Paragraf

PARAGRAF NEDİR



Paragraf, herhangi bir yazının bir satırbaşından öteki satırbaşına kadar olan bölümüne denirDaha geniş bir ifadeyle paragraf "bir duyguyu,bir düşünceyi bir isteği,bir durumu,bir öneriyi,olayın bir yönünü,yalnızca bir yönüyle anlatım tekniklerin*den ve düşünceyi geliştirme yollarından yararlanarak anlatan yazı türüdürKelimeler cümleleri,cümleler paragrafları,paragraflar da yazıları oluştururParagraf bir yazının küçültülmüş bir örneğidirBu yönüyle yapı bakımından bir yazıya benzerNasıl yazıda giriş,gelişme,sonuç bölümleri varsa paragrafta da aynı bölümler vardır

Her paragrafta bir düşünce savunulurParagrafın bir bütün oluşturabilmesi için cümlelerin de yapı ve anlam yönüyle bütünlük oluşturması gerekir Paragraftaki düşünceler hem kendi aralarında birbirine bağlı hem de ana düşünceye bağlıdır

Paragraf kendi içinde bir bütünlük oluşturduğu gibi yazı içinde de yazıyla bir bütünlük oluşturur ÖSS’de seçilen paragraflar böyle kendi içinde bütünlüğü olan ve dışına çıkılmayı gerektirmeyen paragraflardır



PARAGRAFLARDA SIKÇA KULLANILAN BAZI KELİMELERİN ANLAMLARI:

Sevgili öğrenciler, aşağıda sözcükte anlam, cümlede anlam ve paragraf sorularında sıkça karşınıza çıkan sözcükler ve bunların anlamları verilmiştirBu sözcüklerin anlamlarını bilmeniz şüphesiz ki söz konusu sorularla ilgili karşınıza çıkacak soruları daha çabuk ve daha kolay anlamanızı sağlayacaktır,bunun sonucunda ise bu soruları hem daha kolay anlayacaksınız hem de soruyu doğru cevaplama şansınız artacaktırUmarım,birkaç saatinizi ayırıp bu sözcük-lerin anlamlarını öğrenirsinizJ



Adaptasyon:Uyarlama Adapte:Uyarlanmış

Ağdalı:Anlaşılması güç, karmaşık Ahenk:Uyum, düzen

Akıcılık:Sürükleyici olma,okuyanı sıkmama Aktüel:Güncel ,edimsel

Alaturka:Türk geleneklerine uygun Alafranga:Batı tarzında,Türk geleneklerine uygun olmayan

Anlatı:Hikaye etme Bağdaşmak:Uyuşmak

Banal:Bayağı, sıradan Betik, bitik:Kitap, mektup…

Burjuva:İmtiyazlı,seçkin,soylu Biçem:Üslup,tarz,anlatım biçimi

Çağrışım:Hatırlatma Çeşni:Çeşit,tat, hoşa giden özellikler

Çağdaş:Aynı çağda yaşayan,uygar Dejenere:Yozlaşmış, aslını koruyamamış

Devinim:Hareket,eylem Diksiyonuru,kurallara uygun güzel konuşma

Duyarlılık:Hassasiyet Dikte etmek:Bir düşünceyi zorla kabul ettirmek

Dinginurgun,hareketsiz,sakin Dinleti:Bir topluluğa bir şeyler anlatmak,konser

Diyalog:Karşılıklı konuşma Doğaçlama:İrticalen,metne bağlı kalmadan içinden geldiği gibi konuşma

Doğallık:Yapmacıksız, gösterişsiz Dramatik: Acıklı

Edimsel:Hareketli,fiili Ego:Ben

Eğreti:Geçici,sınırlı Empoze:Zorla kabul ettirme

Erek:Amaç,maksat Etik:Ahlaki,ahlakla ilgili

Fantezi:Sonsuz hayal Fenomen: Olay,olgu

Fonetik:Ses bilgisi Görece:Kişiden kişiye değişebilme durumu

Güdüm:İrade, İçerik:Bir şeyin içerisinde bulunanların tümü,muhteva

İkilem:Çatışma,iki durumdan birini seçme İlinti:İlgi, ilişki

zorunluluğu

İmaolaylı, üstü kapalı anlatma İmge:Hayal,hülya

İnan:İnanma işi İndirgeme:Bir işi daha kolay kısa ve yalın hale getirme

İşlev:Görev, fonksiyon İrdelemeketaylı olarak incelemek

İroni:Alaylı söyleyiş,acıklı ve komik İvedi:Acele,

Jest:El, kol veya baş ile yapılan uyumlu hareket Kriter:Ölçüt,kıstas

Kitle:İnsan topluluğu Kuram:Kanıtlanmamış,teori,soyut bilgi

Mistik:Aklın erişemediği şey Nicelik:Sayılabilen ölçülebilen,azlık,çokluk…

Nükte:İnce anlamlı, düşündürücü Ödün:Taviz

ve şakalı söz,espri

Özlülük:Az sözle çok anlam ifade etme Özgün:Yalnız kendine has bir nitelik taşıyan,farklı,orijinal

Özveri:Fedakarlık Payandaayanak

Polemik:Ağız kavgası,sert tartışma Realite:Gerçeklik

Salt:Yalnız,tek Sav:İddia, tez

Simge:Sembol Süreğen:Sürüp giden

Tasarıroje, plan Tem:Tema

Tinsel:Ruhi,manevi Tutarlılık:Çelişen fikirlerin olmaması

Yadsımak:İnkar etmek, yabancı kalmak Yaratı:Eser, yapıt

Yazın:Edebiyat Yazınsal:Edebi

Yetke:Otorite Yetkin:Olgun, mükemmel

Yoğunluk:Yazıda birçok anlamın bir arada olması Yazınsal yaratı:Edebi eser

Salık vermek:Öğüt vermek, tavsiye etmek Kanıksamak:Alışmak





PARAGRAF SORULARINDA ÇOK ÖNEMLİ HUSUSLAR



1 Paragraf sorularının çözümüne mutlaka so*ruyu okuyarak başlayın İşe doğrudan paragraf oku*narak başlanırsa paragrafta ne arandığı,paragrafın niçin okunduğu bilinmediğinden,paragraf,boş yere okunmuş olur Bu durumda paragrafı iki defa okumak zorunda kalırız ki bu da bizim için büyük zaman kaybı olur

2Paragraf sorularında“soru kökü” çok dikkatli okunmalıdırDeğinilmemiştir, vurgulanmamaktadır, çıkarılamaz tarzındaki soruları" değinilmiştir,vur*gulanmaktadır,çıkarılır" diye okursak soruları yanlış cevaplarız

3 Paragraf soruları diğer sorulardan daha kolaydır Çünkü paragraf sorularının hem cevabı paragrafın bütünlüğü içindedir,hem de bu sorularda gramer ya da edebiyat bilgisine gerek yokturOkuma alışkanlığı olan, az çok kitap okuyan öğrenciler bu soruları çok rahat çözer

4Paragrafta anlatılan şeyler mutlaka paragrafın bütünlüğü içinde değerlendirilmelidirParagrafta inanmadığımız ve bize göre doğru olmayan şeyler anlatılsa bile bunlar doğrudurÇünkü sorular mutlaka "parçaya göre" cevap*landırılmak zorundadır Bu yüzden paragraf soru*larında kesinlikle paragrafın dışına çıkılmamalı

5Paragraf soruları uzun göründüğü için birçok öğrenci zaman kaybetmemek için paragraf sorularını çözmeden geçerOysa bizim ÖSS’de her bir soruya çok fazla ihtiyacımız vardır Paragraf dışındaki kısa sorulardan zaman ta*sarrufu yaparak, paragraf sorularında ise sorudan başlayarak paragraf sorularını yeterli zamanda ra*hatlıkla çözebilirizZaten paragraf sorularının büyük çoğunluğunun uzun metinler olmasına rağmen çok basit sorular olduğunu göreceksiniz

6Paragraf sorularındaki metinlerde anlamını bilmediğimiz,daha önce duymadığımız ya da duyup, okuyup sık kullanmadığımız bazı özel kelime ve kavramlar karşımıza çıkabilir Bu kelime ve kavramla- rın bilinmesi metni daha iyi anlamamızı sağlar

7Paragraf sorularında genel bir insan tipinden söz edilirBu insan tipi ÖSS sorularını hazırlayan kişilerin yetiştirmek istedikleri (ya da üniversitede okumasını istedikleri)insan tipidirBu insan tipinin özelliklerinin bilinmesi bence paragrafların çözümünü çok kolay- laştıracaktırBu genel insan tipinin özelli şunlardır:

a) Savaşlara, teröre, sömürüye karşıdır

Hızlı sanayileşme sonucu doğanın tahrip edilmesini onaylamaz

c)Doğayı fazlasıyla severYeşile ve yeşilliğe tutkundur Beton yığınları arasında yaşamaktan sıkılır Doğaya yönelmek,doğayla iç içe olmak onu rahatlatırİnsanlardaki doğa sevgisi azaldıkça birbirlerine olan sevgilerinin de azaldığına inanır

d) Saygılı, hoşgörülü ve sevecendir İnsanları

düşüncelerinden dolayı kınamaz

e) Düşünce özgürlüğünden yanadırHerkesin düşüncelerini açıkça ve rahatça söyleyebilmesi taraf*ındır

f)Akla ve bilime çok önem verirBâtıl düşüncelere, hurafelere ve geçerliliği kanıtlanmamış (ispatlanmamış) düşüncelere karşıdır

g)YenilikçidirYeniliklere açıktırSürekli yenilenmeyi ve değişimi savunurKendini yenilemeye,değişimlere karşı duran insanları onaylamaz

h)Sanata tutkundurSanatın her dalını severSanata ve sanatçıya büyük önem verirSanatın in*sanı yücelttiğine inanır

ı)Eğitimi her şeyin üstünde görürEğitimin ol*madığı yerde hiçbir gelişmenin olmayacağına inanır

i)Okuma tutkunudurOkumanın insan düşüncesini ve evrenini genişlettiğine inanırEn büyük ıstırabı insan- ların okumamaları,okumaya gayret etmemeleridir

j)Sanat ve edebiyatta ulusallığı (millî olmayı) savunur Sanatçılar ve edebiyatçıların önce yerli olanı iyice tanıyıp incelemeden evrensel olanı

yakalayamayacaklarına inanır

k)Sanatın ve müziğin evrensel olduğuna inanırBir insanın Yunus Emre'yi sevdiği gibi Hugo'yu da sevebileceğini savunur

I)Geçmişini iyi bilmeyen toplumların gelecekler*inin karanlık olacağına inanır

m) Dürüst, yardımsever ye nazik bir insandır

n)İnsana çok fazla önem verirEvrendeki her şeyin temelinde insan vardırİnsanın olmadığı yerde hiçbir şey-

den söz edilemez

o)Çocukluğuna ve çocukluk günlerine büyük bir özlem duyarSık sık çocukluğuna,anılarına döner

ö)Aydınların ve sanatçıların görevlerinin toplu*mun sorunlarına sahip çıkmak ve toplumu yüceltmek olduğunu düşünür

p)İyimser ve mutludurEn küçük olaylardan ve durumlardan bile kendisine mutluluk adına bir pay çıkarır

r)Mücadeleci,kararlı ve iradeli bir insandırUmutsuzluğa kapılmazHer şeyin üstesinden geli*nebileceğine inanır

s)Dilini ve edebiyatını çok severO dili konuşan herkesin(dilci olsun olmasın)konuştuğu dili çok iyi bilmesini ve konuşmasını ister

ş)Kabalığa, her türlü yalan dolana ve haksızlığa karşıdır





PARAGRAF TÜRLERİ



a)Olay Paragrafı:

Bu tür paragraflarda bir olay anlatılırBu olay,yazarın savunduğu düşünceyi açıklamak ve onu inandırmak için bir araçtırEğer olayda bir bütünlük varsa yani olayın başı,sonu belliyse,ana düşünceyi buldurmaya yönelik sorular için kullanılır



b)Durum Paragrafı:

Bu tür paragraflarda bir doğanın,şehrin ya da bir insanın betimlemesi yapılırBu tür paragraflar genellikle anlatım biçimleri ve gözlemle ilgili sorularda kullanılır



c)Duygu (Çözümleme) Paragrafı:

Bu paragraflarda roman veya hikaye kahramanlarının iç dünyaları anlatılırYazar,kahramanların psikolojik yapılarını,hayallerini bazen yorum katarak anlatırBu paragraflar insan karakterini bulmaya ve yoruma dayalı sorularda kullanılır



d)Düşünce Paragrafı:

Belirli bir düşüncenin anlatıldığı,savunulduğu paragraflardırMakale,deneme,fıkra,eleştiri gibi türlerden seçilirKonuyu,yardımcı düşünceleri veya ana düşünceyi buldurmaya yönelik sorularda genellikle bu tür paragraflar kullanılır



PARAGRAFIN ÖĞELERİ

Konu:

Paragrafta işlenen düşünce,olay ya da durumdurHer şey paragrafın konusu olabilir “Yazar,bu paragrafta ne anlatıyor?”sorusunun cevabı bize konuyu verirKonu en fazla bir iki cümleyle verilir



Yardımcı Düşünceler:

İkiden fazla cümleden meydana gelirYardımcı düşünceler,paragrafta ana düşünceyi destekleyici niteliktedirYazar burada konuyla ilgili açıklamalar yapar ve düşüncelerinin haklı gerekçelerini sıralar



Ana Düşünce:

Paragrafta üzerinde durulan konuya bağlı olarak yazarın asıl anlatmak istediği düşüncedirKesin bir yargı niteliği taşır,genellikle bir cümleden oluşur

*Bütün yardımcı düşünceler,ana düşünceyi haklı çıkarmaya hizmet eder



Başlık:

Paragrafta üzerinde durulan düşünceyi bir ya da iki sözcükle özetleyebileceğimiz ifade paragrafın başlığı olurBaşlık,konu ve ana düşünceyle bağlantılı olmalıdır



PARAGRAFIN YAPISI

Giriş:

*Genel bir yargı niteliğindedirBu bölüm bir ya da iki cümleden oluşur

*Paragrafın konusu genellikle bu cümlelerdir

*Giriş bölümü paragrafın bir çeşit özet olduğundan ana düşünce hakkında ipuçları verir

*Asla bağlaçla başlamaz

*Giriş cümlesinde kendisinden önce bir cümle daha olduğunu düşündürecek bazı zamir,sıfat ya da edatlar bulunmaz



Gelişme:

*İkiden fazla cümleden meydana gelir

*Girişte belirtilen konu,bu bölümde örnekleme,tanık gösterme,açıklama,karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurularak açıklanır

*Bu bölümde yer alan düşünceler paragrafın konusuyla ilgili olmalıdır,yoksa anlatımın akışı bozulur



Sonuç:

*Genellikle bir cümleden ibarettir

*Anlatılmak istenen düşünceyle ilgili son sözün söylendiği bölümdür

*Yazar paragrafta asıl anlatmak,vurgulamak istediği düşüncesini (ana düşünce) genellikle bu bölümde verir

*Sözlerin toparlanması niteliğinde olduğundan kapsamlı bir yargıdırBu yönüyle de giriş cümlesine benzer

*Toparlayıcı,özetleyici olması nedeniyle “demek ki,sonuç olarak,öyleyse,özetle…”gibi sözlerle başlayabilir



Uyarı:

Ana düşünce,genellikle paragrafın sonuç bölümünde olmakla birlikte,bazen metnin başında ya da tümüne yayılmış olabilir