Şehabettin Mercani

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-29-2012

1818 yılında doğdu

Din, tarih ve dil konularında araştırmalar yapmış, makaleler yazmış, konferanslar vermiş büyük bir düşünürdür

Yeni usûl (Ceditçilik Hareketi): Tataristan’da XIX

asrın ortalarında başlayan ve 1905’e kadar süren dinde, eğitimde ve sosyal hayatta aydınlanmayı ön gören devir

Ceditçilik, dinde yapılan bazı reformların edebiyatta da etki göstermesiyle başlamıştır

Bu sahada ıslahat fikirleriyle ortaya çıkan ilk kişi Abdünnasır Kursavi’dir (1765-1813)

Kursavi’nin açtığı reform yolunu din alimi ve tarihçi Şehabettin Mercani (1818-1889) sürdürmüştür

Şehabettin Mercani, Tatar millî şuurunun gelişmesi yolundaki pek çok tarihî esere imza atmış seçkin bir Tatar aydınıdır

Ceditçilik hareketi, dilci ve edebiyatçı yönleriyle öne çıkan Kayyum Nasıri (1824-1902), müftü Alimcan Barudi (1857-1921) ve tarihçi Rızaeddin Fahreddin gibi ıslahat yanlısı fikirleriyle ortaya çıkan kişilerin eserleriyle ilerlemiştir

19

yüzyılda Rusya’da, Kırım’da, Kazan’da ve Azerbaycan’da yaşayan bazı Türk aydınlarının, Türk diline ve Türk kültürüne çok büyük katkıları olmuştur

Şehabettin Mercani (1808-1889), Ahundzade Mirza Fethali (1812-1878), İsmail Gaspıralı (1851-1914), Hüseyinzade Ali Bey (1864-1942) bunlar arasındadır

Rusya’da yaşayan bu Türk aydınları hep Rus despotizminden, Rus Çarlığının Türkleri asimile etmek için yürüttüğü baskı politikalarına direnmişlerdir

Şehabettin Mercani, Müstefadu’l ahbar fi ahval-i Kazan ve Bulgar adlı eserinde Kazan Türklerinin Bulgar, Kıpçak ve Hazar Türklerinin terkibinden ibaret olduğunu kaydetmektedir

Ayrıca Kazan Türklerinin Tatar adıyla anılmasını doğru bulmayan Şehabettin Mercani bunu, Türkistan Türklerine Özbek denilmesi gibi, abes saymaktadır

Ona göre Bulgar, Hazar ve Kıpçakların Türk olduğu ne kadar şüphe götürmeyen bir gerçekse, Kazan Türklerinin, söz konusu bu üç Türk boyunun devamı olduğu da, o kadar açıktır

Mercani, 1889 yılında vefat etmiiştir

ŞEHABETTİN MERCANİ, Müstefâdü’l Ahbâr fi Ahvâl-i Kazan ve Bulgar, (Tatar Türkçesi’nden Osmanlıca’dan Aktaran:M

Kalkan), Ankara, (Atatürk Kültür Merkezi Bşk

), 352 s

Abdurrahman AKDÜZEN

06-29-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Şehabettin Mercani 1818 yılında doğdu Din, tarih ve dil konularında araştırmalar yapmış, makaleler yazmış, konferanslar vermiş büyük bir düşünürdür Yeni usûl (Ceditçilik Hareketi): Tataristan’da XIX asrın ortalarında başlayan ve 1905’e kadar süren dinde, eğitimde ve sosyal hayatta aydınlanmayı ön gören devir Ceditçilik, dinde yapılan bazı reformların edebiyatta da etki göstermesiyle başlamıştır Bu sahada ıslahat fikirleriyle ortaya çıkan ilk kişi Abdünnasır Kursavi’dir (1765-1813) Kursavi’nin açtığı reform yolunu din alimi ve tarihçi Şehabettin Mercani (1818-1889) sürdürmüştür Şehabettin Mercani, Tatar millî şuurunun gelişmesi yolundaki pek çok tarihî esere imza atmış seçkin bir Tatar aydınıdır Ceditçilik hareketi, dilci ve edebiyatçı yönleriyle öne çıkan Kayyum Nasıri (1824-1902), müftü Alimcan Barudi (1857-1921) ve tarihçi Rızaeddin Fahreddin gibi ıslahat yanlısı fikirleriyle ortaya çıkan kişilerin eserleriyle ilerlemiştir 19yüzyılda Rusya’da, Kırım’da, Kazan’da ve Azerbaycan’da yaşayan bazı Türk aydınlarının, Türk diline ve Türk kültürüne çok büyük katkıları olmuştur Şehabettin Mercani (1808-1889), Ahundzade Mirza Fethali (1812-1878), İsmail Gaspıralı (1851-1914), Hüseyinzade Ali Bey (1864-1942) bunlar arasındadır Rusya’da yaşayan bu Türk aydınları hep Rus despotizminden, Rus Çarlığının Türkleri asimile etmek için yürüttüğü baskı politikalarına direnmişlerdir Şehabettin Mercani, Müstefadu’l ahbar fi ahval-i Kazan ve Bulgar adlı eserinde Kazan Türklerinin Bulgar, Kıpçak ve Hazar Türklerinin terkibinden ibaret olduğunu kaydetmektedir Ayrıca Kazan Türklerinin Tatar adıyla anılmasını doğru bulmayan Şehabettin Mercani bunu, Türkistan Türklerine Özbek denilmesi gibi, abes saymaktadır Ona göre Bulgar, Hazar ve Kıpçakların Türk olduğu ne kadar şüphe götürmeyen bir gerçekse, Kazan Türklerinin, söz konusu bu üç Türk boyunun devamı olduğu da, o kadar açıktır Mercani, 1889 yılında vefat etmiiştir ŞEHABETTİN MERCANİ, Müstefâdü’l Ahbâr fi Ahvâl-i Kazan ve Bulgar, (Tatar Türkçesi’nden Osmanlıca’dan Aktaran:M Kalkan), Ankara, (Atatürk Kültür Merkezi Bşk), 352 s Abdurrahman AKDÜZEN