Fenariisa Camisi (Lips Manastırı Kilisesi)

Fenariisa camisi (Lips manastırı kilisesi)




İstanbul'un Fatih semtinde, Vatan caddesi üzerinde Bizans yapıları; birbirine bitişik iki kiliseyle, bunları B ve G'den L biçiminde saran galerilerden oluşur Manastırın öteki bölümleri günümüze ulaşmamıştır, ilk kilise 907'de Bizans komutanlarından Konstantinos Lips tarafından Meryem'e adanmak üzere yaptırılmıştı Xi-Xll yy'larda yenilendiği sanılan yapı, latin işgali sırasında yağmalanmış-tır Mikhael VIII Palaiologos'un (1261 -1282) karısı Theodora kiliseyi onartmış, G'ine de vaftizci Yahya'ya adanan bir kilise yaptırmıştır Bir süre sonra da G ve B'daki galeriler eklenmiştir, imparatoriçe Theodora'nın yanı sıra Palaiologos ailesinden birçok kişinin gömülü olduğu kiliseler istanbul'un Osmanlılar'ca alınmasından sonra bir süre hıristiyanların elinde kaldı; XV yy sonlarında Fenarizade Ali Efendi tarafından cami ve zaviyeye dönüştürüldü 1636'da, 1831/1832'de ve son olarak da 1958-1959'da önemli ölçüde onarıldı

K'deki ilk yapı yunan haçı planındadır; kubbe ve küresel bingiler dört sütuna oturur XVII yy'daki onarım sırasında sütunların yerine karşılıklı iki kemer yapılmıştır G'deki ikinci kiliseyse, ortası yüksek mekânlı, çevresi dehlizli tiptendir Naos, ortadaki kubbeli yüksek mekânı atnalı biçiminde çevreleyen tonoz örtülü, alçak dehlizlerden oluşur Burada da kubbeyi taşıyan dört sütun daha sonra kaldırılarak yerine iki tuğla kemer yapılmıştır Orta Bizans mimarlığına alt K kilisesinin dışa kapalı, kütlesel görünümüne karşılık, G kilisesinin dışarıyla bağlantılı, nişlerle, tuğla ve taşın değişik biçimlerde düzenlenişiyle devingen bir görünüm kazanmış cephesi, Palalologoslar dönemi üslubunu yansıtır