Şehirlerimizin İsmi

ŞANLIURFA

Eski adı “Orhoe veya Orhai”dir Dah sonra Araplar tarafından “R”ya çevrilmiştir Bir diğer rivayete göre ise Kürtçeden gelmekte olup R yani güneş demektir Şehir Babil hükümdarı Ramis-Nemrut tarafından kuruldu


ŞIRNAK

Şırnak, Nuh’un Gemisi kalıntılarının olduğu öne sürülen Cudi Dağı’nın Kuzeyinde Şehr-i Nuh adıyla kurulmuş, önceleri Şerneh, daha sonraki yıllarda ise Şırnak adını almıştır


TEKİRDAĞ

Adını, kıyı boyunca uzanan Tekirdağlarından almıştır



TOKAT

Eski adı “Komana Pontika”idi Tokat adının Pontika adının halk arasından değişmiş şeklidir


TRABZON

“Trapezus” sözcüğünden gelir Anlamı dörtköşe’dir


TUNCELİ

Burada bazı maden yataklarının bulunmasından dolayı şehre Tunceli adı verilmiştir Yani tunçülkesi demektir


UŞAK

Çocuk veya genç adının halk dilinden söylenişidir Bazı rivayetlere göre ise uşak (ayınla söylenişi) kelimesinin aşık kelimesinden geldiği söylenmiştir



VAN

Van’ı Asur kraliçesi Semiramis kurdu Bundan dolayı şehre “Şahmirankent” adı verildi Daha sonra Persler döneminde buraya Van adında bir vali geldi ve şehri bayındır hale getirdiğinden şehre onun adı verildi


YALOVA

Yalova'nın adının nereden geldiğine dair çeşitli iddialar ortaya atılsa da en çok kabul göreni Osmanlı döneminde Çiftlikköy ilçesinden başlayıp Termal ve Çınarcık ilçelerini içine alan bölgeye verilen "Yalakabad" adından geldiği
Yalakabad'ın ardından buranın Yali Ovası olarak anıldığı, cumhuriyetin ilanından vefatına kadar sık sık Yalova'ya gelen Ulu Önder Atatürk'ün burada yazdığı mektupları tarih attıktan sonra Yali Ovası yazıp imzaladığı belgelenmiş
Türkçe'ye Rumca'dan Yalı olarak geçen yali ve ova kelimelerinin birleşerek Yalova olarak kaldığı sanılıyorYalova'da "Katırlı" beldesinin adı Esenköy, geçmişte hapishane bulunduğundan yıllarca "Zindan" olarak anılan Teşvikiye beldesine bağlı mahallenin ismi ise Yukarı Teşvikiye olarak değiştirildi


YOZGAT

Yozgat isminin kaynağına ilişkin değişik söylentiler vardır yozgat sürü veya otlak kent anlamına gelir bozok yaylası eskiden beri hayvancılığın gelişmesinde önemli yer tutmuşturYozkent, sürüleri bol olan şehir anlamına gelmektedir daha sonra bu ismin yozgat olarak değişikliğe uğradığı ileri sürülmektedir


ZONGULDAK

Kent merkezinin Üzülmez Deresi'nin ağız kısmında yer alması ve derenin ilk çağda "Sandra" adıyla anılması, burada kurulan yerleşmenin de "Sandaraca" adını taşıması nedeniyle, zamanla bu adın Zonguldak'a dönüştüğünü savlamaktadır

NEVŞEHİR

Onsekizinci yüzyıla kadar şehir bir köydü ve adı “Muşkara” idi Daha sonra Nevşehirli Damat İbrahim Paşa köyünü geliştirdi ve yeni şehir anlamında Nevşehir adını verdi



NİĞDE

İlkçağda bölgede Nagdoslular adlı bir kavim yaşadığından bu şehre isimlerini vermişler Arap kaynakları şehre “Nekide veya Nikde” demişlerdir Halk ise şehre Niğde adını vermiştir




ORDU

Eski adı “Kotyora”dır Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır




OSMANİYE

Osmaniye’nin adı farklı bir kaynaktan Arapça Otman’dan gelmektedir



RİZE

Kafkas kökenli bir kelime olduğu sanılmaktadır



SAKARYA

Adını sınırları içinden geçen Sakarya nehrinden alır


SAMSUN

Eski adı “Amisos”dur Samsun ismi bu kelimenin halk arasından değiştirilmesidir



SİİRT

Siirt adının Keldani aslından geldiği ve şehir anlamına geldiği söylenir Diğer bir ravayete göre ise Sert kelimesinin bozulmuş şeklidir


SİNOP

Sinop ismi Sinope isimli bir Yunan Tanrıçasından doğru gelmektedir Şehrin önceki ismide Sinope dir


SİVAS

Bu gün kullanılan Sivas isminin kaynağı hakkında ise farklı görüşler bulunmaktadır Bunların içinden ‘Sebaste’ Sebasteia eski yunancada (Augustus Şehri) ismi, Pontus kralı Polemon’un hanımı Pitodoris tarafından verilmiştir Romalılar, Pont Krallığını egemenlikleri altına aldıkları zaman şehrin yönetimini Pont Krallığı’nda bırakmışlardı Pont Kralının hanımı ise, Roma Kralı Augustus’un sevgisini kazanmak ve ona bir şükran ve sadakat ifadesi olmak üzere Yunanca’da Ogüst şehri anlamına gelen “Sebaste” adını verdiği sanılmaktadır Sebaste’nin zamanla “Sivas”a dönüştüğü ileri sürülmektedir

Yine diğer bir görüş de, bugün “Sivas” olarak kullanılan ismin “Sipas”tan geldiğidir Şehrin ilk kurulduğu dönemlerde, bugünkü şehrin merkezinin bulunduğu yerde büyük çınar ağaçlarının altında üç adet su gözesi (Kaynağı) bulunmaktadır Bu gözelerden bir tanesi “Allah’a Şükür”ü ikincisi “ana ve babaya saygı”yı, üçüncüsü de “Küçüklere sevgi”yi temsil eder Bu bölgede yaşayan insanlar, zamanla bu özelliklerini koruyamayıp yitirince, bu üç göze de kurur Şehrin isminin de “üç göze” anlamına gelen “Sipas”tan kaynaklandığı ve zamanla bugün kullandığımız “Sivas”a dönüştüğü ileri sürülmektedir

KASTAMONU

Şehrin eski adı “Tumana”dır Buraya daha sonra Gas-Gas isimli bir kavim yerleşti İşte Kastamonu Gas ve Tuman’ın birleşmesinden meydana gelmiştir


KAYSERİ

Romalılar Mazaka adlı şehri alınca buraya Kaysarea adını verdiler Yani İmparator şehri anlamına gelir Daha sonra Kayseri olarak halk arasında yayıldı


KIRIKKALE

Kırıkköyü ile kentin merkezinde bulunan Kaletepe'nin kısaltılarak birleştirilmesinden ortaya çıktığı söylenir Bu ismin halk tarafından yakıştırıldığı kanaati yaygın olmakla beraber bölgenin ismi Osmanlı arşiv belgelerinde "Kırıkkal" şeklinde geçmektedir

Akıncıların hücum ettiğini duyan bizans kale komutanı, bütün barut dolu fıçıları mağlubiyete düştüklerinde havaya uçurulmasını emreder, nitekim düşündüğü gibide olur ve fıçılarla birlikte herşey yerle bir olurşehrin ismi Şehitlerin kahramanlıklarını ve kimliklerini ifade etmektedir



KIRKLARELİ

Kırklareli ismi, toprakları bünyemize katan 40 savaşçıdan gelir, diğer adları deliler veya akıncılar olarak bilinen bu savaşçılar kaleyi ele geçirirler fakat, buradan kurtulamayacağını önceden bilen bizanslıların toplu intaharı ile onlarda bu topraklarda hayatını kaybeder


KIRŞEHİR

Kır ve Şehir kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur


KİLİS

Kilis adı Yukarı Mezopotamya da Pellada Cyrrhus denen bir kent ile aynı adı taşıdığı ve Osmanlı kaynaklarında Kilis kalesi olarak geçtiği görülmektedir

Bu sözcüğün okunuşu “Kiris” olup “Kilis” sözcüğüne fonetiği bakımından büyük benzerlik göstermektedir Grant Dictionier’de Cyrrhus’u “Kiris” anlamı da “Efendi” olarak yazmaktadır Büyük olasılıkla 8 yy da bölgeye gelen Türkmenler tarafından Kiris, Kilis diye söylenmiş ve bugünkü yeri Kilis olarak isimlendirilmiştir



KOCAELİ

Orhan gazi döneminde bu bölgeyi feth eden Akçakoca isimli komutandan dolayı buraya Kocaeli denildi


KONYA

İsa’dan önce 47-50 ve 53 yıllarında Hıristiyan azizlerinden St Paul burayı ziyaret etti ve şehir önemli bir dinsel merkez olarak gelişti Bu nedenle Hıristiyanlar ona, “İsa’nın tasviri” anlamına gelen “ikonyum” adını verdiler Abbasiler burayı alınca “Kuniye’ye” çevirdiler Türkler bu ismi Konya olarak değiştirdi


KÜTAHYA

Frigler buraya “Katyasiyum veya Katiation” adını vermişlerdir Daha sonra yöre halkı buraya Kütahya demiştir



MALATYA

Hititler döneminde buranın adı “Meliddu”dur Halk tarafından Malatya olarak değişmiştir


MANİSA

Yunanca Magnesya’dan gelmiştir Türkler burayı alınca Manisa olarak şehrin ismini değiştirdiler


MARDİN

Mardin adı Süryanice’de Marde’den geldiği rivayet edilir Romalılar “Maride” Araplar ise “Mardin” adını vermişlerdir Diğer bir rivayet göre ise Kürtçedeki Mer-din yani erkek, yiğit –görmek kelimesinden geldiği söylenmiştir


MERSİN

Mersin'e Mersin denilmesinin sebebi şimdiki Mersin Şehrinin yakınlarında eskiden MERSİNLİ adında bir aşiret varmış Bu aşiret Türkistan’dan gelen aşiretlerdenmiş MERSİN adı ile Anadolu'da daha yedi, sekiz tane köy vardır ki, MERSİN adı bu Mersin adındaki Türk Oymağının adına göre konmuştur


MUĞLA

Eski adı “Mobolla”’dır Türkler buraya daha sonra Muğla demişlerdir


MUŞ

Bir rivayete göre süryanice’deki suyu bol anlamına glene Muşa’dan diğer bir rivayete göre ise Şehrin kurucusu “Muşet’den gelmiştir

ESKİŞEHİR

Eski adı Doylaion’dur 1080 yılında Türkler burayı ele geçirdi 1175 yılında burasını Bizans geri aldı Kılıçarslan bu şehri daha sonra geri alınca, ona “Bizim eski Şehrimiz” anlamına gelen Eski Şehir adını verdi


GAZİANTEP

Şehrin eski adı Ayıntab’dır Kelime anlamı, pınarın gözü demektir Halk bunu Antep olarak değiştirmiştir Halk Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı başarılı bir savaş verince 6 Şubat 1921’de çıkartılan bir yasayla Gazi ünvanı verildi


GİRESUN

Şehrin nerede kurulduğu ve kimler tarafından iskan edildiği konusu tartışmalıdır Bu tereddüt MÖ 350 yıllarına ait kaynaklarda da yer almaktadır Coğrafyacı Strabon, Farnakia dediği şehrin; bugünkü Giresun kentinin olduğu yerde kurulduğu üzerinde durmuştur Romalı idareci Arrien Farnakia'nın eski adının Kerasus olduğunu belirtmiş ve buranın Sinoplular tarafından kurulduğunu yazmıştır


GÜMÜŞHANE

Burada daha önceleri gümüş madenleri olduğundan, bu şehre Gümüşhane denilmiştir


HAKKARİ

Hakkâri kelimesi Kürtçe' den dilimize geçmiştir Bu rivâyete göre kelimenin özü "Kar-in" olup "Her" önekini almıştır Kürtçe' de "Kar-in", "-ebilmek" manasına gelip, insanın güç yetirebilme durumunu anlatır Dolayısıyla "Hakkâri" kelimesi "hep güçlü, hep edebilen" anlamı vardır


HATAY

Avrupalılar Çin'in kuzeyine "Hıtay" derlerdi (Rusçada "Kitay") "Hıtaylar" ismini taşıyan yarı göçebe Türk kabileleri 10 yüzyılda Mançurya'yı ve Çin'in kuzeyini işgal etmişler ve burasının ismi "Hıtay" kalmıştıAtatürk "Hıtaylar"ın Anadolu'ya da gelmiş olduklarına inanıyordu "40 asırlık Türk yurdu" saydığı Antakya'ya Hatay ismini bu yüzden vermişti


IĞDIR

Iğdır''ın adı; 24 Oğuz boyundan 21’ncisi sayılan İç-Oğuzlar-Üç-Ok kolunun ve Oğuz Han''ın altı oğlundan biri olan Cengiz Alp''in en büyük oğlu olan "Iğdır Beğ" den gelmektedir Bu boyun ilk başbuğu Iğdır Beğ''dir Iğdır''ın kelime olarak manası "iyi, büyük, yiğit başkan, ünlü ve sahip" gibi anlamlara, Yazıcıoğlu ve Resid-Üd-Din''e göre ise "iyi, ulu, bahadır" manalarına gelmektedir


ISPARTA

Büyük İskender Kral olduktan sonra (MÖ 356 - 323) Anadolu'nun Batısı Yunan egemenliği altına geçti İskender öldükten sonra bile, daha 36 yıl bu bölge Atina'ya bağımlı kaldıBu yıllarda Mora yarımadasında yaşamakta olan Ispartalılarla, Atina Yunanlıları, Anadolu'nun Batısına göç etmeye başladılar
Mora Yarımadası Ispartalılarından büyükçe bir topluluk geldi; Isparta Kenti'ne yerleşti Kente de kendi ülkelerinin ISPARTA adını verdiler



İSTANBUL

MÖ 658 yılında Megara kralı Byzas tarafından kurulduğundan bu şehre kurucusundan dolayı Bizantion adı verilmiştir
Roma imparatoro Marcus Avrelius döneminde imparatorun manevi babasının adıyla “Antion” olarak anıldı Bizans İmparatoru Konstantin bu şehri yeniden kurunca buraya kendi adını verdi Şehre “Konstantin veya Konstanpolis” adı verildi Araplar “Kostantiniye, Romalılar Konstantinopolis” demişlerdir Daha sonra bu ismin kısaltılmış şekli olan “Stin-polis” deyimi kullanıldı İşte İstanbul bu “Stin-Polis” şehrinden türetildi Türkler burayı alınca Müslüman şehir anlamında “İslambol” adını verdiler Fakat daha sonra İstanbul olarak değiştirildi



İZMİR

Şehrin asıl adı “Smyrna”dır İzmir kelimesi smyrna’nın halk arasındaki kullanış şeklidir Homeros destanlarında bu kent ismini Kıbrıs Kralı Kinyras’ın kızı Smyra’dan alır ve tanrıça Artemis İzmirli’dir Kimi kaynaklara göre de, İzmir şehrini ilk kuran Hititler değil, Amazonlar’dır (Hititler de buraya Navlühun adını vermişlerdir


KAHRAMANMARAŞ

Asıl adı Markasi’dir Halk dilinde Maraş olarak değişmiştir Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı şehirlerini kahramanca savunduklarından meclis tarafından ll Şubat 1922’de kahraman ünvanı verildi


KARABÜK

Karabük bir Cumhuriyet şehridir Safranbolu ilçesinin bir köyü olan Öğlebeli'nin 13 hanelik mahallesi olan Karabük, 1935 yılında Ankara-Zonguldak demiryolunun açılmasıyla bugünkü istasyonun olduğu yere bir ad verilmesi gerektiğinde 13 hanelik Karabük mahallesi


KARAMAN

İlk ismi Laranda’dır Selçuklu ve Osmanlılarda ki ismi Larende idi Karamanoğullarının başkenti olduğundan buraya daha sonra Karaman adı verildi


KARS

MÖ: 130-127 yılında buraya yerleşen Karsak oymağından dolayı şehre kars adı verilmiştir Kars kelimesinin anlamı ise deve ya da koyun yününden yapılan elbise veya şal kuşağı anlamına gelir

BURSA

Eski çağlardaki Bitinya bölgesinin başkentidir Buraya kurucusu Bitinya kralı Prusias’ın adı verildi (MÖ:llyüzyıl)


ÇANAKKALE

Marmara ve Ege denizlerini birleştiren Boğaz’daki şehir ve kasabaların en büyüğü ve il merkezidir Boğazın doğu kıyısında ve en dar yerinde kurulmuştur Burada denizini şekli tıpkı bir çanağı andırır Bugünkü ismini buradan alır


ÇANKIRI

İlkçağda “Gangra” kalesinin eteğinde kuruldu İsmini Gangra kalesinden alan Çankırı’ya yakın zamana kadar Çangırı ve Çenğiri deniliyordu


ÇORUM

Rivayete göre Çoğurum kelimesinden türetilmiştir Bu da bölgede zamanında Rumların çoğunluğu oluşturmasından kaynaklanmaktadır


DENİZLİ

Deniz-ili kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur İl eski Türkçe’de ülke, memleket anlamına gelir Yani deniz memleketi denilirBir diğer rivayete göre de kelimenin aslı domuz-ili'dir Bu da bölgede domuz çokluğundan kaynaklanmaktadır



DİYARBAKIR

Bakır ülkesi anlamına gelmektedir Bu ismin kaynağı Diyar-ı Bekir’dir Bekir’in memleketi anlamına gelir Bunun nedeni de Bekir b Va’il adlı Arap göçebe boyunun buraya yerleşmiş olmasından kaynaklanır Diyarbakır’ın eski adı Amid veya Amed’dir Gelen veya bizim anlamına gelir Dede Korkut kitabında Amid’e Hamid de denilmiştir


DÜZCE

Adının nereden geldiği konusunda her hangi bir kayda rastlanmamıştır



EDİRNE

Romalılar döneminde imparator Hadrianus tarafından kurulduğu için şehir “Hadrianopolis” dını alır Hadrianus’un şehri anlamına gelen bu sözcük, sonradan değşimlere uğrayarak Edirne halini aldı



ELAZIĞ

1834 yılında Mezra denilen yerde kuruldu1862 yılında buraya o sıradaki padişah Abdülaziz’in onuruna “Mamuretülaziz” adı verildi Bu ismi uzun bulan halk onu Elaziz olarak kısalttı 1937 yılında Elazığ’a çevrildi


ERZİNCAN

Erzincan ovasından adını alır Ezirgan diye halk tarafından söylenir Buranın eski adı Eriza’dır


ERZURUM

Ardı Rum kelimesinden gelir Yani Rum toprağı demektir Diğer bir rivayete göre de Selçuklular buraya Erzen-Rum demişlerdir Erzen darı demektir Şehir o zamanlar bir tahıl ambarı olarak kullanılmıştır

AYDIN

İlk olarak Argoslar tarafından kuruldu Anadolu beylerinden Aydınoğlu Mehmet bey’den aldı Aydın, Mehmet beyin babasının ismidir



BALIKESİR

Şehrin adının eski hisar anlamına gelen Paleokastio’dan türediği sanılmaktadır Halk arasında dolaşan bir söylentiye göre de balı çok anlamına gelir Çünkü Kesir Arapça’da çok anlamına gelmektedir



BARTIN

"PARTHENİA"dan Bartın'a dönüşen adın kaynağı "PARTHENİOS"dur Bartın ırmağının antik çağdaki adı olan Parthenios; Yunan mitolojisinde, OKENAUS'un çocuklarından birisi ve "Sular Tanrısı"dır "Sular ilahı veya Muhteşem akan su" anlamlarına gelir Bir başka anlamı da "Genç Bakire veya Genç Kızlar için koro türküleri" "Genç Bakire" ise, tanrıça Athena'nın bir sıfatı



BATMAN

Batman ismi Orta Çağdan beri kullanıla gelmiş ve Batman Çayı ile bütünleşen bir isim olarak karşımıza çıkmıştır


BAYBURT

Eldeki kaynaklara göre kasabanın ortaçağdaki adı “Paypert” ya da “Pepert” idi Bayburt adı buradan gelmektedir


BİLECİK

Bizanslılar döneminde burada Bilekoma adlı bir kale vardı Osman bey burayı alınca bu adı Bilecik olarak adını verdi


BİNGÖL

Buradaki bir çok göllerden dolayı bu isim kendisine verildi



BİTLİS

Kimi tarihçilere göre, “Bageş” ya da “Pagiş” sözcüklerinden türemiştir Kimilerine göre de Büyük İskender’in komutanı “Lis” ya da “Badlis” burada bir kale kurmuş Bitlis sözcüğü bu komutanın isminden kaynaklanıyormuş



BOLU

Önceleri Bithynion Romalılar döneminde ise Claudiopolis adı verildi Türkler burayı alınca Claudiopolis sözcüğünü kısaltıp sadece polis dediler Daha sonra bu da halk dilinde değişerek Bolu oldu


BURDUR

Eski adı Askaniya’dır İsmini yanında kurulmuş olduğu Burdur gölünden alır

ADANA

Adana' yı kimlerin nasıl kurdukları konusunda elde kesin bilgiler yoktur Ancak, Bizans' lı Etien' in ilettiği bir söylenceye göre, Uranus' un oğulları Adanos ve Saros, Tarsus' la savaşarak burayı ele geçirmişler Bunlardan Adanos kente ( Adana ) Saros'ta ırmağa (Seyhan) adını vermiş




ADIYAMAN

Adıyaman ilk zamanlarda, Piran Köyü'nün yerine kuruluydu ve Perre adını taşıyordu Daha sonra Emeviler, buraya bir kale yaptırdı Kent de Mansur'un Kalesi anlamına gelen ''Hısn Mansur'' adıyla anılmaya başlandı Kent, 1 Selim zamanında alınınca Türkler, buraya Adıyaman demeye başladılar



AFYONKARAHİSAR

Afyon türkülerinde sık sık “Hisar” sözcüğü geçer “Hisarın bedenleri çevirin gidenleri” Bu hisar sözcüğünün Afyon türkülerinde sık sık yinelenmesi nedensiz değildir Eski adı Akroenos olan şehri Selçuklular uzun süren bir kuşatmadan sonra ele geçirdiler “Hisar” kuşatma anlamına gelir Acılarla elde edilen yere “Karahisar” dediler ve orada, kara taşlardan bir kale kurdular Onaltıncı yüzyılda bölgede afyon yetiştirilmeye başlayınca, Karahisar’ın başına bir de Afyon eklendi ve şehir “Afyonkarahisar” adını aldı


AĞRI

İsmi sınırları içindeki “Ararat” dağından alır Çok eski çağlarda yeryüzü korkunç bir su baskınınına uğradı(Nuh Tufanı) Nuh peygamber bütün canılardan bir çifti alarak bir gemiye bindirdi Gemi Cudi (İslam kaynaklarına göre) (Hristiyan kaynaklarına göre de Ararat – Ağrı) dağına kondu Ararat, önce aran sonra da Ağrı adını aldı


AKSARAY

Selçuklu Sultanı İzzettin Kılıçarslan, şehirde cami, medrese, kümbetler ve büyük ve beyaz bir saray yaptırdı Şelir “Aksaray” adını işte bu beyaz saraydan aldı



AMASYA

Amasya şehrini tarihçi Strabon’a göre Amazon karalı Amasis kurdu ve ona Amasis kenti anlamına gelen “Amasesia” ismini verdi



ANKARA

İslam kaynaklarında Ankara’nın adı Enguru olarak geçer Kimilerine göre Ankara sözü Farsça “Üzüm” anlamına gelen Engür’den, ya da Yunanca’da Koruk anlamına gelen”Aguirada’dan türemiştir Bazılarına Hint-Avrupa dillerindeki “Eğmek” anlamına gelen Ank ya da Sankskritçe de; “Kıvrıntı”, anlamına gelen ankaba’dan veya Latince’den çengel anlamına gelen uncus’dan türediği ileri sürülmektedir Frig dilinde Ank “engebeli, karışık arazi anlamına gelir” Şehrin diğer isimleri; Ankyra, Ankura, Ankuria, Angur, Engürlü, Engürüye, Angare, Angera, Ancora, Ancora ve son olarak Ankara şeklini almıştır



ANTALYA

MÖ llci yüzyılda Bergama karalı Attalos ll tarafından kuruldu Şehir önceleri ismini kurucusundan aldı ve Attaleia adıyla anıldı Daha sonra bu isim Adalia, Antalia ve en son Antalya şekline dönüştü


ARDAHAN

Ardahan'ın isim babası ise Gürcülerdir Ardahan adı Gürcüce Ardana’dan gelmektedir



ARTVİN

İskitler tarafından kuruldu Artvin sözü iskitçe’dir