Fayda

Fayda

(ar fa'ide)
--1 Yarar, kâr
—2 Fayda etmemek, etkisi olmamak, yararı dokunmamak: ilaçların hiçbirisi fayda etmedi
||Fayda vermemek, yararlı olmamak, işe yaramamak
||Faydas/ olmak, etkisi olmak, yararı dokunmak
||/Ve fayda? "Artık çok geç, bir faydası dokunmaz" anlamında kullanılır
—Esk Faide-cû, fayda arama, çıkar gözetme
||Faide-hiber, bir şeyin gerçeğine varma kazancı
||Faidemend, yararlı, kârlı
||Faide-i tarihiye, tarihin sağladığı kazanç
—Ed Eski düzyazı yapıtlarda, sırası geldikçe saplama yapılarak metne eklenmiş düşündürücü, öğretici, eğlendirici bölümlere konulan başlık
—ikt Bir malda gerçekten bulunan veya bulunduğu düşünülen, bir gereksinimi karşılamak ya da bunun için elverişli koşulları yaratmak yetisi (Bk ansikl böl)
|| Eksi fayda, bir üretim biriminin, ürünlerini kullananlara ya da çevresine verdiği zarar, bunlar için oluşturduğu sakınca
—Ansİkl ikt iktisadi bakımdan, bir şey bir kimsenin öznel olarak hoşuna gittiği zaman, o kimse için fayda taşıyor demektir Fayda, mal ya da hizmetlerin özünde bulunan niteliklerden biri olmayıp, bunlar hakkındaki düşüncelerle duyulan arzuya bağlıdır Fayda, önceden elde bulunan malların miktarına ve karşılanacak gereksinimin şiddetine bağlıdır Marjinalist okul, marjinal fayda analizinde, özellikle, arzunun ve kayıtsızlığın sınırında yer alan bir malın faydasını incelemiştir (--> değer)
Dolaysız fayda ve dolaylı fayda biçiminde bir ayrım yapılır Dolaysız mallar gereksinimleri doğrudan doğruya karşılayan mallardır (örn: ekmek); diğerleriyse, bunların üretilmesine yararlar (örn: un, maya) Dolaylı mallar, ancak dolaysız malların elde edilmesini sağlamak yetileri sayeside iktisadi faydaya sahiptirler; onların faydası, dolaysız malların faydası tarafından koşullandırılır Dolaysız mallar istenilebilir olmaktan çıktığı gün, dolaylı malların kullanış değeri de ortadan kalkar: tütün tüketilir olmaktan çıktığında tütün bitkisinin hiçbir faydası kalmaz Yine, bireysel fayda ve toplumsal fayda ayrımı yapılır Altın gibi değerli bir madenin bireysel kullanılışı, onu bireylerce kendisi için aranan bir nesne yapan öz niteliklerine, sanayideki işlenişlerine bağlıdır Fakat altın, para olarak kullanılacak olursa, ona fazladan bir işlev -yani bir fayda-, değer taşıyıcılığı, hatta değer ölçüsü işlevi verilmiş olur Bu ek fayda, hiç şüphesiz, toplumsal bir faydadır Bundan başka, ordinat fayda ile mardinal fayda'dan söz edilir Böylelikle, faydaların güç ölçülebilir ve pek az kıyaslanabilir (kardinal özellik) olmalarına rağmen, belli bir sıraya göre sınıflandırılabi-lecekleri (ordinal özellik) belirtilmek istenir Nihayet, faydanın karşısına eksi fayda konur Bu terim, ingiliz WS Jevons tarafından ortaya atılmıştır (Politik iktisat teorisi, 1871): çalışmak için çaba harcandığında, bu çaba (hiç olmazsa bir süre sonra) hoş olmayan bir duyuma yol açabilir; bu sözkonusu çalışmanın eksi taydaşıdır