Musa Carullah Birgiyev (1875 - 1945) kimdir-Musa Carullah Birgiyev hayatı,biyografisi

Musa Carullah Birgiyev (1875 - 1945) kimdir-Musa Carullah Birgiyev hayatı,biyografisi

1875 yılında Rusya'nın Rostov - Na_Don şehrinde doğdu Babası Yârullah Efendi, annesi Habibullah Efendi'nin kızı Fatıma Hanım'dır

İlk öğrenimini annesi Fatıma Hanım'dan aldı 11 yaşında Rostov Rus Teknik Devlet Lisesi'ne girdi Yükseköğrenimini bu liseyi bitirdikten sonra Buhara'da yaptı Buhara'da Farsça, Arapça ve İslâm ilimlerini öğrendi İkram Efendi ve İvaz Efendi'den fıkıh ve felsefe; Şerif Efendi'den matematik ve astronomi dersleri aldı Öklid, Pisagor, Arşimed, Eflâtun, Aristo, Descartes, Bacon ve fikirlerini öğrendi Hocaları için matematik alanındaki bazı eserleri Rusçadan Türkçeye çevirdi

Buhara'da din ilimleri yanında felsefe, matematik ve astronomi alanlarında da derinleşen Bigiyev, tahsilini ilerletmek üzere İstanbul'a geldi Burada önce Mühendislik Mektebi'ne kaydoldu Ancak; yakınlarının ve hocalarının tavsiyesiyle tekrar İslâmî ilimlere yöneldi İstanbul'dan aynı amaçla Mısır'a geçti Kahire El-Ezher Üniversitesi'ne kaydoldu Bir süre sonra bu okuldan da ayrılarak, özel araştırma ve çalışmalar yaptı Muhammed Abduh'un derslerine devam etti Mısır Milli Kütüphanesi'nde Kur'an tarihi üzerine araştırmalar yaptı

Mısır'dan Hicaz'a geçti Mekke ve Medine'de iki yıl dinî araştırmalar yaptıktan sonra Hindistan'a intikal etti Hintli alimlerle görüş alışverişinde bulundu Diyubent İslâm Üniversitesi'nde altı ay süreyle ilmî çalışmalar yaptı

Hindistan'dan tekrar Kahire'ye dönen Bigiyev; üç yıl burada kaldıktan sonra önce Beyrut'a, oradan Şam'a gitti Onbir yıl süren bu seyahatlerden sonra 1904 yılında doğduğu topraklar olan Kazan'a döndü Bigiyev, bu seyahatları şu sözleriyle değerlendirir:

"-Büyük ümitlerle İslâm âlemini gezdim Buhara, Türkiye, Mısır, Hicaz, Hint ve Şam diyarlarında dolaştım Dinî medreselerin her birini gördüm Fakat vatanıma maalesef akıbet-i tam kanaatle değil, temam-ı hayretle döndüm"

1904 yılında Arapça, Farsça ve İslâmî ilimleri öğrenmiş olarak doğduğu topraklara dönen Musa Carullah Bigiyev, burada "Tarih-ü'l-Kur'an ve'l-Mesahif" adlı eserini yazdı

1905 yılında Kahire'de tanıştığı İbrahim Şevket Kemal Efendi'nin kızkardeşi Esma Aliyye Hanım ile evlendi

Bigiyev, ilim tahsiline doymayan bir kişi idi Nitekim sekiz çocuk sahibi olduğu bu mutlu evlilikten sonra da eşini ve çocuklarını annesine bırakarak Petersburg Rus Hukuk Fakültesi'ne kaydoldu Bir taraftan Hukuk tahsili yaparken, diğer yandan özel çalışmalarıyla Arapça ve İslâmî bilgilerini artırmaya devam etti

Rusya'da Rus-Japon Harbi'nden sonra 1905 yılında patlak veren ihtilal, Musa Carullah'ın hayatında bir dönüm noktası oldu Zira bu ihtilal üzerine Rusya'nın otokratik devlet yapısı meşruti monarşiye dönüşmüş ve Rus halkıyla beraber Rusya dahilindeki Türklere de bazı siyasi-dini hürriyetler verileceği ümidi doğmuştur

Kazan Türkleri, Musa Carullah ve emsali din ve fikir adamlarının öncülüğünde kapsamlı bir faaliyet başlatmışlardır

Bigiyev, bu amaçla 1906 yılında Ülfet Gazetesi'ni çıkarır Bu gazetede ve diğer yayın organlarında yazdığı fikri yazılarla Kazan Türklerinin fikri uyanış dönemini başlatır Bu dönemde gerçekleştirilen beş büyük kurultayın öncülüğünü yapar

1906 yılında yapılan Nijni Novogorot Müslüman Kurultayı'nda başkâtiplik yapar ve bu kurultayın zabıtlarını "Islahat Esasları" adıyla yayınlar Aynı yıl içinde gerçekleştirilen 3 kurultayda, kurulmasına karar verilen siyasî partinin yönetiminde yer alır Bu faaliyetler Rus Çarlığı'nı rahatsız eder Ülfet Gazetesi kapatılır ve baskı dönemi tekrar başlar

Artık, Musa Carullah'ın "Sürgün dönemi" başlamıştır Japonya'dan, Hindistan, Mısır ve Almanya'ya sayısız seyahatler yaparak araştırmalarına devam eder

Bigiyev, bu çalışmaları sonunda 120 eser yazar Bunların çoğu imkânsızlıklar içinde yayınlanırEserlerinde Kur'an ve Sünnet temelinden kopmayan "ictihad" derecesinde yenilikçi fikirler öne sürer Bu yönü ile hem "selefçi", hem "yenilikçi" bir görüntü sergileyen bu büyük fikir ve aksiyon adamı, 1949 yılında 75 yaşında iken Kahire'de vefat etti