Osmanlı Fermanlarına Örnekler(Orjinal)

Berât
IV Mehmed Dönemi h Evâsıt-ı Za1072 / m Haziran-Temmuz 1662
Konusu
İstanbul'da, Mahmutpaşa ve Arabacılar civârında, bazı mülk ve dükkânların vakfedilmek üzere, Vâlide Sultan'a mülk olarak verildiğine dâir
Yazı Çeşidi
Berât, celî dîvânî hat ile yazılmıştır 12 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Altınla çekilen tuğra, siyah tahrîrlidir İç beyze, penbe üzerine kırmızı renkte negatif karanfillerle tezyîn edilmiştir Karanfiller, bahçede topraktan çıkmış şekildedir (Kara Memi üslûbu) Dış beyze, Haliç işi bir kompozisyon ile bezenmiştir Zülfe ve tuğ araları, açık renk zemîne, koyu renk negatif yapraklarla, hançer boşluğu ise, penbe üzerine, bağımsız bulut motifleriyle tezyîn edilmiştir Tuğların üzerindeki selvi formunun içi, mavi ve kırmızı renkte negatif çiçeklerden oluşan simetrik bir kompozisyon ve iç içe geçmiş kapalı formlarla tezyîn edilmiştir Kapalı form, tahrîrli sıvama altındır Desenin çevresine ve tuğranın üst sınırlarına, mavi-kırmızı negatif yapraklar yapılmıştır Hatt-ı hümâyûn kısmındaki dâirenin ve yarım dâirelerin bordürü, üç iplik rûmîden müteşekkildir Yarım dâirelerdeki klâsik tezhîb, üç iplik rûmî, agraf ve hatâî motiflerinden müteşekkildir Büyük dâiredeki klâsik tezhîb, ¼ simetrik olup kapalı form, hatâî hattı ve rûmî hattından müteşekkildir Siyah mürekkebli yazının harflerinin üzeri, altın noktalarla bezenmiştir Satır araları, altın noktalıdır Yazıda, siyah ve altın mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Berâtın sol üst tarafında, Pâdişâh'ın el yazısıyla yazılmış, "Emrim mûcebince amel oluna, kimse müdâhele etmeyeler", ibâresi yer almaktadır 2-Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır



Berât
II Süleyman Dönemi h 11101099 / m 09081688
Konusu
Mustafa'nın ölümüyle boşalan, Kars Sancağı'na tâbi Mordenskaya Nâhiyesi'ndeki Maksûd-ı Hak Köyü'ndeki tîmârın Mehmed'e verilmesine dâir
Yazı Çeşidi
Berât, celî dîvânî hattı ile yazılmıştır Üst taraftaki derkenâr dîvânî, yedinci satır arasında yer alan tîmâr kaydı, siyâkât hattı ile yazılmıştır 8 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Kırmızı mürekkeb ile çekilen tuğra, altınla doldurulmuştur Beyzelerine ve tuğların üzerindeki tepelik formuna, basit bir Haliç işi çalışılmıştır Altın ile yapılan hattın motifleri, lekeler halindedir Tepeliğin etrafına ve tuğranın üst kenarlarına, basit tığlar yapılmıştır Yazıda, kırmızı (lâl) ve siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Berâtın üst tarafındaki derkenârda, Sadrâzam'ın buyruldusu, sahı ve dîvân işâreti bulunmaktadır 2-Berâtın yedinci satırında, Defterhâne'den çıkarılmış tîmâr kaydı yer almaktadır 3-Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır



Berât
III Osman Dönemi h 01011169 / m 07101755
Konusu
Roma'nın İnebahtı İskelesi'ndeki tercümânı Civanni Tasyo'nun berâtının yenilendiğine ve her türlü vergiden muaf olduğuna dâir
Yazı Çeşidi
Berâtın ilk satırı, celî dîvânî; diğer satırları ise dîvânî hat ile yazılmıştır 15 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, altınla çekilmiştir ve siyah tahrîrlidir Dış beyze, hatâî kompozisyonlu klâsik tezhîb ile iç beyze, turuncu zemîn üzerine, bordo çiçeklerle tezyîn edilmiştir Hayat ağacının zemînindeki Haliç işi kompozisyonun motifleri, lekeler halindedir Şemselerin içindeki tezyînât, klâsik tezhîbdir Ortadaki şemsenin kompozisyonu, rûmî ve hatâî helezonundan; diğerleri, sâdece hatâî helezonundan müteşekkildir Şemselerin ve hayat ağacı formunun çevresindeki yapraklar, halkârîdir Çerçeve, turuncu pervâz ve altın cedvelden; tığlar, turuncu ve mavi yapraklardan müteşekkildir Satır aralarına ve mahall-i tahrîre, altın noktalar yapılmıştır Yazıda, kımızı, siyah ve altın mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır

Fermân
II Mehmed Dönemi h 0706882 / m 16091477
Konusu
Gelibolu İskelesi'ni tutan Yahya, Baki ve ortaklarından, Gelibolu Burgazı erenlerinin üç aylık mevâcibleri için, on bir bin dört yüz on altı akçe tahsîl edilmesine dâir
Yazı Çeşidi
Fermân, dîvânî hat ile yazılmıştır 10 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, siyah mürekkeble çekilmiş olup, rıhlanmıştır Yazıda, siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
Sol alt köşede, fermânın yazıldığı yerin kaydı vardır





Berât
I Selîm Dönemi h Evâil-i R 918 / m Haziran 1512
Konusu
Seyyid Muhammed oğlu Seyyid Ömer'in, öşr-i Şer'î'den ve her türlü resmî ve örfî vergiden muaf olduğuna dâir
Yazı Çeşidi
Berâtın ilk satırı, celî dîvânî, diğer satırları ise dîvânî hat ile yazılmıştır 10 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, siyah mürekkeble çekilmiş olup, rıhlanmıştır Yazıda, siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır




Berât
I Abdülhamîd Dönemi h 07051193 / m 23051779
Konusu
Konya'nın İnsuyu Kazâsı'ndaki Sorak Köyü derbendçilik görevinin, eşkıyaya mâni olmak ve gerekli vergileri ödemek şartıyla, Teberdâr (baltacı) Mehmed'e verildiğine dâir
Yazı Çeşidi
İlk satır, celî dîvânî; diğer satırlar, dîvânî hattı ile yazılmıştır 10 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, altınla çekilmiştir ve siyah tahrîrlidir Boşlukları, açık mavi zemîn üzerine, mavi renk halkârî ile bezenmiştir Tuğranın üst kısmı, halkârî bir kompozisyon ile tezyîn edilmiştir Barok çerçevenin etrafına, negatif tığlar yapılmıştır Hatt-ı hümâyûnun başlığı, kapalı form ve hatâî dallarından oluşan klâsik tezhîbdir Yazının etrafındaki sıvama altın üzerine, rûmî kompozisyon yapılmıştır Açık mavi olan rûmîler iç bünyeli ve gölgelidir Tığlar, mavi ve kırmızı negatif motiflerden oluşmuştur Başlık tezhîbi, bir sıra kurtçuklu pervâzla çevrilmiştir Altın zemînler, iğne perdahlıdır Bütün form, kalın bir altın cedvel ile çerçeveye alınmıştır Mahall-i tahrîr, basit bir halkârî ile tezyîn edilmiştir Satır aralarına, altın noktalar yapılmıştır Yazının sağ kenarı ve alt tarafı, tahrîrli altın cedvel ile çevrilmiştir Yazıda, kırmızı ve siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Tuğranın üst kısmında, Pâdişâh'ın el yazısı ile yazılmış "Mûcebince amel oluna", (Gereği yapılsın) ibâresi yer almaktadır 2-Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır




Berât
Abdülmecîd Dönemi h 17081264 / m 19071848
Konusu
Kâbe ve Ravza-i Mutahhara'nın rub' (1/4) kırat ferâşet görevine sahip Fatma Sultan'ın ölümü üzerine, bu görevin, Şehzâde Ahmed Celâleddin'e verildiğine dâir
Yazı Çeşidi
Berât, nesih ve celî dîvânî hat ile yazılmıştır 6 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, altınla çekilmiştir Çevresindeki güneş ışınlarının uçları, çatallı yapılmıştır Tezyînâtın tamamı Türk rokokosu tarzında olup, sarı ve yeşil olmak üzere iki renk altın kullanılmıştır Yazıda kırmızı (gülgûnî) ve altın mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır



Berât
III Mustafa Dönemi h 14081178 / m 06021765
Konusu
Bektaş'ın ölümüyle boşalan, Birgi Nâhiyesi'nde Mürsellü Karyesi ve Tire Nâhiyesi'nde Sadiye karyesi civarındaki zeâmetin, es-Seyyid Osman'a verilmesine dâir
Yazı Çeşidi İlk satır, celî dîvânî; daha sonraki satırlar dîvânî hattı ile yazılmıştır Derkenârlarda dîvânî, dîvânî kırması ve siyâkât hat bulunmaktadır 8 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, kırmızı mürekkeb ile çekilmiştir Boşluklarına altın sürülüp, iğne perdah yapılmıştır Altın ile harfler arasında birkaç mm ara bırakılmıştır Dış kısmına ise 5 mm ara bırakılarak altın cetvel geçilmiş ve tuğra formuna paralel olarak bir tezyînât yapılmıştır Tezyînât, lâcivert zemîn üzerine hatâî kompozisyonundan müteşekkildir Dallar ve yapraklar, sıvama altındır Hatâîler, altın tahrîrli ve kırmızı-beyaz renklidir Formun dışına da altın cedvel geçilmiştir Üst tarafına ve hançer tarafına yapılan bazı motifler sebebiyle form, adeta demlik (çaydan) görüntüsünü almıştır Nişân-ı hümâyûnun alt kısmına, sıvama altın, mavi ve penbe ile çiçek dalları yapılmıştır Aynı çiçekten, berât kağıdının en üstünde ve siyâkat yazısının arasında da mevcuttur Davet (duâ) cümlesi, altınlı ve mavili bir çerçeveye alınmıştır Mahall-i tahrîrin sağında, serbest bir motif görülmektedir Yazıda, kırmızı ve siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Tuğranın üst tarafında, Pâdişâh'ın el yazısı ile yazılmış "Mûcebince amel oluna", (Gereği yapılsın) ibâresi yer almaktadır 2-Berâtın sağ üst kısmında, Sadrâzam'ın sahı ve buyruldusu; alt tarafında Defterhâne ve Nişan Kalemi'nin kayıtları yer almaktadır 3- 5 ve 8 Satırlar arasında siyâkat yazısı ile yazılmış, Defterhâne'den çıkarılan zeâmet kayıtları bulunmaktadır 4-Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır




Fermân
III Ahmed Dönemi h 02061132 / m 11041720
Konusu
Yenişehir-i Fener Kazâsı'nın bazı köylerine ait mukataa gelirlerinin, Matbah-ı Âmire'ye ocaklık olarak verildiği ve yeniden sayılmasına dâir
Yazı Çeşidi
Fermân, dîvânî hat; derkenârlar ise, dîvânî ve dîvânî kırması hatlarıyla yazılmıştır 13 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, altınla çekilmiştir Tezyînâtında, önemli bir unsur yoktur İç beyzede, şekli bozuk rûmîler; dış beyze ve hayat ağacı formunda, lekeler halinde Haliç işi görülmektedir Formun etrafındaki yaprakların, sâdece kontürleri yapılmıştır Yazıda, siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Fermânın sağ üst köşesinde, Sadrâzam'ın buyruldusu, Defterdâr'ın küçük sahı ve Haslar Kalemi'nden çıkarılan kayıt yer almaktadır 2-Sol alt köşede, fermânın yazıldığı yerin kaydı vardır




Fermân
I Mahmûd Dönemi h Evâil-i L1153 / m Aralık 1740
Konusu
Yeniçeri Ocağı'na, ihtiyaç duyulmadıkça asker alınmamasına, odabaşıların sebebsiz yere azl olunmamalarına ve Yeniçeri Ocağı nizâmlarına uyulmasına dâir
Yazı Çeşidi
Fermân, dîvânî hat ile yazılmıştır Hatt-ı hümâyûn kısmı ise nesih hat ile yazılmıştır 24 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, siyah mürekkeb ile çekilmiş ve altınla tahrîrlenmiştir Boşlukları, sâde zemîn üzerine lâcivert ve kırmızı renkte negatif motiflerden oluşan kompozisyonlar ile tezyîn edilmiştir Tuğranın sağında, çok zarif natüralist bir gül dalı görülmektedir "Mustafa" isminde müzehhib tarafından yapıldığı anlaşılan gülün taramaları çok ince ve güzeldir Tuğranın üzerine ve çevresine, altın ve siyah mürekkeb karışımı çok ince bir serpme yapılmıştır Altın çerçeveye alınmış olan üstteki yazının başlığına, klâsik tezhîb yapılmıştır Kompozisyon, kapalı form ve hatâî dallarından müteşekkildir Etrafına, bir sıra kurtçuklu pervâz yapılmıştır Altın ve lâcivert ile yapılan tığlar, negatif motiflerden müteşekkildir Yazı boşlukları, halkârî ile tezyîn edilmiştir Yazıda, siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Tuğranın üstünde, Pâdişâh'ın el yazısıyla, Yeniçeri Ağası'na hitâben yazılmış "Ocağın nizâmına dâir", altı satırlık bir yazı bulunmaktadır 2-Sol alt köşede, fermânın yazıldığı yerin kaydı vardır




Berât
I Abdülhamîd Dönemi h 03081194 / m 04081780
Konusu
Sicilyateyn'in İstanbul Elçiliği Tercümânlığı'na, Yosef veled-i Musa'nın tâyin edilmesine ve her türlü vergiden muaf tutulmasına dâir
Yazı Çeşidi
Berâtın ilk satırı, celî dîvânî; diğer satırları ise dîvânî hat ile yazılmıştır 13 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Altınla çekilen tuğra, siyah tahrîrlidir Boşlukları, gümüş ve çeşitli renklerle doldurulmuştur Beyzelerindeki kıvrım dalların ucuna, penbe güller ve turuncu tomurcuklar yapılmıştır İki sıra bordür arasında bir sıra geçme ve halkârî yapraklar ile çevrilmiş olan üçgen formun içi ve dışı, Türk rokokosu çiçek ve motiflerle tezyîn edilmiştir Çiçeklerin arasında, şikâf tarzında bezenmiş sazyolu motifleri görülmektedir Tuğların üstündeki ve üçgen formun tepesindeki şemselerin içine, kapalı form ve rûmî hatlarından oluşan kompozisyon yapılmıştır Dendanlar ve motifler, altınla çalışılmıştır Satır araları, altın noktalar ve zerefşân ile tezyînlidir Yazıda, siyah, kırmızı ve altın mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır



Berât
I Abdülhamîd Dönemi h 08111187 / m 21011774
Konusu
Hacı Fatıma Hâtûn Vakfı Mütevellîsi Abdullah oğlu Ali'ye âit Ravza-i Mutahhara rubu' kırat ferâşetinin yenilendiğine dâir
Yazı Çeşidi
Berâtın ilk satırı, celî dîvânî; diğer satırları ise dîvânî hat ile yazılmıştır Derkenârlarda, siyâkat ve dîvânî hat kullanılmıştır 11 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, yeşil mürekkeble çekilmiş olup, altınla tahrîrlenmiştir Beyzeleri ve üst kısımdaki form, halkârî ile bezenmiştir Halkârî tezyînâtta, altın ve gümüş; barok çerçevede, gümüş kullanılmıştır Çerçeve üzerine, turuncu renk sürülmüştür Yazı üzeri, zerefşân ile bezenmiştir Yuvarlak altın çerçeve içine alınan mahall-i tahrîr, renkli halkâr ile bezenmiştir Yazı üzeri zerefşân olup satır araları, üçlü altın noktalarla tezyîn edilmiştirYazıda, yeşil, kırmızı ve siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Berâtın sağ tarafında, siyâkat ve dîvânî yazısı ile yazılmış Haremeyn Muhâsebesi'ne ait kayıtlar yer almaktadır 2-Sol alt köşede, berâtın yazıldığı yerin kaydı vardır



Fermân
II Mahmûd Dönemi h 12021224 / m 29031809
Konusu
Premedi Kazâsı'na tâbi Boştine ve Laşova köyleri ahâlîsinden çarıkçılık ve kayışçılık yapan esnâfın, kendilerine tahsîs edilen mahallerde satış yapmaları, sanatlarını icrâ etmeleri ve birbirlerinin yerlerine müdâhele etmemelerine dâir
Yazı Çeşidi
Fermân, dîvânî hat ile yazılmıştır Fermânın sağ tarafında, siyâkat hat ile yazılmış küçük bir derkenâr vardır 31 satırdır
Tuğrası ve Tezyinatı
Tuğra, altınla çekilmiştir ve siyah tahrîrlidir Boşlukları, renkli zemîn üzerine negatif motiflerle süslenmiştir Tuğranın üst kısmındaki halkârî bezeme, dendanlı, köşeli bir gümüş çerçeveye alınmıştır Çerçevenin muhtelif yerlerine, yaprak ve tanımlanamayan üst üste yuvarlak motifler yapılmıştır En üste ise katmerli iri bir hatâî goncası oturtulmuştur Tuğların solunda agraf, rûmî hattı ve hatâî hattından müteşekkil bir kompozisyon yer almıştır Üst kısmındaki, madalyona benzeyen sekizgen şemsenin ortasında, gümüş zemîn üzerine yapılmış natüralist çiçekler görülmektedir Çevresindeki ¼ ölçüsündeki klâsik tezhîb, hatâî hattı, kapalı form ve agrafdan müteşekkildir Şemsenin her iki tarafında, yine gümüş zemîn üzerinde lâleler görülmektedir En üstteki şemsedeki simetrik klâsik tezhîb ise, kapalı form ve hatâî hattından müteşekkildir Tuğranın hemen sağında yer alan hatt-ı hümâyûnun çevresi altın dendanlı çerçeveye alınıp, etrafı klâsik tezhîble tezyîn edilmiştir Alınlık kısmı da yine, kapalı form ve hatâî hattından oluşan klâsik tezhîble tezyîn edilmiş olup, üst kısmı renkli tığlarla bezenmiştir Formun etrafı bir pervâz ve kalın altın çerçeve ile çevrilmiş olup üst kısmı altın kontürle kapatılmıştır Formun her iki yanında, natüralist çiçek buketi mevcuttur Yazıda, siyah mürekkeb kullanılmıştır
Gördüğü İşlem
1-Tuğranın sağ üst tarafında, Pâdişâh'ın el yazısı ile yazılmış "Mûcebince amel oluna", (Gereği yapılsın) ibâresi yer almaktadır 2-Sol alt köşede, fermânın yazıldığı yerin kaydı vardır