklığa kavuşamaz Tarihi bağlamda sınır sıkça yer değiştirmiştir ve bir sınırın tarihi dayanakları olan yönlendiricisi de mevcut değildir
Elbruz'un Avrupa veya Asya içinde konuşlandırılması, Avrupa'nın en yüksek dağı meselesiyle de bağlantılıdır Buna göre bu unvana sahip dağ artık Mont Blanc olmayacaktır Günümüzde, Strahlenberg'in (1676 - 1747) tespit ettiği Asya sınırı yaygın kabul görmektedir Strahlenberg, aldığı jeodezi göreviyle, daha önce kabul edilen Avrupa sınırını Don Nehri'nden Ural Dağları'na çekmiştir En güney doğudaki sınır olarak Kafkasların kuzeyindeki Kuma-Manych Depresyonu'nu seçer Bu anlayışa göre Elbruz Asyalıdır




Elbruz Holosen devrinde 14x17 km boyutlarında bir kaldera içinde oluşmuş, andesit-dazit stratovolkandır Son patlaması, yaklaşık 2000 yıl önce (MS 50 ± 50 yıl) olmuş, bir çeşit volkanik kayaç türü olan ignimbritler, patlamaların kül yığınları ve lav akıntıları 250 km² lik bir alana yayılmıştır Doğu zirvesinde 250 m çapında yanardağ krateri kalmıştır Bugün Elbruz, zirve yakınındaki solfatar (gaz faaliyeti) ve sıcak su kaynağı ile volkanik faaliyetlerin çok zayıf işaretlerini gösterir Masif buz takkesinin hızla erimesi ve yeniden bir faaliyet artışında oluşan lahardan (yanardağ yamacından akan çamurlu akıntı), Elbruz ve çevresi için potansiyel tehlike oluşturmaktadır

İlk tırmanış
Doğu zirvesine ilk çıkış, 22 Temmuz 1829'da Kabardey Kilar Kaşirov[1] tarafından, Elbruz'un eteğindeki Rus general Emanuel'in kampından zirveye tırmanışla başarılmıştır Kamp, Elbruz çevresini araştırmak için yapılan bilimsel keşif gezisinin (ekspedisyon) konaklama noktasıydı Bu keşif gezisine akademisyenler Kupfer, Meyer ve Fransız Ménétries dahildi Carl Anton Meyer, Elbruz ve çevresinin ilk yükseklik verilerini elde eder
5642 m yükseklikteki batı zirvesine ilk tırmanış ise, 28 Temmuz 1874'te İngiliz Frederick Gardiner, Florence Crauford Grove, Horace Walker ve ekspedisyonun İsviçreli lideri Peter Knubel tarafından başarılır
Diğer başarılı tırmanışlar:

• 1868 , Douglas William Freshfield
• 1868 , Adolphus Warburton Moore ve C C Tucker
• 1884 , M v Dèchy
• 1888 , Albert Mummery
• 1891 , Gottfried Merzbacher
• 1890/96 , AW Pastuchow (askeri topograf), batı- ve doğu zirvesi Elbruz Masifi'nin ilk fiziksel haritasını hazırlar 4690 metredeki bir kayalık grup bu dağcının adını almıştır
• 1929 ilk kayak tırmanışı, Leopoldo Gasparotto ve Hugo Tomaschek

Eski bir fotoğrafta, Elbruz'un iki zirvesinin Kislovodsk'dan görünümü



2Dünya savaşında Elbruz
1 ve 2 dağ tümeninin Alman dağ komandoları (Gebirgsjäger), 14 Ağustos 1942'de 4000 metre yükseklikteki Khotiutau geçidini aşarak, sürprize uğrayıp savaşmadan geri çekilen Elbruz Kulübesi personelini gafil avlarlar Aralarında Josef Martin Bauer'in de bulunduğu Alman dağ komandolarının 21 alpinisti 21 Ağustos 1942'de buradan yola çıkarak zor hava şartları altında batı zirvesine tırmanır ve buraya Reich'ın savaş bayrağını çekerler Bu olay NS-propagandasınca, alpinistlerin usta işi başarısı olarak kutlanır Elbruz Kulübesinin fethi hakkında Sovyetlerde, kulübenin başarılı bir şekilde bombalandığı yönünde yorumların da yer aldığı efsaneler oluşur Ancak isabet alan sadece, kulübenin alt taraflarında bulunan yakıt deposudur 27 Eylül 1942'de Elbruz'da, Alman ve Sovyet dağ komandoları arasında yüksek irtifada bir dağ muharebesi meydana gelir Elbruz Kulübesi, Ocak 1943'ün başına kadar Alman işgali altında kalır Bundan kısa süre sonra batı zirvesinde yeniden Sovyet bayrağı dalgalanır


Dağ kulübeleri
11 bilim insanı, 1929'da 4160 m yükseklikte Prijut 11 (Barınma 11) adını verdikleri küçük bir kulübe kurarlar 1932'de aynı yerde, 40 kişi alabilen daha büyük bir kulübe inşa edilir 1939'da 4200 metrenin biraz daha üst kısmında, Rus seyahat acentası Intourist, döviz sağlamak için Elbruz'un zirvesine gidecek olan ve özellikle batıdan gelen turistleri barındırmak üzere alüminyum giydirmeli daha da büyük bir kulübe kurar
Bu kulübe kısa zamanda yüksek dağ kışlasına dönüşür ve birbiri ardına Rus ve Alman birliklerine üs noktası olarak hizmet eder
16 Ağustos 1998'de ocaktan çıkan yangınla kulübe tamamen yanar 2001 yazında yeni Diesel Hut (Diesel Kulübesi) Prijut 11 harabesinin bir kaç metre altında açılır
1933 yılında iki zirve arasındaki belende kurulan acil durum barınağı, bir kaç yıl sonra çöker Bu kulübenin kalıntıları günümüze kadar gelmiştir Bundan başka, kısa telesiyejin sonunda, teleferiğin ikinci sektörünün üst kısmında, eski fıçılardan bir kulübe kümesi (Barrel Huts) vardır Bunlar bugün, bir çok zirve tutkunu tarafından aklimatizasyon (iklime alışma, ortama alışma, iklimuyum) amacıyla ve tırmanış için destek noktası olarak kullanılır



Teleferik
Elbruz Teleferiği Elbruz'un eteklerinde, 2300 metredeki vadi istasyonu Polana Asau'dan, iki sektörde 3550 metre yükseklikteki bir kayak bölgesine götürür 1968 yılında kurulan Elbruz Teleferiği'nin toplam uzunluğu 3620 metredir Bunun, Polana Asau ve Staryj Krugosor arasındaki ilk sektörü 1860 metre uzunluğa sahipken, Staryj Krugosor ile Mir arasındaki ikinci sektör 1760 metre uzunluğundadır Üçüncü bir sektör planlanmış olup, ikinci sektörün dağ istasyonunda inşası şimdiden öngörülmüştü Ancak bu planların gerçekleşmesi şüphesiz kestirilemez