Ozanlarımız - Aşık Said

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-23-2012

Aşık Said

Ağ Ellerin Sala Sala Gelen Yar
Nasıl Getireyim Seni Ele Ben
Ya Bir Şahin Olsam Sen Bir Balaban
Taksam Kaynağıma Gitsem Çöle Ben

Der Said'im Görür Zatı Zad İle
Aldırdım Yarimi Bir İspat İle
Göksü Sülenbetli, Tosun At İle
Yar Terkimde Hep Gideyim Çöle Ben

Aşık Said 1251 (1835) yılında Kırşehir iline bağlı Toklumen Köyünde doğmuştur

Değirmenci Oğulları denen bir aileden gelmektedir

Said, okuyup yazmayı önce köyün hocasından öğrenmiş, sonra 18 yaşlarında Kayseri'ye giderek iki buçuk yıl medrese öğrenimi görmüştür

Üç kez evlenmiş ve bir çok çocukları olmuştur

Bunlardan dördünün erkek, birinin kız olduğu kesindir

Ayrıca bir oğlu ile bir kızının olduğu da söylenmektedir

Adil ve İbrahim adlarındaki iki oğlu aynı günde ölmüş

Nuri adındaki oğlu 1290 (1874) deki büyük kıtlıkta keme (domalan) toplamak üzere Kızılırmak'ın karşı kıyısına geçerken sandalın devrilmesi sonucu boğularak ölmüştür

Şairin kendisinden sonra yaşayan tek oğlu, O'nun gibi bir halk şairi olan Aşık Seyfullah'dır

Haşim adındaki bir kardeşi Silifke'de mutasarrıflık yapmıştır

Aşık Said, Kızılırmak üzerinde kayıkçılık yapardı

Çiftçilikle de binicilik sevdiği uğraşlardı

Emmileri de kayıkçılık yapıyormuş, öyleyse bu uğraş onlardan gelmiş olmalı kendisine

O, bir taraftan kayıkçılık yaparken, bir taraftan da ülkenin bir çok il ve ilçelerini dolaşmış ve sazına oralardan da teller bağlamıştır

Dörtlüklerinde çok yerleri gezdiğini, <<Yedi iklim dört köşeyi>> dolandığını bildiriyorsa da, adlarını saymıyor

Görüşmelerimizden ve şiirlerinden çıkarabildiğimiz kadarıyla Ankara, İstanbul, Bursa, Eskişehir, Konya, Kayseri, Maraş, Antep, Adana, Mersin, Silifke, Tarsus, İzmir, Manisa, Haymana, Şereflikoçhisar, Aksaray, Keskin bunlardan bazılarıdır

Ayrıca Yemen'e de gitmiştir

Gezdiği yerlerde etkilenme derecesine göre şiirler yazmış, türküler, düzmüş

Bölgedeki yaşlı ve konuya yakınlık duyan kişilerden Aşık hakkında edindiğimiz diğer bazı bilgilerin de buraya aktarılması uygun düşer sanırız

Bir görüşe göre dôrt, bir gôrüşe göre altı yıl askerlik yapmış Yemen'de

<<Yemen'e giderken>> başlıklı şiirinde, asker olarak Yemen'e gittiğini belirleyen bir açıklık yoksa da, bölgede askerlik hizmetini, Yemen'de yaptığını savunanlar az değildir

Nitekim askerden sevgilisine yolladığı <<Mektup>> adlı şiirindeki:

Leylayı yitirmiş Mecnuna döndüm
Yana yana ıssız çölü beklerim

mısraları askerliğini Yemen'de yaptığı şeklindeki görüşleri oldukça açıklığa kavuşturmakta, buna <<Yemen'e Giderken>> şiirindeki :

Yemen'den karalı haber geliyor
Nice yiğitler de hasret ölüyor

sözleri de eklendiğinde, askeriliği Yemen'de yaptığı büyük oranda doğruluk kazanıyor

Türkü söylemeğe genç yaşında başlamış ve sözlerini sazının tellerine ustaca dökmesini becermiş

Bağlama çalmayı kendi kendine öğrendiğini, küçük yaşta başladığını söyleyenler çoğunlukta ise de, çocukluğunda komşu köylerden birinde ünlü bir saz erinin yaşadığını ve bu usta kişiden öğrenmiş olabileceğini ileri sürenlerde çıkmıştır

Bu kişilerin sözleri tahminden öte geçmediği gibi, isim ve yer de bildirmediklerinden ve hayli azınlıkta olduklarından Şair'in bağlamayı kendi kendine öğrendiği daha çok kesinlik kazanıyor

Kırk beş yaşına kadar sazını ilhamlarının dili haline getiren Aşık, bu yaştan sonra çok sevdiği sazını bırakmıştır

Sazını erken bırakması iyi mi olmuştur, kötü mü bilemeyiz

Gerçek şu ki, Aşık Said bu gün bağlama tellerinden dökülen türküleriyle yaşayan ozanlardan biri

Türkülerinin çoğu, memleketi olan Kırşehir ve çevresinde hala yaşamaktadır

Derlenemediği için unutulanlar olsa bile

Ayriyeten incelemeler sırasında Kırşehir folklorundaki yerini ve önemli payını saptamış bulunuyoruz

Üstelik yaşadığı dönemde de türkülerinin yaygın ve tutulur olduğu tartışmasız söyleniyor

Genel kanı Aşık Said'in yanık ve çok güzel olduğu, türkülerini içinden geldiğince okuduğu başladığını tamamlamadan geçmediği, dinleyenlerin ona uyarak sessizce ve zevkle havasına girdikleri biçimindedir

Görüşmelerimiz sırasında, bağlamayı ender bir ustalıkla çaldığını, bir söylediği parçayı uzun bir süre geçmeden bir daha söylemediğini öğreniyoruz

Bize verilen bilgiye göre, şu örnekler anlatılanları doğrular niteliktedir:

Bir düğünde davetliler arasında, zamanın önde gelen eski bir bağlama erbabı da bulunuyor

İlkin bu sanatçı alıyor tezeneyi ve yumuluyor sazın göğsüne ve tellerine

Çalıyor ve söylüyor

Dinleyenler mest oluyor, bir hayranlık rüzgarı esiyor oracıkta

Sonra sıra genç Aşık Said'e geliyor, hem çalıyor, hem söylüyor

Sesi ve sazı o kadar güzelmiş ki, kendisini ilk kez dinleyen ünlü kişi bağlamasını eline alarak ayağa kalkmış, övgüsünü damgalar gibi ortasından kırıvermiş herkesin önünde

Gene bir gün, dört gelin kız su dolduruyor bir pınardan

Oradan geçmekte olan Said, bir söğüdün gövdesine yaslandıktan sonra, <<Ay Dost!

>> diye başlıyor çalıp çığırmaya, kızlar bu güzel, bu yanık, bu içten konser karşısında testilerini yere çalarak beğenilerini açığa vuruyorlar

Bütün bu özelliklerinin normal gereği ise, Said'i zamanın aranan, beklenen kişisi yapmasıdır

Her taraftan sık sık ziyaretine gelenler olurmuş

Çoğunluk ise avcı arkadaşları

Yaşlı bir köylü hem kendi gördüklerine, hem de duyduklarına dayanarak şunları açıklıyordu bu konuda: Said'in deden kalma bir odası varmış

Çevre köylerden ve daha uzak yerlerden Said'i ziyarete gelenler eksik olmazmış

Gelenler dedesinin köy odasında ağırlanır, bazen sabahlara kadar yarenlik edilir, çalınır, söylenirmiş

Gelenler bu odada gecelerlermiş

Bundan da

anlaşılıyor ki Aşık'ın adı biliniyor ye söylüyordu dillerde: <<Said Avcı>> şiirinde bunu kendisi de açığa vuruyor:
<<Söylenir namımız halkın dilinde

>>

Said'in bir tutkusu da şahan

Ava çıktığında olduğu gibi, çıkmadığı zamanlarda da elinde, omzunda şahanla dolaşırmış

Aşik'ın şahana olan sevgi ve tutkusunu şiirlerinde de görüyor ve bize verilen bilginin gerçek olduğu sonucuna varıyoruz:

Yavru bazım konmuş kolun üstüne
Dökmüş saçlarını belin üstüne
Şahinimi salmış idim yabana
Mail oldum ben bir kaşı kemana

Ün eyledim yüce dağlar salından
Gözü kara bir balaban kuş ile
Elde bazım kalktım keklik avına
Yol alanda Ağızboz'un dağına

Bir şiirinde de şöyle duyurur kolundaki Şahini:

Davet olsam dost köyüne okunsam
Yavru şahinimi kolda götürsem

Bu örnekler dışında, şahan, şahin, balaban, baz gibi adlarla bu kuşlara düşkünlüğünü belli eden satırlarına çokça rastlıyoruz

Aşık Said'in, kadınlara olan eğilimi ayrı bir özelliği olarak çıkıyor karşımıza

Ne var ki bu noktadaki görüşler şehre ve köye göre değişiyor

Kırşehir'de kadınlara aşırı düşkünlüğün kanısı yaşarken, kendi köyünde, <<vardı, aşırı değildi>> şeklinde söyleyenlere rastlıyorduk

Gel gelelim şiirleri ve hayatına ait kısa bilgiler birinci görüşü daha bir haklı çıkarır nitelik taşıyor

Gene köyünden edindiğimiz bilgiye göre dindar, namazını kaçırmayan, çok dürüst ve doğru bir karakter adamı imiş

Zaten bu ve benzeri özelliklerinin sosyal yanı olan bütün şiirlerinde, kuşkuya yer kalmayacak şekilde tam bir açıklıkla görebiliyoruz

Evet ozanın yaşadığı dönemle ilgili bilgiler şimdilik bu kadarla bitiyor

Bitiyor ama, bir perde eksiğiyle ancak

Derken bir gün gelmiş, bağlamış Said'i hasta döşeğine

Ne var ki, elinden ve dilinden alamamış türküsünü, koşmasını, destanını

Söylemiş, yazmış hasta yatağında bile yaşlı Ozan

Hem de geleceğini kestiren bir adamın acı gerçeklerini yaşıyordu artık

Biraz yakınmalı, tersine minnetsiz ve üstelik korkusuz :

Yüklettin bahranı kaçarım diye
Kol kanat bağladın uçarım diye
Şu yalan dünyadan, göçerim diye
Kırdın kanadımı kolumu felek

Gözümden akıttım demü zarımı
Felek yaman aldın kolay yanımı
Vadem yetti ise gel al canımı
Sana minnet etmem bir canı felek

Şu yalan dünyada yolumuz büke
Çevirdim yönümü yalvardım hakka
Giydirdin gömleğe istemez yaka
Yolumu yolsuza düşürdün felek

Hasta döşeğinde böyle yazan Aşık, ardından minnet etmediği canını da veriyor ve Toklumen'e gömülüyor

Yazık, fırsat buldukça gittiğimiz bölgede, hele Aşık'ın kendi köyünde yaptığımız soruşturmalarda mezarının yerini bilen kimse çıkmamıştır

Öldüğünde 75 yaşındadır

Yıl 18 ikinci Kanun 1326 dır

(18 Ocak 1910) Yastığının altından kendi el yazısıyla yazılmış <<Son Türküsü>> de çıkmıştır:

Said bu rüyaya aldanama boşa
Götü azık bir gün gelecek başa
Senin günahların gökleri aşa
Sana baki değil bu Toklueğemen

Evet Toklumen ona da kalmamıştır

Zaten o da herkes gibi bu dünyada konuk olduğunu biliyor ve şöyle açıklıyordu önceden:

Anamın rahminden yere düşmeden
Dokuz ay yaslandım handa misafir
Bu gün, geldim ise yarın giderim
Ben bir ulu kervan hana misafir

Gayri Aşık'ın da misafirliği de bitiyordu

Misafirliği bitmeyen ise onun sözleri, sazından kalan seslerdi

Bu gün var olan, yaşayan iki gerçek

Eserlerinden bazıları:

Yar İçin

Aman Ağ Ellerin Sala Sala Gelen Yar
Nasıl Getireyim Seni Ele Ben
Ya Bir Şahin Olsam Sen Bir Balaban
Taksam Kaynağıma Gitsem Çöle Ben

Şahinimi Salmış İdim Dumana
Mail Oldum Ben Bir Kaşı Kemana
Sevdim İse Yarim Sevdim Kime Ne
Ne Etmişsim Şu Dolaşan Ele Ben

Koyunları Kuzu İle Karışık
Yüze Küskün Ama Kalbi Barışık
Siyah Perçemi De Zülfü Dolaşık
Yeni Düştüm Düzen Tutmaz Tele Ben

Der Said'im Görür Zatı Zad İle
Aldırdım Yarimi Bir İspat İle
Göksü Sülenbetli, Tosun At İle
Yar Terkimde Hep Gideyim Çöle Ben

Emine

Tor Şahin Misali Eydirip Bakma
Artar Bülbül Gibi Zarı Gözlerin
Cemalin Şevkine Cihanı Yakma
Yaktı Bu Cihanı Nara Gözlerin

Kaşların Katlime Ferman Yazdırır
Aşıkları Diyar Diyar Gezdirir
Lokman Bekim Gelse Yaram Azdırır
Nedir Bu Derdime Çare Gözlerin

Dökülmüş Ruyüne Tel Gibi Saçlar
Kiprikler Sineme Tel Gibi İşler
Mah Cemal Üstünde Ol Keman Kaşlar
Yakıyor Canımı Kara Gözlerin

Cemalin Görenler Hep Mecnun Gider
Seni Seven Yiğit Dünyayı Nider
Azrail Misali Ban Harap Eder
Kasdeyler Canıma Kara Gözlerin

Pek Densiz Sallanma Sen De Bulursun
Dünya Baki Değil Sen De Ölürsün
Etme Bu Cefayı Kanlım Olursun
Deli Etti Beni Kara Gözlerin

Said'im Düşmüşsün Ah İle Zare
Beni Mecnun Eden Bir Gözü Kare
Aradım Derdime Bulunmaz Çare
Anca Bu Derdime Çare Gözlerin

Kerem Eyle

Eylen Güzel Eylen Haber Alayım
Bir Suvalim Vardır Dur Kerem Eyle
Seni Dertlerime Derman Dediler
Bu Kadar Hizmetim Gör Kerem Eyle

Bir Yenilmez Sevda Var İdi Bende
Ciğer Yarasıdır Onmaz Teninde
Dediler Derdimin; Dermanı Sende
Etme Bu Cefayı Yar Kerem Eyle

Suna Boylum <<Heye>> Demez Sözüme
Kaldırıp Başını Bakmaz Yüzüme
Muhabette Oturuncu Dizime
Kolların Boynuma Sar Kerem Eyle

Kara Gözlüm Gel Ağlatma Boşuna
Merhamet Kıl Gözlerimin Yaşına
Ben Ölünce Mezarımın Başına
Ağlayı Ağlayı Var Kerem Eyle

Said'im Çekersin Daima Elem,
Mümkün Mü Yar İle Murada Erem
Gitmeyem Hasretlik Yüzünü Görem
Gelipte Halimden Sor Kerem Eyle

Eşi İçin

Nasıl Vasfedeyim Bir Danem Seni
Rumeli Bosnayı Değer Gözlerin
Emsalin Yok Senin Yalan Dünyada
Karsı Akıskayı Değer Gözlerin

Unutmuş Kalmışım Erzurum Vanı
Koca Sivas İle Tekirdağını
Ne Var Ankara Da Kayseri Seni
Samsunu Yozgadı Değer Gözlerin

Kimsede Görmedim Sendeki Nazı
Tunusu Trablusu Mısır Hicazı
Yemeni San'ayı Acem Şirazı
Belhi Buharayı Değer Gözlerin

Evvelden Bilirim Ben Seni Maraş
Selamına Dursun Hint İle Habeş
Bağdadı Basrayı Versem Başabaş
Halebi Antebi Değer Gözlerin

Aşık Sait Seni Eyledi Meti
Yanaktan Bir Puse Kula Himmeti
Yüz Bin Sarraf Gelse Bilmez Kıymeti
Büsbütün Dünyaya Değer Gözlerin

Ne Güzel Uymuş

Şu Kendi Kendime Bir Fikreyledim
Mor Dağlara Duman Ne Güzel Uymuş
Sığındım Mevlama Çok Sükreyledim
Müslümana İman Ne Güzel Uymuş

Düğünde Bayramda Ederler Zinet
İslamın Boynuna Farz İle Sünnet
Kafire Cehennem Mümine Cennet
Kör Şeytana Nalet En Güzel Uymuş

Müminler Camiye Sererler Halı
Ben Deli Değilim Sen Ettin Deli
Allahın Arslanı Hazreti Ali
Eline Zülfikar Ne Güzel Uymuş

Said'im Der Küffar Tapar İsaya
Amel Getirirler Eğri Asaya
İncil İsa İçin Tevrat Musaya
Kur'an Muhammed'e Ne Güzel Uymuş

Kırşehir Türküsü

Çıktım Yükseğine Seyran Eyledim,
Al Yeşil Bahçeli Kaman Görünür

Firkat Geldi, Ah Eyledim, Ağladım

Kılıçözü Çayır Çimen Görünür

Biter Kırşehir'in Gülleri Biter,
Çırpınır Dalında Bülbüller Öter,
Çok Olur Güzeli Hep Yeni Biter,
Kaşının Üstünde Keman Görünür,

Gün Be Gün Artırdım Ah İle Zarı,
Elinden Alırdım Gül Yüzlü Yarı,
Arzum Sende Kaldı Koca Kayseri,
Erciyas Başında Duman Görünür

Said'im Çekersin Her Zaman Keder
Gurbetlik Daima Benimle Gider,
Bu Aşkın Elinden Çektiğim Yeter,
Sevdiğim Yılların Yaman Görünür

Yeğ İmiş

Kulak Verdim Dört Köşeyi Dinledim
Ardım Sıra Gıybet Eden Çoğumuş
Çok Yaşayıp Kötü Günü Görmeden
Az Yaşayıp Bir Dem Sürmek Yeğ İmiş

Çadır Kurup Sahralara Konardım
Hünkar Sofrasında Elim Sunardım
Kargı Alıp Tosun Ata Binerdim
Anın Dahi, Bir Faydası Yoğumuş

Nazar Kıldım Her Tarafa Köşeye
İltimas Çok Ağa İle Paşaya
Var Mı Bu Dünyada Ebed Yaşayan
Yolu Çıkmaz Bir Yücecik Dağ İmiş

Der Aşık Said'im Üfülür Surler
Hallaç Mansur Gibi Atılır Yerler
Yer Yüzünde Kalmaz Bir Tane Erler
Diyen Olmaz Adam Sağ İmiş

Sürmeli Değil

Ilgıt Ilgıt Esen Seher Yelleri
Yar Gelip Geçtikçe Değmeli Değil
Ak Elleri Boğum Boğum Kınalı
Ah Neyleyim Gözler Sürmeli Değil

Doldurmuş Helkeyi Ben Deyip Gider
Açmış Ak Göksünü Yel Dövüp Gider
Ela Göze Sürme Çekmiş Çevreder
Mahellenden Bir Yar Sevmeli Değil

Ben Bu Derelerde Konup Göçmedim
Aşkın Badesinden Dolup İçmedim
Fırsat Elde İken Alıp Kaçmadım
Öldürmeli Beni Dövmeli Değil

Bizim İlde Ak Sayayı, Giymezler
Giyip Giyip Ak Topuğu Dövmezler
Sen Güzelsin Ben Said'e Vermezler
Düşüp Kız Sevdana Yelmeli Değil

Dünya Boş İmiş

Feryad Edip Hiç Bir Dala Konmadan
Gönül Havadaki Dönen Kuş İmiş
Gam İle Mihneti Mesken Edindim
Bir Bakarsan Yalan Dünya Boş İmiş

Seher Vakti Bülbüllerim Ötmedi
Çok Rica Eyledim Sözüm Tutmadı
Bir Vakit Hoş Günüm Devran Etmedi
Kahpe Felek Kara Bağrım Taş İmiş

Allı Turnam Ayrılmazdı Katerden
Bahanam Yok Ayrılamam Kaderden
Dünyaya Bakmadan Gamü Kederden
Benim Başım Ne Belalı Baş İmiş

Seher Vakti Bülbül Başlar Figana
Hele Bir Nazar Kıl Fani Cihana
Nice Canlar Geldi Geçti Bu Hana
Güvenmeyin Dostlar Dünya Düş İmiş

Said'im Çekiyor Gam İle Keder
Hakka Aşık Olan Dünyayı Nider
Misafirhanedir Gelenler Gider
Yeni Bildim Yalan Dünya Boş İmiş

Hasta Döşeğinde

Gülmedim Dünyaya Geldim Geleli
Akıttın Gözümün Yaşını Felek
Evvelden Onmayan Şimdi Onar Mı
Attın Tünden Tüne Aşımı Felek

Yüklettim Barhcanı Göçerim Diye
Kol Kanat Bağladın, Uçarım Diye
Şu Yalan Dünyadan Göçerim Diye
Kırdın Kanadımı Kolumu Felek

Gözümden Akıttın Demü Zarımı
Felek Yaman Aldın Kolay Yanımı
Vadem Yetti İse Gel Al Canımı
Sana Minnet, Etmem Bir Canı Felek

Şu Yalan Dünyada Yolumuz Büke
Çevirdim Yönümü Yalvardım Hak'ka
Giydirdin Gömleği İstemez Yaka
Yolumu Yolsuza Düşürdün Felek

Der Aşık Said'im Okuyan Yazar
Yazdığım Yazıyı Yaradan Bozar
Ellerin Sevdiği Salınıp Gezer
Hemen Bana Mıdır Bu Zulmün Felek

Son Türküsü

Tüter Cehennemin Dumanı Tüter
Acep Mevla Bana Gazap Mı Eder
Cümle Halk Yüzleri Üstüne Yatar
Haykırır Ün Verir Ateşi Suzan

Mevlam Kullarına İnsin Rahmetin
Çektirmesin Cehennemin Zahmetin
Hep Bağışlar Habibine Ümmetin
Eder Kullarına Bin Türlü İhsan

Said Bu Rüyaya Aldanma Boşa
Götür Azık Bir Gün Gelecek Başa
Senin Günahların Gökleri Aşa
Sana Baki Değil Bu Tokluğemen

06-23-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Ozanlarımız - Aşık Said Aşık Said Ağ Ellerin Sala Sala Gelen Yar Nasıl Getireyim Seni Ele Ben Ya Bir Şahin Olsam Sen Bir Balaban Taksam Kaynağıma Gitsem Çöle Ben Der Said'im Görür Zatı Zad İle Aldırdım Yarimi Bir İspat İle Göksü Sülenbetli, Tosun At İle Yar Terkimde Hep Gideyim Çöle Ben Aşık Said 1251 (1835) yılında Kırşehir iline bağlı Toklumen Köyünde doğmuştur Değirmenci Oğulları denen bir aileden gelmektedir Said, okuyup yazmayı önce köyün hocasından öğrenmiş, sonra 18 yaşlarında Kayseri'ye giderek iki buçuk yıl medrese öğrenimi görmüştür Üç kez evlenmiş ve bir çok çocukları olmuştur Bunlardan dördünün erkek, birinin kız olduğu kesindir Ayrıca bir oğlu ile bir kızının olduğu da söylenmektedir Adil ve İbrahim adlarındaki iki oğlu aynı günde ölmüş Nuri adındaki oğlu 1290 (1874) deki büyük kıtlıkta keme (domalan) toplamak üzere Kızılırmak'ın karşı kıyısına geçerken sandalın devrilmesi sonucu boğularak ölmüştür Şairin kendisinden sonra yaşayan tek oğlu, O'nun gibi bir halk şairi olan Aşık Seyfullah'dır Haşim adındaki bir kardeşi Silifke'de mutasarrıflık yapmıştır Aşık Said, Kızılırmak üzerinde kayıkçılık yapardı Çiftçilikle de binicilik sevdiği uğraşlardı Emmileri de kayıkçılık yapıyormuş, öyleyse bu uğraş onlardan gelmiş olmalı kendisine O, bir taraftan kayıkçılık yaparken, bir taraftan da ülkenin bir çok il ve ilçelerini dolaşmış ve sazına oralardan da teller bağlamıştır Dörtlüklerinde çok yerleri gezdiğini, <<Yedi iklim dört köşeyi>> dolandığını bildiriyorsa da, adlarını saymıyor Görüşmelerimizden ve şiirlerinden çıkarabildiğimiz kadarıyla Ankara, İstanbul, Bursa, Eskişehir, Konya, Kayseri, Maraş, Antep, Adana, Mersin, Silifke, Tarsus, İzmir, Manisa, Haymana, Şereflikoçhisar, Aksaray, Keskin bunlardan bazılarıdır Ayrıca Yemen'e de gitmiştir Gezdiği yerlerde etkilenme derecesine göre şiirler yazmış, türküler, düzmüş Bölgedeki yaşlı ve konuya yakınlık duyan kişilerden Aşık hakkında edindiğimiz diğer bazı bilgilerin de buraya aktarılması uygun düşer sanırız Bir görüşe göre dôrt, bir gôrüşe göre altı yıl askerlik yapmış Yemen'de <<Yemen'e giderken>> başlıklı şiirinde, asker olarak Yemen'e gittiğini belirleyen bir açıklık yoksa da, bölgede askerlik hizmetini, Yemen'de yaptığını savunanlar az değildir Nitekim askerden sevgilisine yolladığı <<Mektup>> adlı şiirindeki: Leylayı yitirmiş Mecnuna döndüm Yana yana ıssız çölü beklerim mısraları askerliğini Yemen'de yaptığı şeklindeki görüşleri oldukça açıklığa kavuşturmakta, buna <<Yemen'e Giderken>> şiirindeki : Yemen'den karalı haber geliyor Nice yiğitler de hasret ölüyor sözleri de eklendiğinde, askeriliği Yemen'de yaptığı büyük oranda doğruluk kazanıyor Türkü söylemeğe genç yaşında başlamış ve sözlerini sazının tellerine ustaca dökmesini becermiş Bağlama çalmayı kendi kendine öğrendiğini, küçük yaşta başladığını söyleyenler çoğunlukta ise de, çocukluğunda komşu köylerden birinde ünlü bir saz erinin yaşadığını ve bu usta kişiden öğrenmiş olabileceğini ileri sürenlerde çıkmıştır Bu kişilerin sözleri tahminden öte geçmediği gibi, isim ve yer de bildirmediklerinden ve hayli azınlıkta olduklarından Şair'in bağlamayı kendi kendine öğrendiği daha çok kesinlik kazanıyor Kırk beş yaşına kadar sazını ilhamlarının dili haline getiren Aşık, bu yaştan sonra çok sevdiği sazını bırakmıştır Sazını erken bırakması iyi mi olmuştur, kötü mü bilemeyiz Gerçek şu ki, Aşık Said bu gün bağlama tellerinden dökülen türküleriyle yaşayan ozanlardan biri Türkülerinin çoğu, memleketi olan Kırşehir ve çevresinde hala yaşamaktadır Derlenemediği için unutulanlar olsa bile Ayriyeten incelemeler sırasında Kırşehir folklorundaki yerini ve önemli payını saptamış bulunuyoruz Üstelik yaşadığı dönemde de türkülerinin yaygın ve tutulur olduğu tartışmasız söyleniyor Genel kanı Aşık Said'in yanık ve çok güzel olduğu, türkülerini içinden geldiğince okuduğu başladığını tamamlamadan geçmediği, dinleyenlerin ona uyarak sessizce ve zevkle havasına girdikleri biçimindedir Görüşmelerimiz sırasında, bağlamayı ender bir ustalıkla çaldığını, bir söylediği parçayı uzun bir süre geçmeden bir daha söylemediğini öğreniyoruz Bize verilen bilgiye göre, şu örnekler anlatılanları doğrular niteliktedir: Bir düğünde davetliler arasında, zamanın önde gelen eski bir bağlama erbabı da bulunuyor İlkin bu sanatçı alıyor tezeneyi ve yumuluyor sazın göğsüne ve tellerine Çalıyor ve söylüyor Dinleyenler mest oluyor, bir hayranlık rüzgarı esiyor oracıkta Sonra sıra genç Aşık Said'e geliyor, hem çalıyor, hem söylüyor Sesi ve sazı o kadar güzelmiş ki, kendisini ilk kez dinleyen ünlü kişi bağlamasını eline alarak ayağa kalkmış, övgüsünü damgalar gibi ortasından kırıvermiş herkesin önünde Gene bir gün, dört gelin kız su dolduruyor bir pınardan Oradan geçmekte olan Said, bir söğüdün gövdesine yaslandıktan sonra, <<Ay Dost!>> diye başlıyor çalıp çığırmaya, kızlar bu güzel, bu yanık, bu içten konser karşısında testilerini yere çalarak beğenilerini açığa vuruyorlar Bütün bu özelliklerinin normal gereği ise, Said'i zamanın aranan, beklenen kişisi yapmasıdır Her taraftan sık sık ziyaretine gelenler olurmuş Çoğunluk ise avcı arkadaşları Yaşlı bir köylü hem kendi gördüklerine, hem de duyduklarına dayanarak şunları açıklıyordu bu konuda: Said'in deden kalma bir odası varmış Çevre köylerden ve daha uzak yerlerden Said'i ziyarete gelenler eksik olmazmış Gelenler dedesinin köy odasında ağırlanır, bazen sabahlara kadar yarenlik edilir, çalınır, söylenirmiş Gelenler bu odada gecelerlermiş Bundan da anlaşılıyor ki Aşık'ın adı biliniyor ye söylüyordu dillerde: <<Said Avcı>> şiirinde bunu kendisi de açığa vuruyor: <<Söylenir namımız halkın dilinde>> Said'in bir tutkusu da şahan Ava çıktığında olduğu gibi, çıkmadığı zamanlarda da elinde, omzunda şahanla dolaşırmış Aşik'ın şahana olan sevgi ve tutkusunu şiirlerinde de görüyor ve bize verilen bilginin gerçek olduğu sonucuna varıyoruz: Yavru bazım konmuş kolun üstüne Dökmüş saçlarını belin üstüne Şahinimi salmış idim yabana Mail oldum ben bir kaşı kemana Ün eyledim yüce dağlar salından Gözü kara bir balaban kuş ile Elde bazım kalktım keklik avına Yol alanda Ağızboz'un dağına Bir şiirinde de şöyle duyurur kolundaki Şahini: Davet olsam dost köyüne okunsam Yavru şahinimi kolda götürsem Bu örnekler dışında, şahan, şahin, balaban, baz gibi adlarla bu kuşlara düşkünlüğünü belli eden satırlarına çokça rastlıyoruz Aşık Said'in, kadınlara olan eğilimi ayrı bir özelliği olarak çıkıyor karşımıza Ne var ki bu noktadaki görüşler şehre ve köye göre değişiyor Kırşehir'de kadınlara aşırı düşkünlüğün kanısı yaşarken, kendi köyünde, <<vardı, aşırı değildi>> şeklinde söyleyenlere rastlıyorduk Gel gelelim şiirleri ve hayatına ait kısa bilgiler birinci görüşü daha bir haklı çıkarır nitelik taşıyor Gene köyünden edindiğimiz bilgiye göre dindar, namazını kaçırmayan, çok dürüst ve doğru bir karakter adamı imiş Zaten bu ve benzeri özelliklerinin sosyal yanı olan bütün şiirlerinde, kuşkuya yer kalmayacak şekilde tam bir açıklıkla görebiliyoruz Evet ozanın yaşadığı dönemle ilgili bilgiler şimdilik bu kadarla bitiyor Bitiyor ama, bir perde eksiğiyle ancak Derken bir gün gelmiş, bağlamış Said'i hasta döşeğine Ne var ki, elinden ve dilinden alamamış türküsünü, koşmasını, destanını Söylemiş, yazmış hasta yatağında bile yaşlı Ozan Hem de geleceğini kestiren bir adamın acı gerçeklerini yaşıyordu artık Biraz yakınmalı, tersine minnetsiz ve üstelik korkusuz : Yüklettin bahranı kaçarım diye Kol kanat bağladın uçarım diye Şu yalan dünyadan, göçerim diye Kırdın kanadımı kolumu felek Gözümden akıttım demü zarımı Felek yaman aldın kolay yanımı Vadem yetti ise gel al canımı Sana minnet etmem bir canı felek Şu yalan dünyada yolumuz büke Çevirdim yönümü yalvardım hakka Giydirdin gömleğe istemez yaka Yolumu yolsuza düşürdün felek Hasta döşeğinde böyle yazan Aşık, ardından minnet etmediği canını da veriyor ve Toklumen'e gömülüyor Yazık, fırsat buldukça gittiğimiz bölgede, hele Aşık'ın kendi köyünde yaptığımız soruşturmalarda mezarının yerini bilen kimse çıkmamıştır Öldüğünde 75 yaşındadır Yıl 18 ikinci Kanun 1326 dır (18 Ocak 1910) Yastığının altından kendi el yazısıyla yazılmış <<Son Türküsü>> de çıkmıştır: Said bu rüyaya aldanama boşa Götü azık bir gün gelecek başa Senin günahların gökleri aşa Sana baki değil bu Toklueğemen Evet Toklumen ona da kalmamıştır Zaten o da herkes gibi bu dünyada konuk olduğunu biliyor ve şöyle açıklıyordu önceden: Anamın rahminden yere düşmeden Dokuz ay yaslandım handa misafir Bu gün, geldim ise yarın giderim Ben bir ulu kervan hana misafir Gayri Aşık'ın da misafirliği de bitiyordu Misafirliği bitmeyen ise onun sözleri, sazından kalan seslerdi Bu gün var olan, yaşayan iki gerçek Eserlerinden bazıları: Yar İçin Aman Ağ Ellerin Sala Sala Gelen Yar Nasıl Getireyim Seni Ele Ben Ya Bir Şahin Olsam Sen Bir Balaban Taksam Kaynağıma Gitsem Çöle Ben Şahinimi Salmış İdim Dumana Mail Oldum Ben Bir Kaşı Kemana Sevdim İse Yarim Sevdim Kime Ne Ne Etmişsim Şu Dolaşan Ele Ben Koyunları Kuzu İle Karışık Yüze Küskün Ama Kalbi Barışık Siyah Perçemi De Zülfü Dolaşık Yeni Düştüm Düzen Tutmaz Tele Ben Der Said'im Görür Zatı Zad İle Aldırdım Yarimi Bir İspat İle Göksü Sülenbetli, Tosun At İle Yar Terkimde Hep Gideyim Çöle Ben Emine Tor Şahin Misali Eydirip Bakma Artar Bülbül Gibi Zarı Gözlerin Cemalin Şevkine Cihanı Yakma Yaktı Bu Cihanı Nara Gözlerin Kaşların Katlime Ferman Yazdırır Aşıkları Diyar Diyar Gezdirir Lokman Bekim Gelse Yaram Azdırır Nedir Bu Derdime Çare Gözlerin Dökülmüş Ruyüne Tel Gibi Saçlar Kiprikler Sineme Tel Gibi İşler Mah Cemal Üstünde Ol Keman Kaşlar Yakıyor Canımı Kara Gözlerin Cemalin Görenler Hep Mecnun Gider Seni Seven Yiğit Dünyayı Nider Azrail Misali Ban Harap Eder Kasdeyler Canıma Kara Gözlerin Pek Densiz Sallanma Sen De Bulursun Dünya Baki Değil Sen De Ölürsün Etme Bu Cefayı Kanlım Olursun Deli Etti Beni Kara Gözlerin Said'im Düşmüşsün Ah İle Zare Beni Mecnun Eden Bir Gözü Kare Aradım Derdime Bulunmaz Çare Anca Bu Derdime Çare Gözlerin Kerem Eyle Eylen Güzel Eylen Haber Alayım Bir Suvalim Vardır Dur Kerem Eyle Seni Dertlerime Derman Dediler Bu Kadar Hizmetim Gör Kerem Eyle Bir Yenilmez Sevda Var İdi Bende Ciğer Yarasıdır Onmaz Teninde Dediler Derdimin; Dermanı Sende Etme Bu Cefayı Yar Kerem Eyle Suna Boylum <<Heye>> Demez Sözüme Kaldırıp Başını Bakmaz Yüzüme Muhabette Oturuncu Dizime Kolların Boynuma Sar Kerem Eyle Kara Gözlüm Gel Ağlatma Boşuna Merhamet Kıl Gözlerimin Yaşına Ben Ölünce Mezarımın Başına Ağlayı Ağlayı Var Kerem Eyle Said'im Çekersin Daima Elem, Mümkün Mü Yar İle Murada Erem Gitmeyem Hasretlik Yüzünü Görem Gelipte Halimden Sor Kerem Eyle Eşi İçin Nasıl Vasfedeyim Bir Danem Seni Rumeli Bosnayı Değer Gözlerin Emsalin Yok Senin Yalan Dünyada Karsı Akıskayı Değer Gözlerin Unutmuş Kalmışım Erzurum Vanı Koca Sivas İle Tekirdağını Ne Var Ankara Da Kayseri Seni Samsunu Yozgadı Değer Gözlerin Kimsede Görmedim Sendeki Nazı Tunusu Trablusu Mısır Hicazı Yemeni San'ayı Acem Şirazı Belhi Buharayı Değer Gözlerin Evvelden Bilirim Ben Seni Maraş Selamına Dursun Hint İle Habeş Bağdadı Basrayı Versem Başabaş Halebi Antebi Değer Gözlerin Aşık Sait Seni Eyledi Meti Yanaktan Bir Puse Kula Himmeti Yüz Bin Sarraf Gelse Bilmez Kıymeti Büsbütün Dünyaya Değer Gözlerin Ne Güzel Uymuş Şu Kendi Kendime Bir Fikreyledim Mor Dağlara Duman Ne Güzel Uymuş Sığındım Mevlama Çok Sükreyledim Müslümana İman Ne Güzel Uymuş Düğünde Bayramda Ederler Zinet İslamın Boynuna Farz İle Sünnet Kafire Cehennem Mümine Cennet Kör Şeytana Nalet En Güzel Uymuş Müminler Camiye Sererler Halı Ben Deli Değilim Sen Ettin Deli Allahın Arslanı Hazreti Ali Eline Zülfikar Ne Güzel Uymuş Said'im Der Küffar Tapar İsaya Amel Getirirler Eğri Asaya İncil İsa İçin Tevrat Musaya Kur'an Muhammed'e Ne Güzel Uymuş Kırşehir Türküsü Çıktım Yükseğine Seyran Eyledim, Al Yeşil Bahçeli Kaman Görünür Firkat Geldi, Ah Eyledim, Ağladım Kılıçözü Çayır Çimen Görünür Biter Kırşehir'in Gülleri Biter, Çırpınır Dalında Bülbüller Öter, Çok Olur Güzeli Hep Yeni Biter, Kaşının Üstünde Keman Görünür, Gün Be Gün Artırdım Ah İle Zarı, Elinden Alırdım Gül Yüzlü Yarı, Arzum Sende Kaldı Koca Kayseri, Erciyas Başında Duman Görünür Said'im Çekersin Her Zaman Keder Gurbetlik Daima Benimle Gider, Bu Aşkın Elinden Çektiğim Yeter, Sevdiğim Yılların Yaman Görünür Yeğ İmiş Kulak Verdim Dört Köşeyi Dinledim Ardım Sıra Gıybet Eden Çoğumuş Çok Yaşayıp Kötü Günü Görmeden Az Yaşayıp Bir Dem Sürmek Yeğ İmiş Çadır Kurup Sahralara Konardım Hünkar Sofrasında Elim Sunardım Kargı Alıp Tosun Ata Binerdim Anın Dahi, Bir Faydası Yoğumuş Nazar Kıldım Her Tarafa Köşeye İltimas Çok Ağa İle Paşaya Var Mı Bu Dünyada Ebed Yaşayan Yolu Çıkmaz Bir Yücecik Dağ İmiş Der Aşık Said'im Üfülür Surler Hallaç Mansur Gibi Atılır Yerler Yer Yüzünde Kalmaz Bir Tane Erler Diyen Olmaz Adam Sağ İmiş Sürmeli Değil Ilgıt Ilgıt Esen Seher Yelleri Yar Gelip Geçtikçe Değmeli Değil Ak Elleri Boğum Boğum Kınalı Ah Neyleyim Gözler Sürmeli Değil Doldurmuş Helkeyi Ben Deyip Gider Açmış Ak Göksünü Yel Dövüp Gider Ela Göze Sürme Çekmiş Çevreder Mahellenden Bir Yar Sevmeli Değil Ben Bu Derelerde Konup Göçmedim Aşkın Badesinden Dolup İçmedim Fırsat Elde İken Alıp Kaçmadım Öldürmeli Beni Dövmeli Değil Bizim İlde Ak Sayayı, Giymezler Giyip Giyip Ak Topuğu Dövmezler Sen Güzelsin Ben Said'e Vermezler Düşüp Kız Sevdana Yelmeli Değil Dünya Boş İmiş Feryad Edip Hiç Bir Dala Konmadan Gönül Havadaki Dönen Kuş İmiş Gam İle Mihneti Mesken Edindim Bir Bakarsan Yalan Dünya Boş İmiş Seher Vakti Bülbüllerim Ötmedi Çok Rica Eyledim Sözüm Tutmadı Bir Vakit Hoş Günüm Devran Etmedi Kahpe Felek Kara Bağrım Taş İmiş Allı Turnam Ayrılmazdı Katerden Bahanam Yok Ayrılamam Kaderden Dünyaya Bakmadan Gamü Kederden Benim Başım Ne Belalı Baş İmiş Seher Vakti Bülbül Başlar Figana Hele Bir Nazar Kıl Fani Cihana Nice Canlar Geldi Geçti Bu Hana Güvenmeyin Dostlar Dünya Düş İmiş Said'im Çekiyor Gam İle Keder Hakka Aşık Olan Dünyayı Nider Misafirhanedir Gelenler Gider Yeni Bildim Yalan Dünya Boş İmiş Hasta Döşeğinde Gülmedim Dünyaya Geldim Geleli Akıttın Gözümün Yaşını Felek Evvelden Onmayan Şimdi Onar Mı Attın Tünden Tüne Aşımı Felek Yüklettim Barhcanı Göçerim Diye Kol Kanat Bağladın, Uçarım Diye Şu Yalan Dünyadan Göçerim Diye Kırdın Kanadımı Kolumu Felek Gözümden Akıttın Demü Zarımı Felek Yaman Aldın Kolay Yanımı Vadem Yetti İse Gel Al Canımı Sana Minnet, Etmem Bir Canı Felek Şu Yalan Dünyada Yolumuz Büke Çevirdim Yönümü Yalvardım Hak'ka Giydirdin Gömleği İstemez Yaka Yolumu Yolsuza Düşürdün Felek Der Aşık Said'im Okuyan Yazar Yazdığım Yazıyı Yaradan Bozar Ellerin Sevdiği Salınıp Gezer Hemen Bana Mıdır Bu Zulmün Felek Son Türküsü Tüter Cehennemin Dumanı Tüter Acep Mevla Bana Gazap Mı Eder Cümle Halk Yüzleri Üstüne Yatar Haykırır Ün Verir Ateşi Suzan Mevlam Kullarına İnsin Rahmetin Çektirmesin Cehennemin Zahmetin Hep Bağışlar Habibine Ümmetin Eder Kullarına Bin Türlü İhsan Said Bu Rüyaya Aldanma Boşa Götür Azık Bir Gün Gelecek Başa Senin Günahların Gökleri Aşa Sana Baki Değil Bu Tokluğemen