Çemberlitaş

Çemberlitaş




Bir Fransız araştırmacı, “İstanbul ve Çevresi” adlı yapıtında Çemberlitaş’tan ve altında olduğu iddia edilen haç parçalarından söyle söz ediyor: “Üst üste konulmuş yedi adet somaki taştan oluşan sütunun tepesinde, başı hâleli tanrı Apollon görünümünde Konstantin’in heykeli bulunuyordu Heykelin içinde İsa’nın çarmıha çakılmasında kullanılan çivi parçaları ile gerçek haçtan bir parça yerleştirilmişti”

1968 yılının Nisan ayında tarihçi ve yazar Şevket Rado’nun “Hayat Tarih Mecmuası”nda yayınlanan bir yazısı, başta Yunanistan olmak üzere dünyayı heyecanlandırmıştı Yazıda, İsa Peygamber’in üzerine çakıldığı iddia edilen haçın parçalarının İstanbul’da Çemberlitaş’ın altında olduğu öne sürülüyordu Rado, kendi kütüphanesinde bulunan ve 17’inci yüzyıldan kalma eski bir elyazması yapıtta, haçın parçalarının Bizans İmparatoru Konstantin’in annesi Helena tarafından, Kudüs’ten İstanbul’a getirilerek ve Çemberlitaş'ın altına gömüldüğüne ilişkin anlatımlara rastladığını belirtiyordu Rado’nun değindiği yapıt, tip, coğrafya ve dil konularında kitaplarıyla tanınan Hezarfen Hüseyin Çelebi’nin “Tenkiyhü’t–Tevârih” adli kitabıydı

Yazının uluslararası bir heyecan uyandırmasının ardından yapılan araştırmalarda daha başka birçok kitapta da benzeri anlatımlara rastlandı ve Isa Peygamber’in üzerine çakıldığına inanılan haçın parçalarının Çemberlitaş'ın altında özel olarak hazırlanmış bir hücreye yerleştirildiği inancı yaygın bir kabul gördü

Çemberlitaş'ın asıl adı Konstantin Sütunu’dur İstanbul’un, 11 Mayıs 330 tarihinde Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan edilmesinin anısına İmparator Konstantin tarafından bugünkü yerine yerleştirildi Bizans döneminde “Somaki Sütunu” da denilirdi Birçok kez yangın geçirmiş olmasından ötürü kimi Avrupalılarca “Yanık Sütun” adıyla da anılır

Bir Fransız araştırmacı, “Istanbul ve Çevresi” adlı yapıtında Çemberlitaş'tan ve altında olduğu iddia edilen haç parçalarından söyle söz ediyor: “Üst üste konulmuş yedi adet somaki taştan oluşan sütunun tepesinde başı hâleli tanrı Apollon görünümünde Konstantin’in heykeli bulunuyordu Heykelin içinde İsa'nın çarmıha çakılmasında kullanılan çivi parçaları ile gerçek haçtan bir parça yerleştirilmişti”

430 yılında İmparator II Teodosyus, sağlamlığından kuşkulanarak sütunu demir çemberlerle güçlendirdi 1105 yılında çıkan bir fırtınada Apollon heykelinin devrilmesinden sonra, heykelin yerine, üzerinde altın yıldızlı bir haç bulunan bir sütun baslığı yerleştirildi Heykelin içindeki parçalar da sütunun altına bir hücre yapılarak buraya yerleştirildi

İstanbul'un 1453’te ele geçirilmesinin ardından Fatih Sultan Mehmet, sütunun tepesinde haçı indirtti 1779’da çıkan bir başka yangın sonrasında I Abdülhamit, bugünkü demir çemberleri ve sıvayı yaptırttı

Yaklaşık 50 metre yüksekliğindeki Çemberlitaş'ın özgün biçiminde, en alttaki bölümün yüzeyinde İsa Peygamber’in doğumunu betimleyen kabartma anlatımlar yer alıyordu Sonraları ise sütunu sağlamlaştırmak için çevresi taş bir kaplamayla örtüldü Söz konusu hücrenin bulunduğu bölümün ise bugün yol düzeyinin 2 - 2,5 metre altında kaldığı varsayılmaktadır

Çemberlitaş, 1990’ların ortasında, 2000 yılı turizmi nedeniyle yeniden gündeme getirildi Kimi çevreler, eğer iddia edildiği gibi sütunun altında gerçekten İsa Peygamber’in çakıldığı haçın parçaları bulunursa, bunun Türkiye’nin tanıtımı açısından son derece önemli olduğunu vurguladılar

Ancak dönemin Turizm bakanı Fikri Sağlar, bu yaklaşıma söyle yanıt vermişti: “Ülkemizde bu gibi söylentiler yüzünden yüzlerce insan define aramak için izin istiyor Sonunda tüm emekler boşa çıkıyor Böylesine, doğruluğu kesin olmayan bir söylenti için de tarihî sütunu yerinden oynatmamız söz konusu bile olamaz”

İlgili çevrelerse, UNESCO tarafından, Mısır’daki Ebu Simbel Tapınağı’nın parçalara ayrılarak kilometrelerce uzakta başka bir alana taşındığını anımsatarak, böylesi bir işlemin, günümüzün gelişmiş teknolojik olanaklarıyla Çemberlitaş için çok daha kolay olacağını öne sürdüler

Yine 1990’larin ortasında Çemberlitaş, geçmişte yaşadığı fırtına ya da yangınlara göre çok daha büyük bir felaketin eşiğinden döndü Günümüzde aynı adla anılan ve geniş bir alanda çok sayıda tarihi mirası barındıran Çemberlitaş’a, diğer deyişle tarihin kalbine kat otoparklı bir çarşı yapılmak istendi Ancak bu girişim, kente ve tarihine duyarlı çevrelerin tepkileriyle durduruldu ve büyük bir felaket yaşanmadan Çemberlitaş ve çevresi kurtarılmış oldu

Sonunda, İsa’dan Sonra 2000'li yıllardayız; ama Çemberlitaş, hâlâ gizemini korumayı başarıyor