Samson Özararat ( 1951)

1951 Konya doğumlu Konya 19 Mayıs İlkokulu'ndan mezun oldu Merasimlerde mehter takımı davulcusu idiOrtaokulu İstanbul'da Saint Joseph'te, liseyi Ankara Fen Lisesi'nde okudu Fen Lisesi'nde öğrenci birliği başkanıydı 1970'lerin başında ODTÜ'de Endüstri Mühendisliği'ndeydi


12 Mart döneminde yurtlardaki eylemlere katılıp stadyuma kapatılan öğrenciler arasındaydı Yargılandı, beraat etti


1974'te mezun olduktan sonra Türkiye Elektrik Kurumu'nda mühendis olarak çalışmaya başladı Aynı dönemde yine ODTÜ'de iş idaresi dalında master yaptı Ardından İstanbul'da Sabancı Holding'de (KORDSA) proje mühendisi olarak çalıştı

Askerliğini 1979-80 yıllarında Deniz Harp Okulu Yön Eylem Araştırması bölümünde öğretim üyesi olarak tamamladı

1980'de bir Fransız'la evlendi, Fransız vatandaşı oldu ve Nice'e yerleşti İki çocuk sahibi oldu


25 yıldır Fransa'da Halen Ermenistan'a Avrupa'dan yapılan yardımları koordine eden "SOS-ARMENIE" adlı bir yardım kuruluşunun başkanı Hem Fransız, hem Ermenistan pasaportu taşıyor


Ermenistan Devlet Başkanı Ter Petrosyan'a danışmanlık yaptı Hem Ankara'da hem Erivan'da devletin üst düzey yetkilileriyle görüşebilmesiyle tanınıyor


GÜNDEM


Türkeş, Atatürk'ün imzasını hatırlattı

Can Dündar

Milliyet 25 Nisan 2005


12 yıl önce MHP lideri Türkeş ile Ermenistan Devlet Başkanı Petrosyan'ı Özararat buluşturdu Atatürk'ün imzasını bir Ermeni'nin çizdiğini Türkeş'ten öğrenmek, Özararat'ı şaşkınlığa uğrattı


12 yıl gizlenen görüşme - 1


Türkiye ile Ermenistan arasında diplomatik ilişki kurulması için çaba harcanıyor bugün Taraflar doğrudan ya da dolaylı nabız yokluyor Ancak süreç çok yavaş işliyor İki tarafta da cesaret sorunu var

İki taraf da kendi "milliyetçiler"inin tepkisinden çekiniyor

Oysa bu konuda en cesur adım, bundan 12 yıl önce atılmıştı

Adımı atanlardan biri Türkiye ile ilişkilere sıcak bakan Ermenistan Devlet Başkanı Ter Petrosyan'dı

Diğeri ise "milliyetçilerin başbuğu" Alpaslan Türkeş

Türkeş, Ermeni bir arabulucu vasıtasıyla 1993 yılı martında Fransa'da gizlice Petrosyan'la buluştu ve en hassas konuları konuştu

Bu görüşme uzun süre basından ve kamuoyundan gizlendi

İzleyen tarihlerde Türkeş başka Ermeni temsilcileriyle de gizli temaslar kurdu

Devrede yine aynı arabulucu vardı

Geçen hafta Salzburg'da düzenlenen "Türk-Ermeni tarihçileri buluşması"nda tanıştım o arabulucuyla

12 yıl önceki toplantıda konuşulan konular ve çekilen fotoğraflar kendisine emanet edilmişti O da bu emaneti yıllarca özenle saklamıştı

Ancak bugün iki tarafın milliyetçilerince gerilen ortamda bu önemli buluşmayı anlatmanın yararlı olacağını anlattım

Hak verdi

Tuğrul Türkeş'ten ve Ter Petrosyan cephesinden izin aldı

Ve bu yazı dizisinde göreceğiniz fotoğraflarla, okuyacağınız anıları Milliyet'e verdi

Bu dizide, hem istenirse taraflar arasında nasıl ortak paydaların yaratılabildiğini hem de 12 yıl önce nasıl büyük bir fırsatın kaçırıldığını okuyacaksınız


SAMSON ÖZARARAT ANLATIYOR:


'600 yıllık ilişkinin kazası'

1993 başıydı Ermenistan bağımsızlığını ilan edeli 2 yıl olmuştu

Erivan'a Rus yardımı kesilmiş, ülke kış ortasında buğdaysız kalmıştı Amerika'dan gönderilen yardım ulaşana kadar ekmek kıtlığı baş gösterecekti

Samson Özararat, o dönem Fransa'da, Avrupa'dan Ermenistan'a giden insani yardımları organize eden bir derneğin başkanıydı Bu krizden bir işbirliği fırsatı yaratmayı düşündü: "Acaba Ermenistan'a gereken buğdayı Türkiye ödünç veremez miydi?"

Bu adım, Erivan'da bir sempati yaratırdı Önerisini "en üst düzeyde" Türk yetkililere aktardı: "100 bin ton buğdaya ihtiyaçları var Siz 200 bin ton yollayın, ilişkilerin önünü açın" dedi

Türkiye kararsızlandı bir süre "Milliyetçiler"in ve Azerilerin tepkisinden korktu Bakü'nün nabzı yoklandı "Ekmek söz konusuyken düşmanlığın lafı olmaz" cevabı geldi

Bunun üzerine -biraz gecikmeyle- Erivan'a 41 bin ton buğday gönderildi

İşte o dönemde Özararat, iktidarı tedirgin eden "Milliyetçiler buna ne der?" tepkisini bertaraf etmek niyetiyle bir temas arayışına girişti

Madem ki engel olarak "milliyetçiler" görünüyordu, o halde önce onları ikna etmeliydi Sorun ancak zıt kutupların birbirine yaklaşmasıyla çözülebilirdi

Bir kutup, Alpaslan Türkeş'ti

Önce Türkeş'in özel sekreteriyle tanıştı:

"Türkeş'le bu konuları konuşmayı arzu ediyorum" dedi Bunun üzerine onu Paris'te Türkeş'in yakını bir emekli generalle tanıştırdılar Derdini ona da anlattı Birkaç gün sonra haber geldi:

"Türkeş sizi bekliyor!"


Sözü Türkeş aldı


1993 Şubat'ında Özararat Ankara'ya gitti Sürmeli Oteli'ne yerleşti Öğrencilik yıllarını geçirdiği Ankara'yı dolaştı biraz Huzursuzdu

"Ben eski ODTÜ'lüyüm Sol sempatizanıydım Türkeş'e karşı kin doluydum Aklımdan hep eski dönemler geçiyordu Korkuyordum Sıkıntıdan midem bozuldu Buluşmaya karnımda korkuyla gittim yani"

Sonra MHP'liler aldı kendisini

Bir eve götürüldü Orada çay içtiler Bir süre sonra oradan kalkıp başka bir eve gittiler Bir çay da orada Yine ev değişikliği

Oradan gelip Tuğrul Türkeş aldı kendisini

Nihayet Esat'taki işyerine geldi MHP lideri Yanında bir milletvekili vardı Özararat kendisini tanıttı, niyetini anlattı Ve sözü Alpaslan Türkeş aldı:

"Konuşmasının başında, Türkiye-Ermeni ilişkilerini geniş bir perspektiften anlattı 'Türklerin Ermenilerle ilişkisi 1915'te başlamamıştır 600 senelik bir müşterekliğimiz var Birlikte türküler, yemekler icat ettik Kız aldık verdik' dedi ve bana sorular sormaya başladı:

'Malazgirt Savaşı'nı Türklerin Ermenilerle birlikte kazandığını biliyor musun?

'İstanbul'un alınmasında Ermenilerin yaptığı kahramanlıklardan haberin var mı?

'Fatih Sultan Mehmet'in Ermeni Patrikhanesini nasıl bir fermanla açtırdığından haberdar mısın?

'Çanakkale'de Atatürk'ün yanında savaşan Ermeni askerlerin adlarını biliyor musun?

'Atatürk'ün bugün kullandığımız alfabeyi Ermeni dil bilgini Agop Martayan'a hazırlattığını ve sonra ona Dilaçar soyadını verdiğini biliyor muydun?'"

'Atatürk'ün imzasını bir Ermeni güzel yazı hocasının çizdiğini duymuş muydun?'"


'Parmağımı ısırdım'


Özararat, üst üste gelen bu sorular karşısında şaşkına dönmüştü

"Ben Türkiye'de okudum ama bunların hiçbirini duymamıştım" dedi

Bunun üzerine Türkeş şunları söyledi:

"Tarihe böyle geniş bir perspektiften bakmak lazım 1915 bu 600 yıllık ilişkinin bir kazasıdır Olaylarda yabancı devletlerin çok dahli vardır Buradaki insanları kullanmak istemişlerdir Bizimkilerin de kabahatleri var, ama şimdi yapılması gereken bu kazayı telafi edip eski dostluğu devam ettirmektir"

Özararat, ilk defa Türkiye'den birisinden böyle bir yaklaşım işitiyordu Üstelik konuşan, "milliyetçilerin başbuğu" olarak bilinen adamdı


Şaşırmıştı Parmağını ısırıyordu


Türkeş "Ne yapıyorsun?" diye sordu

"Duyduklarım doğru mu, rüya mı görüyorum diye parmağımı ısırıyorum" dedi Özararat

Bunun üzerine Türkeş, Özararat'ı yanına çağırdı, yanaklarından öptü, "Çok dobra insanmışsın" dedi


'Anlatsam, inanmazlar'


Konuşma bitince Özararat, "Sayın Türkeş" dedi, "Ben yetkisiz bir insanım Bu dinlediklerimi anlatsam kimse inanmaz Ama Ermenistan'dakilerin bilmesinde yarar var Bu söylediklerinizi Ermenistan Cumhurbaşkanı'na da söyleyebilir misiniz?"

"Tabii söylerim" diye yanıtladı Türkeş

Özararat, "Petrosyan, martta Paris'e gelecek Kendisiyle görüşeyim, belki orada buluşabilirsiniz" diyerek ayrıldı

Hemen telefon başına koştu Önerisini Petrosyan'a iletti

Erivan, teklifi incelemeye aldı

Tereddütteydiler MHP'nin geçmişi ürkütücüydü Üstelik partinin oyu yüzde 10'un altındaydı O yüzden bu görüşmenin etkili olup olmayacağından emin değildiler

Özararat, "MHP'yi ikna etmek önemli" diye ısrar etti Aynı sıralarda Türkeş de hem devleti hem de Azerbaycan yetkililerini gelişmelerden haberdar ediyordu Böyle bir diyaloeun, sürmekte olan Azeri-Ermeni savaşına da çözüm getirebileceği umuduyla herkes destek verdi Üstelik ortada bir de karşılıklı esirler sorunu vardı

Nihayet Erivan'dan da görüşme kararı çıkmasıyla Paris buluşması kesinlik kazandı


Paris'te bir otelde


Türkeş 12 Mart'ta geldi Paris'e

Kendisini Dışişleri Bakanı Hikmet Çetin'in talimatıyla de Gaulle Havaalanı'nda Türkiye'nin Paris Büyükelçisi Tanşuğ Bleda ile birlikte Samson Özararat karşıladı

Büyükelçinin arabasıyla Ermenistan Devlet Başkanı Ter Petrosyan'ın kaldığı Crillon Otele geldiler

Samson Özararat, Türkeş'in arabasının kapısını açarken heyecan içindeydi 1915'ten beri ilk kez Türkiye Cumhuriyeti, Ermenistan'la hem de en üst düzeyde görüşecekti Ve bu görüşme, onun girişimi sayesinde başarılmıştı


TÜRKEŞ GÖRÜŞMEYE GELİYOR


12 Mart 1993 Paris'te Concorde Meydanı Crillon Oteli'nin önü MHP lideri Alpaslan Türkeş, Paris'teki Türk büyükelçisinin arabasından iniyor Kapısını tutan Özararat gülümsüyor Birazdan Ermenistan Devlet Başkanı Ter Petrosyan'la buluşacaklar ve bu, bir ilk olacak