Alemdar Yalçın

KENDİ DİLİNDEN ALEMDAR YALÇIN’IN BİYOGRAFİSİ


1950 yılında Kayseri'de doğdum İlk ve orta öğrenimini bu ilde tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdim Edirne Erkek Öğretmen Okulu ve Kırıkkale Lisesi’nde öğretmenlik yaptıktan sonra 1979 yılında Gazi Yüksek Öğretmen Okulu'na atandım 1977'de "1920/1928 Yılları Arasında Yazılan Romanlarda Batılı İtikatlar ve Boş Taassup" isimli yüksek lisans tezimi, 1982 yılında "İkinci Meşrutiyet Tiyatrosu'nda İçtimâî Meseleler" isimli doktora tezimi tamamladım


1984 yılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bölümü'ne yardımcı doçent olarak atandım 1986 yılında Rotterdam Eğitim Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak çalıştım 1987 yılında Gazi Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Müdür Yardımcısı ve Radyo Televizyon Bölüm Başkanı olarak görev yaptım Aynı yıl içinde UNESCO Milli Komitesi üyeliğinde bulundum


1989'da Bağdat Üniversitesi Diller Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde misafir öğretim üyesi olarak çalıştım Bu sırada İngiltere’de Eastbourne’de dil ve eğitim çalışmalarına katıldım (Haziran/Eylül 1990)


Birinci Körfez Harekatı öncesi 1991'de geri dönerek Basın Yayın Yüksek Okulu'ndaki müdür yardımcılığı görevime devam ettim 1991'de bu görevimden ayrılıp Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bölümü'ndeki görevime döndüm ve aynı yıl doçent oldum


2006 - Şubat 2008 arası Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektör yardımcılığı ve Fen Edebiyat Fakültesi dekanlığı ve 2006 - Temmuz 2008 arası ise Türkiye Bilimsel ve Kültürel Araştırmalar Merkezi(TÜBİKAM) Başkanlığı görevlerini yürüttüm Halen Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Sosyal Alanlar Eğitimi Bölümü Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Anabilim Dalı öğretim üyeliğine devam etmekteyim


ESERLERİ

1Benim Devletim: Timur ve Cengiz Yasaları Doğu Devlet Yapılarına Giriş (1974)

2Istılahat-ı Edebiyye

Muallim Naci /Alemdar Yalçın (1982)

3Tiyatro (1986)

4Çağdaş İnsan ve Edebiyat

Bu kitap, düşkünlüklerimizin ve üstünlüklerimizin yine insanın iç dünyasından başladığını, bütün insanlığı başarıya ve mutluluğa götürebildiği gibi acılarla dolu bir düşkünlüğün yok edebildiğini anlatır

Çağdaş İnsan ve Edebiyat, geçmişin yanlışlıklarına bakarak doğruları bulmamız gerektiğini söylemeye çalışan bir kitaptır


5Türkçe Öğreniyorum: 1-2-3

(Kültür Bakanlığı Yay)

Yurtdışındaki Türk Çocukları İçin Türkiye’yi Tanıtıcı İngilizce Çocuk Kitapları Serisi (Kültür Bakanlığı Yay) - (Editör olarak)

6Resimli, Uygulamalı Türkçe-İngilizce Sözlük

(Editör olarak / Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay -Ankara, 1988)

Bu eser, özellikle yurt dışındaki ve İngilizce konuşulan ülkelerdeki Türk çocuklarının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla hazırlanmıştır

7İkinci Meşrutiyette Tiyatro Edebiyatı Tarihi

1 Baskı: 1984 2 Baskı: 2002 (Akçağ Yay)

8Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı - 1920-1946

1 Baskı: 1991, 2 Baskı: 1996, 3 Baskı: 1997, 4 Baskı: 1999 (Günce Yay) - 5 Baskı: 2002 (Akçağ Yay)

Tanzimat'tan günümüze Türk romanına sosyal ve siyasal değişmeler açısından bilimsel olarak toplu bir bakış yapılmamıştır Oysa özellikle Fransa'da ve diğer batı ülkelerinde artık roman sanatının ülkenin sosyal değişmesinin nabzını tuttuğu kabul edilmekte ve üzerinde disiplinler arası çalışmalar yapılmaktadır

Bu kitap 1920-1946 yılları arasında Türk romanına işte bu açılardan bakan bir çalışmadır

9Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Çağdaş Türk Romanı

(1946-2000)

1 Baskı: 2004 Akçağ Yay

Bu kitap, çok partili demokratik düzene geçişten (1946) yeni milenyumun başına kadar çağdaş Türk romanları ve romancılarını, yeni eleştiri yöntemleri ve yeni bilimsel yaklaşımlar çerçevesinde yapılmış bir değerlendirme çalışmasıdır Son 54 yıl içerisinde yazılan ve adından söz ettiren birçok roman tematik bir tasnifle ele alınmış ve değerlendirilmiştir

“Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı (1923-1946)” isimli çalışmanın farklı bir yöntemle oluşturulan devamı niteliğindeki bu kitap, daha önce yapılan çalışmalardan farklı olarak ülkemizin sosyal ve siyasal koşullarına bağlı gelişmelerin romana, romanın bu gelişmelere yaptığı katkıyı ortaya koymaya çalışmaktadır


- Kırşehir Eğitim Fakültesi, Ders Kitabı Olarak Okutulmaktadır

- Afyon Kocatepe Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Ders Kitabı Olarak Okutulmaktadır

10Tiyatro ve Canlandırma (Gıyasettin Aytaş’la Müşterek)

1 Baskı: Eylül 2002 (Akçağ Yay) 2 Baskı: Eylül 2003 (Akçağ Yay)

Bu kitap üniversiteleri eğitim fakültelerinde yeni bir alan olarak öğretmenlerin dramatizasyon bilgisine dayalı ders vermesi amacıyla Yüksek Öğretim Kurulu’nun hazırladığı eğitim programı esas alınarak hazırlanmıştır Ancak bu kitap aynı zamanda orta dereceli okullardaki sosyal etkinliklerin tamamında öğretmen ve öğrencilere yardımcı olacak bilgileri içine aldığı gibi amatör üniversite topluluklarının çalışmalarına da ışık tutacaktır Böylece ülkemizde bulandaki boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır

11Çocuk Edebiyatı (Gıyasettin Aytaş’la Müşterek)

1 Baskı: Eylül 2002 (Akçağ Yay) 2 Baskı: Eylül 2003 (Akçağ Yay)

Bu çalışma ülkemizde çocuk edebiyatı alanında uygulamalı ve teorik olarak çocuk, çocuk psikolojisi, çocuk gelişimi, edebiyat ve çocuk edebiyatı kavramlarının bir araya getirildiği, en son bilimsel gelişmeler ışığında hazırlanmıştır


- Pamukkale Üniversitesi, Ders Kitabı Olarak

- İÜ Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Çocuk Edebiyatı Dersi Ders Kitabı Olarak Okutulmaktadır

- TOBB Ekonomi ve Teknolojisi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi'nde Ders Kitabı Olarak Okutulmaktadır

12Türkçe Öğretim Yöntemleri

Dil eğitim ve öğretimi konusu birçok bakımdan yeni çağın en önemli konuları arasında yer almaktadır Bu yüzden her yıl üzerinde binlerce yeni makale yazılmakta ve araştırmalar yapılmaktadır Birçok alanda çalışan bilim adamlarının elde ettikleri yeni bulgular ise hızla eğitim öğretim yöntemlerine, kitaplara ve öğretmenlere aktarılarak eğitim içine sokulmaktadır


- Univerzitetü Tuzli /University of Tuzla Filozofski Fakültet Ders Kitabı Olarak Okutulmaktadır

13Anadolu Ezgisi

1 Baskı: Nisan 1997 (Günce Yay) 2 Baskı: Şubat 1998 (Günce Yay)

3 Baskı: Eylül 2002 (Akçağ Yay)

Bu eser, aydınlarımız ve sanatçılarımız arasında her geçen gün artan kavram kargaşası ve iletişim kopukluklarının temelini oluşturan bazı kavramları ele almakta ve ortak doğruları bulmayı amaçlamaktadır Bir aydına düşen görev, içinde çıktığı toplumu kuşatan, onları hep güzelliklere yönlendiren doğruları bulmak ve yaymaktır


MAKALELER

1Kâtip Çıkmazı, Fikir ve San’atta Hareket, Mart-Nisan, 1972, S 75-76

2Anna Karenina, Fikir ve San’atta Hareket, Haziran, 1972, S 78

3Duvak, Türk Edebiyatı Dergisi, Temmuz, 1972, S 7

4Tiyatromuz, Fikir ve San’atta Hareket, Aralık, 1972 S 84

5Sevmek Varken, Türk Edebiyatı Dergisi, 1972, S 18

6Düşünce Açısından Tiyatromuz, Yeni Sanat Dergisi, Nisan, 1974, S 5

7Bağdat Hatun Güngür Dilmen ve Cengiz Yasası, Yeni Sanat, Mayıs, 1974, S 6

8Bâkiler’in Şiirlerinde Mazi Fikri, Hisar Dergisi, Haziran, 1979, S 262

9Muhsin Ertuğrul’un Ardından, Hisar Dergisi, Kasım, 1979, S 264

10Hisar Şairlerinin Otuz Yılı, Hisar Dergisi, Mayıs, 1980, S 270

11Yeni Yayınlar-Kaybolmuş Günler, Hisar Dergisi, Aralık, 1980, S 277

12Yeni Yayınlar, Düşman Kazanmak Sanatı, Hisar Dergisi, Ağustos, 1980, S 273

13Yeni Yayınlar-Kaybolmuş Günler, Hisar Dergisi, Aralık, 1980, S 277

14Yeni Yayınlar, Yakın Çağ Türk Kültür ve Edebiyatı Üzerine Araştırmalar II, Hisar Dergisi, Ekim, 1980, S 275

15Bu Ayın Dergileri, Doğuş Edebiyat, Nisan, 1982, S 25

16Edebiyatımızda Tenkit, Doğuş Edebiyat, Mayıs, 1982, S 26

17Buhranın Kaynağında veya Acılarımızın Romanı, Doğuş Edebiyat, Aralık, 1982, S 33

18Türk Edebiyatında Kadın Romancılar ve Emine Işınsu, Töre Dergisi, Aralık, 1982, S 139

191982 Roman, Doğuş Edebiyat, Ocak, 1983, S 34

20O Kadar Yaklaştım Ki Pınarın Kaynağına, Doğuş Edebiyat, Mart, 1983, S 12

21Yahya Akengin’in Şiirlerinde Hayal Unsurları, Doğuş Edebiyat, Mayıs, 1983, S 38

22Zamanın Elinden Tutmak mı? Çağının Aynası Olmak mı?, Töre Dergisi, Eylül, 1983, S 148

23Gökalp’i Anlamak, Töre Dergisi, Ekim, 1983, S 149

24Yahya Kemal’in Şiirlerinde Zaman Kavramı, Töre Dergisi, Kasım, 1983, S 150

25Garipçiler ve Hisarcılar, Türk Edebiyatı Dergisi, Kasım, 1983, S 121

26Genç Türk Sanatçısının Sorumlulukları, Töre Dergisi, Aralık, 1983, S 151

271860-1918 Arası Bazı Oyunlar Hakkında Bilgi, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı, 1984

28Edebî Manada Tenkit, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı, 1984

291920-28 Yılları Arasında Basılan Türk Romanları, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı, 1984

30Yorgun Savaşçı’nın TRT Macerası, Töre Dergisi, Şubat, 1984, S 153

31MÂkif Ersoy’un TBMM’ndeki Faaliyetleri İle Alâkalı Bazı Yeni Bilgiler, Türk Edebiyatı Dergisi, Mart, 1984, S 125

32Türk Romanında Şehirleşme, Töre Dergisi, Mart, 1984, S 154

33Romandan Televizyona Küçük Ağa, Töre Dergisi, Mart, 1984, S 156

34Türk Kültürü’nden Yahya Kemal’e, Türk Edebiyatı Dergisi, Mart, 1984, S 125

35Dilde Birlik Gönülde Birlik, Türk Edebiyatı Dergisi, Eylül, 1984, S 131

36Zamanın Elinden Tutmak Üzerine Bir Soruşturma, Bizim Ocak, Mayıs, 1985

37Türk Edebiyatı’nda Teorik ve Pratik Olarak Tenkid Yoktur!, Doğuş Edebiyat Dergisi, Mayıs 1985, S 29

38Destanlarımızdan Örnekler, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Ağustos, 1985, S 6

39Cumhuriyetin İlk Yıllarında Eğitim Durumumuz, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Eylül, 1985, S 7

401984’de Roman, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı, 1985

41Şıpka Kahramanı Süleyman Paşa’nın Savunması, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Ocak, 1986, S11

42İzmir’in İşgali Hatıraları, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Haziran, 1986, S 16

43İstiklâl Marşımızın Kabulü Üzerine, Türk Edebiyatı Dergisi, Mart, 1988

44Vatan Düşüncesinin Yapıtaşları ve Hemşehrilik Duygusu, Yâren Meclisi, Ocak, 1993, S 1

45Hacı Bektaş Veli ve Günümüz, Birlik ve Dirlik, Haziran, 1994, S 1

46Yaşadığımız Topraklar Tekin Değil, Ayyıldız, Ocak, 1995, S 3

47Transkafkasya veya Kıpçak Bozkırlarının Kilidi Çeçenistan, Ayyıldız, Şubat, 1995, S 4

48Türkiye’nin Yumuşak Karnındaki Bıçak Kuzey Irak, Ayyıldız, Mart, 1995, S 5

49Bir Yolculuğa Çıkmalıyız, Ayyıldız, Nisan, 1995, S 6

50Siz Uyanmazsanız Sizi Acı Bir Yok Oluş İçin Uyandıracaklar, Ayyıldız, Mayıs, 1995, S 7

51Kaçın ve Saklanın Ey İnsanlar, Ayyıldız, Haziran, 1995, S 8

52Sisler, Buğular ve Tütsüler Ülkesinde Yol Bulmak, Ayyıldız, Kasım-Aralık, 1995, S 13-14

53Yine İnsan, Toprak İlişkisi Üzerine, Ayyıldız, Şubat, 1996, S 16

54Aç Kapıyı Biz Geldik, Ayyıldız, Mart, 1996, S 17

55Anadolu’yu İyi Tanımalıyız, Ayyıldız, Nisan, 1996, S 18

56Ey Unutulmak, Sen İnsanoğlu İçin Ne Büyük Bir Cezasın!, Ayyıldız, Mayıs, 1996, S 19

57Türkçe Ders Kitaplarının Plânlanması ve Yazılması, Türk Yurdu, Temmuz, 1996, S 107

58Otuz Ağustos’tan Yeni Bir Türk Medeniyetine Doğru, Ayyıldız, Ağustos, 1996, S 22

59Çeçenistan Çeçenistan, Ayyıldız, Eylül, 1996, S 23

60Kuzey Irak Düğümü, Ayyıldız, Ekim, 1996, S 24

61Serinliğin ve Sağlığın Kaynağı Yayla, Akdeniz Maki, 1996, S 4

62Ey Vatan Toprağı! “Sen, Seni Sevenlerin Mezarı Değilsin”, Diyalog, 1996, S 1

63Din ve Ordu, Ayyıldız, Ocak, 1997, S 27

64İç Dünyamızın Tuzaklarından Kurtulmak, Son Duvar, Mart, 1997, S 1

65Yeni Bir Çağa Yeni Bir Geleceğe Doğru, Son Duvar, Mayıs, 1997, S 3

66Sıradan ve Sade İnsan Özümüz Sensiz , Ayyıldız, Mayıs, 1997, 31

67Türkçe Ders Kitaplarının Plânlanması ve Yazılması, Türk Yurdu, S 107, Temmuz, 1996, s24-27

68Anadolu Seni Bir Türlü Tanıyamadık, Ayyıldız, Haziran, 1997, S 32

69Ayağımızın Altını Boş Hissediyoruz, Bizim Anadolu, 8 Eylül 1997

70Biz Diyoruz ki, Bizim Anadolu, 15 Eylül 1997

71Gelin Ürettiğimiz Bilgiyi Doğru Sunalım, Bizim Anadolu, 22 Eylül 1997

72Edebiyatçılar Ülkedeki Aydınların Sözcüsüdür, Kurultay Gazetesi, 11 Ağustos 1997

73Cumhuriyet Döneminde Türk Romanı, Yeni Türkiye Dergisi, Ankara 1998

74Son Dönem Osmanlı Edebiyatında Fikir Hareketlerinin Etkisi, Yeni Türkiye Dergisi,

75Arnavutluk Notları, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S 15, (s 11-25), Ankara, Güz- 2000

76Atatürk Etrafında Gelişen ve Değişen Anlayışlar, Türk Yurdu, Aralık 2000

77Soruşturma: Türk Romanı, Türk Yurdu (Türk Romanı Özel Sayısı), S 153-154

78Aydınlanma ve Dil, Türk Yurdu (Türkçeye Saygı Özel Sayısı), S 162-163, Şubat-Mart 2001

79Kargın Ocaklı Boyu İle İlgili Yeni Belgeler, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S 21, (s 13-88), Ankara, Bahar- 2002

80Baki Öz’ün Ardından, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S 22, (s 17-20), Ankara, Yaz-2002

81Pehlivan Oymağına Ait Yeni Belgeler, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S 22, (s 23-48), Ankara, Yaz-2002

82Kureyşan Ocağı Hakkında Bazı Yeni Bilgiler, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S 23, (s 9-26), Ankara, Güz-2002

83Kültür ve Dil İlişkisi Açısından Türkçe, Türkbilig Türkoloji Araştırmaları, Ankara, Nisan-2002 (3)

84Bulgaristan Gezisi, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S 26 (s 11-14), Ankara, Yaz-2003

85Bir Ocağın Tarihi: Seyyid Hacı Ali Türâbî Ocağı’na Ait Yeni Bilgiler, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S 26 (s 83-120), Ankara, Yaz-2003

86"Alevilik Sorunu Bilimsellikten Uzak Tartışılıyor", Toplumsal Barış, Sayı: 3, İstanbul, Temmuz 2004

87“Yargıtaydaki Gelişmelere Bir Bakış”, Toplumsal Barış, Sayı: 6, İstanbul, Ekim 2004

88“Alevilik ve Azınlık Kavramı”, Toplumsal Barış, Sayı: 11, İstanbul, Mart 2005

89“Bir Edebiyat ve Düşünce Adamı Olarak Attilâ İlhan”, Türk Turdu, cilt:25, s: 219, Kasım 2005

90“21 Yüzyılda Yeni Gelişmelerin Eğitime Yansıması”, Öğretmen Dünyası, Sayı: 316, Nisan 2006 Ankara

91“Eski Dönemlerden Anadolu'ya Türk Sosyal Dayanışma Kurumları”, Türkler / 3 İlkçağ, s107-122






SÖYLEŞİ-Alemdar Yalçın


Aydınımız kabuğunu kırıp Anadolu'ya çıkmalı

NURİYE AKMAN

Zaman 2 Mart 2008


Türkiye Bilimsel ve Kültürel Araştırmalar Merkezi (TÜBİKAM), Anadolu'nun yaşayan kültür unsurlarını doğum, düğün ve ölüm ekseninde bir belgeselde topladı


Maltepe Üniversitesi'nden iki ekip, Kültür Bakanlığı uzmanlarının da katkısıyla iki yıldır elli bin kilometre yol yaparak, 5 ülke, 72 il, 264 ilçe, 140 belde, 330 köyü dolaştı İzzet Baysal Üniversitesi ve UNESCO'nun da desteklediği projenin finansmanını, Metal İşçileri Sendikası, Ford Otosan ve Kültür Bakanlığı karşıladı Yakında gösterime girecek olan 16 bölümlük belgeselin çekimleri İran, Türkmenistan, Özbekistan, Azerbaycan, Romanya, Bulgaristan, Macaristan ve Yunanistan'da devam edecek 4 Nisan'dan başlayarak 2008 yılı Moskova'da Türk kültür yılı etkinlikleri olarak kutlanacak Belgeselden derlenen elli dakikalık film önce Moskova'da, eylül ayında da Frankfurt'ta gösterilecek Japonya ve Kanada film festivallerine katılacak Daha şimdiden 60 bin sayfayı bulan doğum, düğün, ölüm gelenekleri ile ilgili bütün yazılı dokümanlar bir araya getirilerek ciltler halinde yayınlanacak Gündem, sınırötesi operasyondan türbana, çelere kadar kavgadan geçilmiyor Bizi birbirimize düşüren ayrılıkların karşısında, birleştiren ortak değerlerimizi hatırlamanın zamanıdır diye düşündüm Alemdar Yalçın, kentli aydınları, karanlık kabuklarından çıkıp Anadolu'ya bakmaya çağırıyor


Anadolu'yu gezip belgesel çekmek nereden aklınıza geldi?

Küreselleşme ve hızlı kentleşme ile beraber özgün kültür unsurlarının tümü yok oluyor Biz bu yok oluş karşısında kendi kültür değerlerimizi toplayalım ve yaşanılır hale getirelim dedik UNESCO, maddi olmayan kültür varlıklarının yani sözlü geleneklerin korunması konusunda 150 ülkede bağlayıcı bir karar aldı Bu da TÜBİKAM olarak bize destek oldu Malzeme topladığımız zaman gördük ki, bazı kültürel unsurlar hem kaybolmak üzere hem de neden yapıldığı ve yaşandığı bilinmiyor


Eski kültür unsurlarının zaman içinde yerini yeni unsurlara bırakması doğal bir süreç Buna müdahale edilebilir mi?

Yok, müdahalecilik değil bu Bu yıl içerisinde İngilizlerin yaptığı Beawolf diye mitolojik bir film var Sanayileşme ile beraber İngiliz kültürü hızlı bir yok oluş sürecine girmiş Bunun üzerine İngiliz hükümeti, büyük paralar vererek bu filmi çektirdi 17 yüzyılda Karanlık Dağları'na gidip hiç kentleşme sürecine girmeyen İngilizlerin yaşayan kültürünü topladılar Toplumsal bilinçte oluşan kültür unsurları, yapıcılığı ve yaratıcılığı da beraberinde getiriyor Günümüzde toplumsal kurumlar bir logo ile bütünleşiyor Bu logoların geliştirilmesinde bizim damgalarımız, halılarımız ve kilimlerimizdeki çok nitelikli motifleri kullanabiliriz Ve bu motiflerin de dili var Mesela yaşam ağacı dediğimiz, metafizik dünya ile yaşadığımız reel dünyayı birleştiren eşsiz bir simge var İngiliz bilim adamlarının araştırmasına göre bu simge eski Mısır ve eski Yahudi kültürüne Kafkaslar'dan gelerek girdi Bizim halılarımızda, kilimlerimizde bol miktarda var İstedik ki; biz bütün bu motiflere dikkat çekelim, bunlar yeniden kullanılabilir hale gelsin


Neden doğum, düğün ve ölüm temalarını seçtiniz?

İnsan yaşamının bu üç önemli dönemine ait kültür unsurları toplanırsa, hem maddi hem de sözlü kültürümüzü bir bütün olarak kavramak mümkün olur diye düşündük Mesela bebeğin doğumu öncesi yapılan hazırlıklar, doğum sonrasında yapılan bütün törenlerle inanç kavramları yan yana geldiğinde, beşiğin hazırlanması, giysileri maddi kültür olarak derlenebilmekte, göbeğin kesilmesi, yıkanması, kundaklanması, diş çıkarması ve benzeri durumlar için yapılan törenler de unutulmaktan kurtarılmış oluyor Bu, düğün ve ölüm törenleri için de geçerli Hepsinde bir gizem, bir beklenti var Ne kadar sanat becerimiz varsa özenerek o törenlere yüklüyoruz Ve gördük ki doğum, düğün ve ölüm bir eşik olarak kabul edilmiş Kültürümüzde eşiğe büyük saygı gösterilmiş Müthiş bir evrensel döngü var ritüellerimizde Bu yaştan sonra öğrendik ki; biz ölümü bir bitiş ve yok oluş olarak algılamıyormuşuz


Allah Allah! Siz bunu yeni mi öğrendiniz?

Hayır, bunun kökenlerini yani yaşamdan yok oluşumuzu nasıl ustalıkla tolere ettiğimizi gördük Mesela, 'iki kapılı bir handayız'diyoruz Yolculuğumuz doğumla başlıyor, ölümle devam ediyor Mesela bazı yörelerde hanımların öldükten sonra yıkanırken başına kına yakıyorlar


Çünkü gelin gidiyor öteki dünyaya değil mi?

Evet Erkekler için de benzeri şeyler var Onu da Hakk'a yürüyen insan olarak gönderiyor Mevlânâ'nın Düğün Gecesi dediği şekilde adeta bir düğüne giden damat gibi gönderiliyor o da Halbuki Schopenhauer'ın Aşkın Metafiziği'ni alırsak aşk bile yok olma korkusunun, üreme içgüdüsünün doğal yansıması olarak değerlendiriliyor Bizde metafizik bir varoluşu da beraberinde getiriyor Bunun eşikler arası geçiş ve dönence olduğuna baktığınız zaman ölümü bir yok oluş olarak görmüyor Anadolu insanı Evrende her şey dönüyor Galaksiler, dünya, mevsimler Bütün bu dönencelerle ilgili ritüellerimiz var, adeta varoluşumuzun kökü hissedilmiş Dikkatimiz başka noktalara çekildiği için genç kuşaklar, özellikle okumuş kesim bunu bilmiyor


Bu anlattıklarınızı film olarak görmek bir kentliyi ne kadar etkiler?

Bu film ile bunu gündeme getirmeyi ve günlük yaşama olabildiği kadar sokmayı düşünüyoruz Bazı simgelerimizi çocuklarımızın okul kitaplarında, kalemlerinde, silgilerinde, kullandıkları her türlü malzemede desenler olarak yaşatalım istiyoruz Mesela çarkıfelek dediğimiz bir şey var Çarkıfelek Anadolu'da halka halinde hızla dönerek oynanan oyun Çarkıfelek, var olan her şeyin döndüğünü anlatan enteresan bir figür Şimdi yeni bir logo oluşturulurken, sanatçılarımız yurtdışında tasarlanmış kitaplara, web dosyalarındaki hazır logolara bakıyorlar Bunları şirketlerin, kurumların logosu haline getiriyorlar Halbuki bizde hayvanlar için kullanılan damgalar var Bunlar o kadar zengin ki, o kadar da stilize ki Her biri bin yıllık toplumsal zekâ ile üretilmiş şeyler Bunları da sanatçılarımızın dikkatine sunmak istiyoruz Mesela gelin kızın çeyizindeki eşyalarda kullanılan desenlerin dili var Orada kullanılan motiflerin hangi anlama geldikleri unutulmuş Ama olanların tümünü derliyoruz Bu bakımdan son derece önemli


Peki siz ne öğrendiniz bu belgeselden?

1994'ten sonra Bingöl'den İzmir'e kadar olan bölgedeki birçok köyde yattım kalktım Şunu gördüm: Biz aydınlar olarak beynimiz ve kalbimiz kapalı olarak geliyoruz Anadolu'ya Halkımızın ürettiği şeyleri sürekli cahillik, küçük ve basit şeyler gibi düşünüyoruz Bu çekimler sırasında Malatya'nın bir köyüne gittik Yaşlı bir adam, bir dörtlük söyledi Ben beynimden vuruldum Anlayabilmem için adama yarım saat sormak zorunda kaldım Gördüm ki, tasavvufun en derini orada yaşıyor Tunceli'nin Yeniköy'ünde ilkokul mezunu yaşlı bir adamın failatün failatün faiülün vezni ile bin dizeyi ezbere bildiğini gördük Başka bir köyde bir zamanlar medrese varmış Bu medresede bulunan kitapları çıkardılar bize Görüyorsunuz ki orada müthiş bir zenginlik var Ve yaşıyor Dolayısıyla halk kültürü şu anda Anadolu'da yok olmuş değil Bizim bunları derlememiz gerekiyor Afyon'un Şuhut kazasında bir köye gittik Bana bir sandık çıkardılar Sandığın içerisinden çıkanları söyleyeyim size 16 yüzyıldan elyazması kitaplar var tasavvufla ilgili Şaşırdığım şeylerden birisi Roussau'nun 1911 yılında çevrilmiş eski yazı kitapları var köyde Şu anda televizyonlarda yapılan tartışmalarda bir kör dövüşü var Yabancı bilim adamları bizden daha etkin bir şekilde geliyor Anadolu'ya Bizim de aydınlar olarak yoğunlaşıp, dikkati bu yöne çekmemiz gerekiyor İstanbul'da hayatında hiç Anadolu'ya çıkmamış insanın Anadolu ile ilgili değerlendirmelerine bakıyoruz Çok basit kalıyor İnsan üzülüyor dinlerken Halbuki doğum, düğün ve ölüm ritüellerimiz öylesine zengin ki


Ritüellerimizde zıtların birliğini de görürüz Ölümde helva kavrulması Düğünde gelinin ağlatılması Hüzün ve neşe hep iç içedir değil mi?

Zaten asıl temamız bizim, bu sizin söylediğiniz şey Kızın baba evinden koca evine gönderilişi sırasında hüzün var Ve bu hüzün, kızın damat evine girdiği sırada da büyük bir sevince dönüşüyor Kızın ağlaması bir eşikten diğer eşiğe geçerken ruhsal eğitim gibi Eşiğe basmadan, atlayarak geçmesi geri dönüşü olmayan bir süreci anlatıyor Ondan sonra 40 gün konuşmaması gibi birtakım simgesel ritüeller var Konuşmuyor; çünkü yeni hayatı ile ilgili gözlem yapıyor Yani yeni evine uyum sağlama eğitiminden geçiyor Kız bir prenses gibi her şeyiyle korunuyor Evlendiği anda o toplumun en seçkin kişisi olarak alkışlanarak ileriye doğru itiliyor Anne olduğu zaman da yine toplumun en seçkin kişisi olarak, özenilerek ileriye doğru itiliyor Bu şekilde olgunlaşarak yaşamını tamamlıyor

Bu bir çerçeve Ama içine baktığınız zaman da korkunç bir eziyet, kadını aşağılama, oğlan doğurmadığında cezalandırma da var İkisi iç içe

Eğer bu gelenekler bilinçli olarak yapılırsa müthiş bir iç eğitim oluyor Ama siz bunun altındaki temel değerleri yitirir de, bunu sadece şekli olarak gelenek, görenek olarak bilinçsiz olarak yaparsanız o zaman işkenceye dönüşüyor Hangi işin niye yapıldığını çok iyi anlayarak yapmak gerekiyor 16 yüzyılın sonlarından itibaren büyük bir yoksullaşma ve gerileme dönemi geçirmişiz Ve her on yılda bir büyük savaşlara girmişiz Anadolu sürekli kan kaybetmiş Ve ilk defa 1920'den günümüze kadar işte Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Kıbrıs Barış Harekâtı'nı ve Kore'yi saymazsak hiç savaşmadan sürekli olarak nüfusumuz artıyor Ekonomik imkânlarımız da yavaş yavaş gelişiyor Yani 1960'lı yıllara göre şimdi alım gücümüz daha iyi Bakışımız daha iyi Ve artık biz bu kültür unsurlarının farkına varmaya başladık Ekonomik savaşımız bittikçe, kültür unsurlarımızın değerini yeni yeni keşfetmeye çalışıyoruz Bir unutma dönemi geçirildi Bir bilinç yitirme dönemi geçirildi Bizim şimdi bu bilinç yitirme döneminden tekrar bir yükseliş trendine girmemiz için bu kültür unsurlarını merkeze almamız gerekir


Peki bu çalışmalardan sonra hayata daha farklı mı bakıyorsunuz?

Bir kere şu var Biz aydınlar olarak biraz seçkinciyiz Seçkinci derken şunu söylüyorum: Bütün dünyayı odamızdan, sınıfımızdan görüyoruz Okurlarımız, dinleyenlerimiz veya öğrencilerimiz bize bir paye veriyorlar Bir de devlet bir paye veriyor; profesör diyor Eğer siz bu çizgi içinde, sadece büyük kentte kalırsanız, yaptığınız değerlendirmelerin tümü ya eksik, ya yanlış oluyor Ama kabuğunuzu kırar da bizim gittiğimiz gibi Anadolu'ya, köylere çıkarsanız çok eşsiz güzelliklerle karşı karşıya kalıyorsunuz Mesela Çemişkezek'e gittik Altı bin nüfuslu bir ilçe Ama o kadar güzel, o kadar yaşanılabilir bir yer ki İnsanları o kadar olgun ki, o kadar hoşgörülü ki Yani bizim büyük kentlerdeki birçok insanımızdan, okumuş, hatta üç dört dil bilen insanlardan yeminle söylüyorum, çok daha hoşgörülü, birbirlerine sevgi ile bağlı


xxxxxxxxx



DSP’de sürpriz başkan Prof Alemdar Yalçın