[Göller]

GÖLLER


Göl : Karadaki çöküntü alanlarını dolduran tatlı ya da tuzlu, az çok derin ve geniş su örtüsüne göl denir

Göller yeryüzünde 1 700 000 kilometre karelik bir alan kaplarlar


GÖLLERİN ÖZELLİKLERİ

Göllerin bulundukları bölgenin iklimi, jeolojik ve jeomorfolojik özellikleri;

• Gölün Büyüklüğü: Dünya üzerindeki göllerin büyüklükleri değişkendir Hazar Gölü Dünya’nın en büyük gölüdür ( 424000 km kare)

• Gölün Beslenmesi: Göller, yağış suları, akarsular ve kaynaklar tarafından beslenir Göllerin su seviyeleri beslenmeye bağlı olarak değişir Bazı göller fazla sularını bir akarsu ile denize boşaltır Bu akarsulara göl ayağı ya da gideğen denir Göle su taşıyan akarsulara ise geleğen denir Örneğin Manyas ve Ulubat göllerli bir akarsu ile sularını Marmara Denizi’ne boşaltır

• Gölün Derinliği: Tektonik ve krater göllerinin derinlikleri genellikle fazladır Dünya’nın en derin gölü tektonik bir göl olan Baykal Gölü’dür

• Göl Suyunun Tuzluluğu: Göl sularının içinde çözünmüş halde madensel tuzlar bulunmaktadır Buharlaşma nedeniyle göl suyunun tuz yoğunluğu artar Özellikle kapalı havzalarda yüzeyden akış olmadığı için göl suları tuzludur Örneğin ülkemizdeki Burdur Gölü ve Tuz Gölü’nün suları tuzludur Açık havza göllerinde ise, sular yüzeyden boşaldığı için madensel tuz oranı düşük, buna bağlı olarak suları tuzludur

• Göl Suyunun Sıcaklığı: Göl suyunun sıcaklığı, gölün bulunduğu enleme, iklim koşullarına ve mevsime göre değişir Ayrıca gölün derinliği, gölün bulunduğu yükselti ve gölü besleyen sular da göl suyunun sıcaklığı üzerinde etkilidir

• Göl Suyunun Hareketliliği: Göl suyunun hareketliliği üç nedene bağlıdır :

1Gölün beslenmesine ve havzadaki iklim koşullarına bağlı oluşan seviye farkı nedeniyle su seviyesinde değişiklik olur

2 Göl yüzeyinde rüzgârların etkisiyle dalgacıklar oluşur

3 Göl yüzeyinin bir bölümündeki basınç değişmeleri alçalma ve yükselme şeklindeki ritmik hareketlere neden olur Bunlara duran dalga ya da seiches ( seş ) dalgaları denir


TÜRKİYE’NİN GÖLLERİ VE BAZI ÖZELLİKLERİ

GÖLLER VE OLUŞUMLARI

Göller, kara üzerindeki çukurluklarda birikmiş durgun su kütleleridir

O halde bir gölün meydana gelebilmesi için önce bir çukurluğun bulunması gerekir

Daha sonra da burayı dolduracak suyun var olması gerekir

GÖLLERİN OLUŞUMU

Göller, oluşumlarına yol çukurlukların meydana gelişine göre iki grupta incelenir


1:SET GÖLLERİ: Bu göller, uzunca bir çukurluğun önünün herhangi bir kütleyle kapanması ve geride kalan çukurluğun su ile dolması sonucu oluşur


Volkanik set gölü: Volkan lavları ve tüfleri bir çukurluğu tıkarsa yine orada bir çanak oluşur, bunun gerisinde sular toplanarak göl meydana gelir

Yurdumuzun en büyük gölü olan Van gölü bu şekilde oluşmuştur


Alüvyal set gölü: Akarsu vadilerinin Alüvyal birikintilerle kapanması sonucu oluşur bunlar