Adnan Menderes ( 1899)- (17.09.1961)

Eski Başbakan


--------------------------------------------------------------------------------


Demokrat Parti Eski Genel Başkanı


--------------------------------------------------------------------------------



1899 yılında Aydın’da doğdu Babası İzmirli Katipzade İbrahim Ethem Bey, annesi Aydınlı Hacı Alipaşazadeler’den Tevfika Hanım’dır Anne ve babasını küçük yaşta kaybetti Onu anneannesi büyüttü Tahsil hayatına, İzmir İttihat ve Terakki Mektebi’nde başladı Kızılçulu Amerikan Koleji’nde okurken, misyonerlerle başı derde girdi Çeşitli mercilere müracaat etti Müracaat ettiği makamların birinin başında, Celal Bayar vardı Bayar’la böyle tanışmış oldu


Ankara Hukuk Fakültesi’ni bitirdi Birinci Dünya Savaşı sırısında yedeksubay olarak askerliğini yaptı Aydın’da bazı arkadaşlarıyla birlikte, Ayyıldız Çetesi’ni kurdu Daha sonra Söke’de, Piyade Alay Yaveri olarak, savaşa katıldı Savaştan sonra İstiklal Madalyası aldı


Ali Fethi Okyar tarafından 1930 senesinde kurulan Serbest Fırka’nın Aydın teşkilatını kurarak başkanı oldu Bu parti kapatılınca, CHP’ye girdi 1931 yılında, bu partiden, Aydın milletvekili seçildi


1945 senesine kadar, TBMM’de komisyon raportörlüğü yaptı O yıl Saracoğlu Hükümeti’nin gündeme getirdiği Toprak Kanunu tasarısını şiddetle tenkit ederek, komisyondan istifa etti Partide yaptıkları muhalefetten dolayı, 12 Haziran 1945’te, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile birlikte, CHP Disiplin Kurulu tarafından ihraç edildiler Bunun üzerine Celal Bayar da hem partiden hem de milletvekilliğinden istifa etti Bu hareketler, Demokrat Parti’nin 7 Ocak 1946’da kurulmasına sebep oldu 1946 seçimlerinde, Demokrat Parti’den Kütahya milletvekili seçildi Celal Bayar’dan sonra, partide ikinci adam durumuna geldi 14 Mayıs 1950 seçimlerinde, DP, oyların 53,5’ini alarak iktidar oldu On senelik DP iktidarının, tek başbakanı oldu ve o döneme damgasını vurdu İktidarı zamanında, 5 hükümet kurdu Bu on senelik zaman içinde, Türkiye’nin iç ve dış siyasetinde büyük gelişmeler oldu Sanayileşme ve şehirleşme hamlesi başladı Köye makine girdi Ulaşım, enerji, eğitim, sağlık, sigorta ve bankacılık yeniden başladı Türkiye kalkınma kavramıyla tanıştı


27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan askeri darbeyle, iktidardan indirildi Yassıada’ya hapsedildi Milli Birlik Komitesi tarafından kurulan Yüksek Adalet Divanı’nca idama mahkum edildi Yassıada'da tutuklu bulunduğu sırada, çeşitli işkencelere maruz kaldı 17 Eylül 1961 tahinde İmralı Ada’da idam edildi


HAKKINDA YAZILANLAR


Benim Gözümde Menderes

Necip Fazıl Bütün Eserleri Cilt: 35

Necip Fazıl Kısakürek

Büyük Doğu Yayınları / Hatıra Dizisi



O Zeybek


Zeybeğimi, birkaç kızan, vurdular;

Çukurda üstüne taş doldurdular

Bir de, ya kalkarsa diye kurdular

Zeybeğim, zeybeğim, ne oldu sana?

Allah deyip, şöyle bir doğrulsana

Zeybeğim, kalkamaz, dirilemez mi?

Odası mühürlü, girilemez mi?

Şu ters akan sular çevrilemez mi?

Ne günedek böyle gider bu devran?

Zeybeğim, bir sel ol, bir çığ ol, davran!

Kır at zincirlenmiş, ufuk sahipsiz

Han kayıp, hancı yok, konuk sahipsiz

Baş köşede sırma koltuk sahipsiz

Kızanlar, dört yandan, hep abandınız!

Zeybeğin kanına ekmek bandınız!


Öteki Menderes

Eski DP Milletvekili Gıyaseddin Emre'den Hatıralar ve 27 Mayıs Olayı

Recep Şükrü Apuhan

Timaş Yayınları / Yazılamayan Yakın Tarih Dizisi


Adnan Menderes, 17 Şubat 1959'da Londra'ya giderken düşen uçaktan yara almadan kurtuldu Ankara'ya döndüğünde eşi Berrin Menderes'in merakla sorduğu soru şuydu: "Uçak düşerken ne düşünüyordunuz?" Adnan Menderes'in bu soruya verdiği cevapta, "Öteki Menderes"in siyasi ve ruhi portresindeki bütün ana renkler tüm canlılığıyla mevcuttur Sadece bu mu? O cevapta Adnan Menderes'in başına geleceklerin işaretleri de gizlidir "Öteki Menderes", yakın tarihimizin kördüğümlerini çözmeye çalışanlara, siyaset sanatına ilgi duyanlara, sadece hakikatı arayanlara ve Türkiye'nin geleceğiyle ilgili sorumluluğunun farkında olan herkese çok ilginç ve oldukça önemli bilgi ve belgeler sunuyor


Bilinmeyen Menderes 1

Mükerrem Sarol

Kervan Yayınları


Bilinmeyen Menderes 2

Mükerrem Sarol

Kervan Yayınları


Acılı Günler 1960

Aydın Menderes Anlatıyor

Muammer Yaşar

Tekin Yayınevi


Aydın Menderes, 27 Mayıs 1960 ihtilalinin bütün olaylarını annesi Berin Hanım'la birlikte yaşadı Acılı günlerin tanığı oldu

enderes'in dramı üzerinde bugüne kadar pek çok şey yazıldı, anılar kitap haline geldi, ancak Aydın Menderes anılarını anlatmadı İlk kez bu kitapta anılarıyla karşınıza geliyor Gazeteci-yazar Muammer Yaşar, günlerce Aydın Menderes'le birlikte oldu

Anlattıklarını dinledi Uzun konuşmalar sırasında zaman zaman 1960'dan gerilere gittiler, hayatı İmralı Adası'ndaki idam sehpasında sönen bir dönemin güçlü Başbakan'ı Adnan Menderes'in siyasi kimliğini ve insancıl kişiliğini resimlediler


Yassıada'dan İmralı'ya

Enver Durmuş

Boğaziçi Yayınları / Büyük Kültür Serisi


Menderes'le Anılar

Ercüment Yavuzalp

Bilgi Yayınevi / Ercüment Yavuzalp'in Kitapları Dizisi


"Menderes'le Anılar", ne akademik bir çalışma, ne de tarihsel bir incelemedir Ülke siyasi tarihinin bir dönemine adını veren Menderes, bazılarınca bir ilah, bazılarınca da ülkenin karşılaştığı sorun ve kötülüklerin odak noktası olarak görülmüştür Yazdıklarımda ağırlık noktası olarak bir dönemde adını vermiş merhum Başbakanı ve onun çevresinde gelişen olayları aldım Kişilere ancak olaylar vesilesi ile ve asıl konu Menderes'in kişiliğini anlatmaya yarayacakları ölçüde temas ettim Amacım bir devrin

dedikosunu değil, tahlilini yapmak olduğu için, genellikle ad vermekten kaçındım


27 Mayıs ihtilali sonunda; maiyetinde görev yaptığım sürece bana daima nazik davranmış kimse ile, iki bakanın maruz kaldıkları trajik akıbet benim için sarsıcı oldu anılarımı yazıya dökerken bu duyguların etkisi altında kalmamaya özen gösterdim"

-Ercüment Yavuzalp-


Siyasi Günlük

Demokrat Parti'nin Kuruluşu

Samet Ağaoğlu

İletişim Yayınevi / Anı Dizisi


Samet Ağaoğlu, sadece siyaset sahnemizin değil siyasi literatürümüzün de en özgün ve en önemli isimlerinden Ağaoğlu'nun ilk kez günışığına çıkan siyasi günlüğü, yakın tarihimizin önemli bir dönemine ilişkin çok zengin bir eser niteliğinde