Rus Biçimciliği

Rus Biçimciliği

Rus biçimciliği Victor Shklovsky, Yuri Tynianov, Boris Eichenbaum, Roman Jakobson, Grigory Vinokur gibi Sovyet yazarları tarafından 1915-1930 yılları arasında geliştirilmiş bir edebiyat eleştirisidir Şiir dilinin ve edebiyatın özerkliğini savunur Mikhail Bakhtin ve Yuri Lotman gibi yazarları etkilemiş ve yapısalcılığın oluşmasına da zemin hazırlamıştır Roman Jacobson, daha sonra Çekoslovakya'ya giderek Prag dil bilim topluluğunu kuranlara katılır ve biçimciliğin Avrupa'da yayılmasına etkin olmuştur

19 yüzyıl roman eleştirisi esere dönük değildi Romanı anlamak için sanat eseri yerine sanatçının kendisine yönelirdi Eserin sanat dışını anlattığı, sanatın işlevinin duygu anlatımı olduğu düşünülüyordu Edebiyatı anlamak için tarihe, sosyolojiye, politikaya bakılıyordu Fakat Rus biçimciler eserden hareket ederek, eseri anlamak için onun biçimsel özelliğinin, bir başka deyişle yazınsallığının ne olduğunun olduğunu sorguluyorlardı Şiirin okura söyleyebileceği çok şey olabilir Şairin okura hangisini anlatmak istediği anlaşılamazBu noktada da dilin önemi ortaya çıkarGerçeklik yerine dil daha önemli bir kavram olarak belirirYazınsallık da bu dilin nasıl kullanılıcağı ile ilgili bir kavramdırStandart dilin dışında , şiir dili vardır Şiir dili standart dilden farklıdır ,standart dilden sapmadırStandart dilin kurallarını yıkan bir dildirBu standart dilin de sapması 3 şekilde sağlanır[*]Fonolojik değişiklik[*]Sentaktik değişiklik[*]Semantik değişiklikBu değişiklikler ile şiir dili standart dilden farklılaşırVe bu şekilde şiir "defamiliarisation" yani "alışkankanlık kırma" ile bizde bir farkındalık yaratır Dış dünyaya ,nesnelere ,davranış ve düşünüş biçimlerine baka baka bunları kanıksarızFakat şiir bu olağan kanıksamamızı kendine özgü diliyle kırar ve onları yeniden taze bir bakış açısıyla anlamamızı sağlarSanat dünyayı algılamamızda yeni bir yol getirirbu standart ve şiir dilinin ayrılması ve şiir dilinin standartı yıkmasından sonra oluşan yenilikler de zamanla klişeleşirFakat eskinin yeni ile değişmesi geleneği her zaman yeniliği getirirDış dünya ,duygular, düşünceler ise ancak şiirin malzemesidir Bundan ötürüdür ki Rus Biçimcileri edebiyatın yalnız biçimsel nitelikleri üzerinde durdular çünkü yazınsallığı sağlayan yalnızca bunlardı


Rus biçimciler arasında dilbilime daha çok önem veren ve yapısalcılığa geçişin temeli olan Roman Jacobson, dilin şiirsel işlevi ile diğer işlevlerden ayırarak, bu konuyu en iyi işleyen kuramcı olmuştur Jacobson bir iletişim eyleminde altı öğe olduğunu savunur Başta bir gönderici (sender) vardır; karşısındaki ile konuşan , ya da dersi anlatan, ya da mektubu, raporu, romanı yazan kişi olabilir Göndericinin söylediği ya da yazdığı bildiri (message) vardır Bu bildirinin bir de alıcısı (receiver) vardırBu üç öğe dışında bildirimin anlamlı ve ulaşılabilir olması için başka öğeler de gereklidir Bu aktarımı ise bildirici yapar Bu iletici elektronik posta yazı veya söz de olabilir Bildirinin alıcılara anlaşılabilmesi için ortak bir kod (code) ile (ortak bir dil, örneğin) ifade edilmesi lazım Altıncı öğe ise bildirinin göndergesini oluşturan bağlam’ (context) dır