Kütüb-i Sitte (Altı Kitap) - Kütüb-i Sitte Nedir? Kütüb-i Sitte Hakkında

Kütüb-i Sitte



Meşhur altı sahih hadis kitabı Hadis mecmualarının en sahihleri kabul edilen; Buhârî ve Müslim'in el-Câmiu's-Sahih'leri ile Ebu Davud Tirmizi Nesâî ve ibn Mâce'nin Sünen'leri; hadis tasnifinin altın çağı olan Hicrî üçüncü yüzyılda telif edilmiş olmak mümkün mertebe sahih hadisleri ihtiva etmek konulara göre tasnif edilmek (alelebvâb)gibi ortak özelliklerinden dolayı daha sonraki asırlarda Kütüb-i Sitte: Altı Kitap ortak adıyla şöhret bulmuştur Bazı âlimler az da olsa zayıf ve mevzu hadisler ihtiva ettiği için İbn Mâce'nin Sünen'i yerine İmam Mâlik'in Muvatta'ı veya Dârimî'nin Sünen'ini Kütüb-i Sitte'nin altıncı kitabı kabul etmişlerdir

Buhârî ve Müslim'in Câmi'leri Sahıhayn (İki Sahih) adıyla müellifleri daha hayattayken büyük bir üne kavuşmuş bunları Ebu Davud Tirmizî ve Nesâi'nin Sünen'leri takip etmiş ve hadis âlimleri arasında bu kitaplar Usûl-i Hamse (Beş Temel) diye büyük bir kabul görmüştü Ebu'l-Fazl Muhammed İbn Tahir el-Makdisî (H507)'nin Usûl-i Hamse'ye yazdığı ve sahabeyi alfabetik olarak sıralamak suretiyle onlardan nakledilen belirli kitaplardan bulunan hadislerin kaynağını göstermek için yazıları kitaplar anlamına gelen etrafa İbn Mâce'nin Sünen'ini de eklemesi ve Şurûti'l-Ümmeti's-Sitte (Altı İmamın Şartları) adlı kitabını telifiyle muteber hadis kitaplarının grub adı bundan sonra İbn Mâce'nin de ilave edilmesiyle Kütüb-i Sitte olarak meşhur olmuştur

Böyle bir isimlendirme Kütüb-i Sitte içinde zayıf hatta mevzu (bilhassa İbn Mâce'de) hiç bir hadis bulunmadığı onlar dışındaki hadis kitaplarında da sahih hadis olmadığı anlamına gelmez Nitekim Buhârî ve Müslim başta olmak üzere Kütüb-i Sitte müelliflerinden hiç biri kendi kitaplarına sahih hadislerin tamamını aldıkları kitaplarındakilerin dışında sahih hadis bulunmadığı şeklinde bir iddiada bulunmamışlardır Esasen bir hadisin sıhhati hangi kitapta bulunduğuna bakarak değil onu nakleden kişilerin haline bakılarak tesbit edilebilir Diğer taraftan bu altı imam kendilerinden önce derlenmiş olan yazılı ve sözlü hadis kaynaklarından yararlanarak bu eserleri meydana getirmişlerdir Bu değerli eserlerin tasnifine kendilerinden önceki çalışmalar zemin hazırladığı gibi hadis tasnifi onlardan sonra da devam etmiştir

İlmî çevrelerde büyük bir kabul gören Kütüb-i Sitte ile ilgili çok sayıda ve hacimli çalışmalar yapılmıştır Bunların büyük bir kısmı bu kitapların şerhi (açıklaması) ravilerinin durumları cem (mükerrerleri çıkararak birlikte rivayet ettikleri hadisleri bir araya toplama) ile ilgilidir Kütüb-i Sitte hadislerini bir araya toplayıcı çalışmalardan biri Beğavî'nin (H516) Mesâbîhu's-Sünne'sidir Hadisleri senedlerini hazfederek kitabına alan Beğavî eserini Sünen tarzında tasnif etmiş Kütüb-i Sitte ve Dârimî'nin Sünen'inde bulunan hadisleri 4434 hadiste toplamıştır Bu konuda yapılan önemli bir çalışma da İbnu'l-Esîr'in (H606) Câmiu'l-Usûl li Ehâdisi'r-Rasûl isimli eseridir İbnu'l-Esîr İbn Mâce hariç Kütüb-i Sitte ile Muvatta'da bulunan hadisleri-mükerrerlerini çıkararak- alfabetik tarzda tertib ettiği kitaplar ve onların alt başlıkları olan bablar halinde tasnif etmiştir 9523 hadis bulunan bu eser Kütüb-i Sitte adıyla Türkçeye tercüme edilmiştir Kütüb-i Sitte'yi oluşturan kitaplar ve özellikleri:

1 Buhârî ve el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu Abdullah Muhammed b İsmail el-Buhârî (H 194-256/M810-870) 40 yıl süren ilmî seyahatler esnasında toplamış olduğu engin hadis malzemesini 16 yılda tasnif ederek "el-Câmiu's Sahîhu'l-Müsnedü'l-Muhtasar min Umûri Rasûlillahi (sas) ve Sünenihi ve Eyyâmih" adlı eserini yazmıştır Hocası İshak b Rahuye'nin "Rasûlüllah'ın sahih hadislerini muhtasar bir kitapta toplasanız" tavsiyesiyle hareket eden Buhârî 600000 hadis arasında seçtiği 7275 hadisi 97 kitap ve 3400 den fazla bab'a (alt bölüm) yerleştirmiş konuları geldikçe aynı hadisi bir kaç yerde daha tekrar etmiştir Bu nedenle mükerrerler dışındaki toplam hadis sayısı 3-4 bin civarına inmektedir Buhârî tercüme denilen bab başlıklarında konuyla ilgili âyet ve hadislerden iktibaslar yapar âlimlerin ve bazan kendisinin görüşlerine yer verir direkt veya endirekt yollarla tercihlerini ihsas ettirir Tercemelerde verdiği hadis ve haberlerin çoğu muallak (senedsiz veya eksik senedli)tır Daha önceki hadis mecmualarında pek görülmeyen bu usul Buhâri'ye hastır Bu nedenle "Buhârî'nin fıkhı tercemelerindedir" sözü yaygınlaşmıştır (Yekünü 1341 olan bu tür) muallak hadisler Buhârî'nin kitabına verdiği isimden de anlaşılacağı gibi sahih hadislerin dışındadır Tercümelerde Buhârî'nin verdiği bilgiler hadislerin ihtiva ettiği fıkhı malumatı kavramada çok faydalıdır Bütün âlimlerin ittifakıyla hadis mecmualarının ensahihi kabul edilen el-Câmiu's-Sahîh türkçeye de tercüme edilmiş mükerrerlerinin çıkarıldığı Tecrid'i de tercüme ve şerhiyle Diyanet İşleri Başkanlığınca basılmıştır

2 Müslim'in el-Câmiu's-Sahîh'i: Ebu'l-Hüseyn Müslim b Haccâc (H202-261) 300000 hadis arasından seçerek tasnif ettiği kitabına "el-Camiu'l-Müsnedü's-Sahîh" ismini vermiş mukaddimede tasnif metodunu açıklamıştır Buhârî'nin yaptığı gibi bab başlıklarında bilgi vermemiş hatta bab başlığı dahi tanzim etmemiş sadece "bab" demekle yetinmiştir Bugün eldeki Müslim nüshalarında bulunan bab başlıkları eseri şerheden İmam Nevevî'ye aittir Müslim kitabına mevkuf ve maktu hadisleri almamış muallaklara ise çok az yer vermiş hadisleri konularına göre bölmemiş hadisi en çok ilgili olduğu yerde nakletmiş metin ve sened olarak benzerlerini bir arada ve kısaltarak tekrar etmiştir Bu yönüyle Müslim Buhârî'den daha derli topludur Bu ve benzeri özelliklerinden dolayı bazı âlimler (mesela Mağribliler) Müslim'i Buhâri'ye tercih etmişlerdir Müslim'in Câmi'i 54 kitap 1322 bab mükerrerler dışında 3033 hadis ihtiva etmektedir Kadı İyaz ve İmam Nevevî başta olmak üzere pek çok âlim Müslim'i şerhetmiştir Müslim sade metin ve şerhli olarak türkçeye tercüme edilmiştir

3 Tirmizi'nin Câmi'i: Ebu İsa Muhammed b İsa et-Tirmizi'nin (H: 209-279) Cami'i es sünen ismiyle de maruftur Devrin âlimlerinin tetkikine sunuları ve takdir edilen Sünen-i Tirmizi 46 kitap 2496 bab ve 4000 hadis ihtiva etmektedir Hadisçilik açısından Müslim'e fıkhu'l-hadis (hadislerde bulunan çeşitli hükümler) yönünden de Buhârî'ye ait özellikleri onlara yakın ölçüde kitabında toplayan Tirmizi bab başlığı altında hadisleri sıraladıktan sonra şu işlemleri yapar; hadisin sıhhat durumunu (sahih hasen zayıf hasen-sahih garib) ravilerin durumunu varsa seneddeki illetleri hadisin diğer tariklerini sahabilerin o konudaki başka rivayetlerini bu hadislerle ulemânın nasıl amel ettiğini ittifak ve ihtilaflarını açıklar Hadislerden istifade için çok faydalı olan bu açıklamalar onları amel edilebilir hale getirir Tirmizi üzerine de pek çok şerh yazılmış ve eser türkçeye tercüme edilmiştir

4 Ebu Davud'un Sünen'i: Ebu Davud Süleyman b Eş'as es-Sicistânî'nin (H: 202-275) kitabı ahkâmla ilgili hadislerin tasnif edildiği Sünen türünün en güzel örneğidir Kitabına 400000 hadis arasından seçtiği 4000 hadisi aldığını bunların da dört hadiste özetlenebileceğini belirten Ebu Davud; sahih hasen leyyin ve amel edilebilir derecedeki zayıf hadisleri Sünen'ine aldığını söyler Kitabında zayıf hadislerin mevcudiyetini kabul eden Ebu Davud muhaddislerin ittifakla terkettikleri herhangi bir hadisi Sünen'ine almamıştır 40 kitaptan oluşan Sünen'e pek çok şerh yazılmış eser türkçeye de tercüme edilmiştir

5 Nesâî'nin Sünen'i: Ebu Abdurrahman Ahmed b Şuayb en-Nesâî (H: 215-303) sahih ve zayıf hadislerden derlediği es-Sünenü'l-Kübrâ'sını istek üzerine sadece sahih hadisleri almak üzere ihtisar etti ve bu yeni eserine el-Müctebâ adını verdi Kütüb-i Sitte içinde Nesâî denince işte bu Müctebâ kasdedilir Sünenler içinde en az zayıf hadis ve cerhedilmiş ravisi olan mücteba Sahihayn'dan sonra üçüncü kitap olarak kabul edilir Nesâî hadisler arasındaki çok küçük rivayet farklarını dahi göstermiş ve rical tenkidinde büyük bir hassasiyet göstermiştir 51 kitap ve yaklabıh 2400 babtan oluşan Müctebâ türkçeye çevrilmiştir

6 İbn Mâce'nin Sunen Ebu Abdullah Muhammed b Yezıd el-Kazvînî'nin (H: 209-273) Sünen'i 37 kitap 1515 bab ve 4341 hadis ihtiva eder Bu hadislerin büyük bir çoğunluğu diğer beş kitapta (usûli hamse) mevcuttur veya sahih ve hasen durumundadır ibn Mâce'deki hadislerin 613 ünün isnadı zayıf 99 unun isnadı ise yok hükmünde veya münker ya da yalanlanmıştır Bilhassa şahıs kabile ve şehirlerin faziletleriyle ilgili hadislerin çoğunun uydurma olduğu söylenmiştir Ancak VI asırdan sonra Kütüb-i Sitte'nin altıncı kitabı olarak kabul edilen İbn Mâce tertibi tekrardan uzak ve kısa olusu ile oldukça değerlidir Muhammed Fuad Abdülbâkı tahkikiyle yapılan baskı pek çok ilmî kolaylıklar sağlamış eserdeki zayıf yönlere işaret edilmiştir Bu baskı esas alınarak Sünen şerhi de yapılmak suretiyle türkçeye çevrilmiştir

Kütüb-i Sitte
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kütüb-i sitte (Arapça: الكتب الستة‎, Farsça: صحاح سته) Altı kitap anlamına gelmektedir Ehl-i Sünnet tarafından en sağlam hadis kaynakları olarak kabul edilmektedir
Bunlar şöyledir:

• Sahih-i Buhari (صحيح البخاري)
• Sahih-i Müslim (صحيح مسلم)
• Sünen-i Nesai (النسائي سُنن)
• Sünen-i Tirmizi (سُـنَن الترمذي)
• Sünen-i Ebu Davud (سُنن أبو داوود) Sünen-i İbn Mace (سُنن ابن ماجة)
  

Kütüb-i Sitte
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sahih-i Buhari
Sahih-i Buhari (Arapça: صحيح البخاري), asıl adı el-Câmiu's-Sahih olan ancak müellifinin adına (İmam Buhari) nisbetle 'Buhari', 'Buhari-i Şerif' gibi isimlerle anılan hadis kitabının en meşhur ismidir Dokuzuncu asır ricâlinden Ebü'l Abbâs Zeynü'd-Dîn Ahmed bin Abdi'l-Lâtif eş-Şercî ez-Zebîdî'de Sahih-i Buhari'yi "Et-Tecrîdü's-sarîh li-ahâdîsi'l-câmii's-sahîh" unvaniyle ihtisara himmet etmiştir ki, hüsn-i tertîb ve tensîkı itibariyle pek ziyade şöhret bulmuştur Diyanet İşleri Riyaseti Zebîdî'nin bu muhtasarını Türkçe'ye tercüme ettirdi Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi ismiyle 13 cilt olarak yayınladı
Ehl-i Sünnet tarafından en güvenilir hadis kitabı olarak kabul edilir İmam Buhari bu kitabı için,
"Sahih olandan mâ-adâsını yazmadım Kitâb uzamasın diye terkedip yazmadığım Sahîh'ler de yazdıklarımdan çoktur"
dediği gibi,
"Bunların altıyüz bin hadîs içinden tahrîc ve intihâb eyledim Ve tasnifini on altı senede ikmâl edebildim Onu kendim ile Allah arasında huccet ittihaz ederim"
demiştir

Kütüb-i Sitte
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sahih-i Müslim
Sahih-i Müslim (Arapça: صحيح مسلم), İmam Müslim'in tedvin ettiği hadis kitabıdır Ehl-i Sünnet geleneğinde İmam Buhari'nin Sahih'i (Sahih-i Buhari) ile birlikte en güvenilir iki hadis eserinden biri kabul edilir

Eserin Özellikleri
İmam Müslim, bu esere bizzat işittiği 300 bin hadisten, şeyhlerinin sıhhati konusunda icma ettiği hadisleri aldığını ifade etmiştir Eserde -tekrarlar dikkate alınmazsa- 3033 hadis mevcuttur

Kütüb-i Sitte
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sünen-i Nesai
Sünen-i Nesai (Arapça: سنن النسائي) Ehl-i Sünnet hadis literatüründe en güvenilir hadis kaynakları olarak kabul edilen altı kitaptan (Kütüb-i sitte) biridir
Müellifi, Ebu Abdirrahman Ahmed bin Şuayb bin Ali bin Sinan bin Bahr el-Horasani'dir İmam Nesâi olarak meşhurdur Eseri de bu isme nisbetle Sünen-i Nesâi olarak anılır
Rivayetlere göre, Nesâi önce ‘Es-Sünen’ül Kübra’ adıyla büyük bir hadis külliyatı yazmıştı Bir hükümdar kendisine “Kitabındaki hadislerin tamamı sahih midir?” diye sorunca Nesâi “Hayır” diye cevap verdi Bunun üzerin hükümdar kitaptaki sahih hadisleri ayırmasını istedi ve Nesâi bunları ‘El Mücteba’ adını verdiği başka bir kitapta topladı Bu kitap ‘Sünen-i Nesâi’ adıyla meşhur oldu
Sünen-i Nesâi, çoğu âlimler tarafından Kütüb-i Sitte’nin içinde Sahih-i Buhari ve Sahih-i Müslim’den sonra üçüncü en güvenilir kitap olarak kabul edilmiştir Kitapta 53 bölümde toplam 5724 hadis vardır Diğer hadis külliyatlarında bulunmayan İhbâs, Nuhl, Rukba ve Umra gibi konuları içeren bölümler Nesâî'nin süneninde mevcuttur Ayrıca diğer hadis mecmualarında bulunan Fitne, Kıyamet, Binek Vasıtaları ve Tefsîr bölümleri de Nesâî'de mevcut değildir
Sünen-i Nesâi, 1981 yılında şerhli olarak 4 cilt halinde Türkçeye tercüme edilmiştir

Kitap şu bölümlerden meydana gelmiştir:
1 Tahâret
2 Guslü Gerektiren ve Gerektirmeyen Haller
3 Sular
4 Hayız ve İstihâze
5 Gusül ve Teyemmüm
6 Namaz
7 Namaz Vakitleri
8 Ezan
9 Mescidler
10 Kıble
11 İmamlar
12 Namaza Başlama
13 Sehv-i Secde
14 Cuma
15 Seferde Namazları Kısaltma
16 Kûsüf Namazı
17 Yağmur Duası
18 Korku Namazı
19 Bayram Namazları
20 Gündüz ve Gece Kılınan Nafileler
21 Cenaze
22 Oruç
23 Zekat
24 Haccın Menasiki
25 Mikatlar
26 Cihad
27 Nikâh
28 Boşanma
29 Atlar
30 Vakıf
31 Vasiyet
32 Bağış
33 Hîbe
34 Rukba
35 Umrâ
36 Yemin ve Adak
37 Ziraat Ortaklığı
38 Kadınlarla Muaşeret
39 Kan Dökmenin Haram Oluşu
40 Fey Taksimi
41 Biat
42 Akika
43 Devenin İlk Yavrusunun Kurban Edilmesi
44 Avcılık ve Hayvan Kesme
45 Kurban
46 Alış-Veriş
47 Kasame
48 Hırsızın Elinin Kesilmesi
49 İman ve Şartları
50 Süslenme
51 Kadılık Âbası
52 Allah’a Sığınmak
53 İçkiler
Kütüb-i Sitte’de sadece Sünen-i Nesâi’de bulunan bir hadis metni:
Ebu Said el Hudrî (ra)’den rivayet edilmiştir: Rasûlullah (sav) şöyle buyurdu:
“Bir kimse Müslüman olur da inancını ve hareketlerini güzelleştirirse, Allah onun geçmişte yaptığı tüm iyi amelleri ve hareketleri iyilik olarak yazar, yine geçmişte işlediği kötülükleri de siler ve affeder Ondan sonra yaptığı tüm hareket ve davranışların karşılığını görür İyilikleri on katından yedi yüz katına kadar katlanır İşlediği kötülükler ise tek olarak yazılır Ancak Allah dilerse onları da siler ve affeder”

Kütüb-i Sitte
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sünen-i Tirmizi
Sünen-i Tirmizi (Arapça: سُـنَن الترمذي): İslam literatüründe en güvenilir hadis kitapları olarak kabul edilen altı kitaptan (Kütüb-i sitte) biridir
Müellifi, Orta Asya şehirlerinden Tirmiz (Termiz, Türmiz) şehrine nisbetle anılan meşhur hadis alimi İmam Tirmizi'dir İmam Tirmizi'nin tam adı Ebu İsa Muhammed bin İsa ibni'd-Dahhak'tır
Asıl adı el-Camiu's-Sahih olan bu eser, müellifine nisbetle Sünen-i Tirmizi olarak anılır


Kütüb-i Sitte
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sünen-i Ebu Davud
Sünen-i Ebu Davud (Arapça: سُنن أبي داود) Ehl-i Sünnet hadis literatüründe en güvenilir hadis kitapları olarak kabul edilen altı kitaptan (Kütüb-i sitte) biridir
Müellifi Ebu Davud'dur Bu eser de müellifine nisbetle Sünen-i Ebu Davud olarak anılır

Ebû Dâvud
Ebû Dâvud Muhammed b Süleyman b İshak b el-Ezdî es-Sicistânî, h 202 senesinde Sicistan’da doğmuştur
İlk tahsilinden sonra Nişabur, Kûfe, Horasan, Arabistan, Mezopotamya, Îran, Sûriye ve Mısır’a ilim yolculukları yapmıştır H 275 (888) senesinde Basra’da vefât etmiştir
Ebû Dâvûd bir çok eser vermiştir Bunların en meşhuru fıkıh konularına ait hadislerden oluşan Sünen’idir Onun eseri hadis edebiyâtı içinde oldukça önemli bir yere sâhip olan Sünen türünün ilki kabul edilmektedir 500000 hadis içinden yirmi yılda seçilmiş 4800 hadisten meydana gelmiştir
Ebû Dâvud;
“Akıllı kimse için bu hadislerin dört tanesi bile yeter”

demiş ve bunları şöyle sıralamıştır:

• “Ameller niyetlere göre değerlendirilir”
• “Gereksizi (mâlâyânî) terk etmesi kişinin îman olgunluğundandır”
• “Kendi nefsi için istediğini Müslüman kardeşi için istemeyen olgun mümin olamaz”
• “Helâl de bellidir, haram da”

Ebû Dâvud her konuda en kuvvetli olan hadisleri zikretmiştir Hadislerin muhtelif rivâyetlerini de vermiştir Hadis âlimlerinin ittifakla terk ettiği hadisleri eserine almamakla beraber; fıkıh âlimlerinin delil olarak kullandığı bazı zayıf hadisleri alırken kusurlarını göstermiş, sahih olarak bildiği hadisler için ise herhangi bir açıklama yapmamıştır
Sünen, zaman içinde bütün mezhep mensuplarınca okutulmuştur

Kütüb-i Sitte
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sünen-i İbn Mace
Sünen-i İbn Mace (Arapça: سُنن ابن ماجة) Ehl-i sünnet hadis literatüründe en güvenilir kabul edilen altı kitaptan (Kütüb-i sitte) biridir
Müellifi kısaca İbn Mace olarak anılan el-Hafız Ebu Abdullah Muhammed bin Yezid'dir Müellifinin adına nisbetle Sünen-i İbn Mace olarak anılır
Sünen-i İbn Mace'nin altı kitaptan biri olarak kabul edilmesi sonradan olmuştur