Aranedencilik Nedir? Aranadencilik Hakkında Bilgi

ARANEDENCİLİK

Aranedencilik,Descartes"çı metafiziğin ,17yüzyılın ikinci yarısında gelişen ve zihin ile beden arasındaki tüm etkileşimin Tanrı"nın aracılığıyla gerçekleştiğini savunan bir türüAranedenciliğe göre,yer kaplamayan zihin ile yer kaplayan beden arasında doğrudan etkileşim olamazDoğrudan etkileşim görünümünü,zihnin istemesi üzerine bedeni harekete geçiren ve bedenin öteki maddi nesnelerle karşı karşıya gelmesi üzerine zihne düşünceleri yerleştiren Tanrı sağlarÖrneğin,eline bir elma almak isteyen kişi bu isteğini gerçekleştirirken,zihninin bedeni üzerinde doğrudan etkisi yokturonun bu eylemi istemesi,Tanrının o kişiye kolunu uzattırması için bir aranedendireli elmayı kavradığında da elmanın zihnin üzerinde,doğrudan etkisi olmazbu dokunma,Tanrı"nın ,elmanın yumuşaklığını ve serinliğini ona iletmesinin aranedenidir

Aranedencilik,17yüzyılda Hollandalı filozof Arnold Geulinecx vev 18yüzyılda Fransız filozof Nicolas Malebranche tarafından,öncelikle,Descartes"çı metafiziğe özgü bir sorunu çözmek amacıyla geliştirildiDescartes"a göre zihin etkin,yer kaplamayan düşünmedir ( cogitatio)Buna karşılık beden,edilgen,düşünmeyen yer kaplamadır( extento) Ama Descartes"çı dualizmin temeli olan bu iki yaratılmış töz,üçüncü ve bileşik bir töz,yani canlı insan olarak birleşmiştirSorun zihnin ve bedenin özlerindeki farklılığın bu iki tözün nasıl etkileşime girdiğini kavramayı zorlaştırmasıdırYer kaplamayan düşünceler bedeni nasıl harekete geçirebilmekte,bedenin hareketleri de düşüncelere nasıl yol açabilmektedir?Doğrudan etkileşimin ,beyindeki epifiz bezinde gerçekleştiğini öne süren Descartes"ın bu görüşü,nasıl sorusunu yanıtlamazFransız Descartes"çıları Pierre-SYLVAİN Regis ve Jasgues Rohault"nun ortodoks yaklışımına göre,bilim adamları nasıl olduğunu bilemese bile,Tanrı,zihni ve bedeni doğrudan etkileşim içinde olabilecek biçimde yaratmıştırAranedencilik ise,zihinle beden arasındaki etkileşimin ,Descartes"ın felsefesinde dördüncü,yaratılmamış töz olan Tanrının aracılığı ile gerçekleşmesine karşın,nasıl doğrudanmış gibi gözükebildiğini açıklamaya çalışmaktadır

Aranedencilik,zihinsel bir töz olan Tanrının maddi bir töz olan bedenle nasıl etkileşime girebildiği sorununun çözülemediğini vurgulayan 17yüzyıl Platoncu Fransız düşünürü Simon Foucher ve başkaları tarafından eleştirildiBu eleştiriye verilen yanıtlardan biri maddi tözü de Tanrı"nın yarattığı biçimindeydiFoucher"ye göre gerçeklik birimleri olan monadlar arasında etkileşim olmadığını,etkileşimin yalnızca görünüşte olduğunu,çünkü, Tanrı"nın ,monadları önceden kurulmuş bir uyum içinde yarattığını savunan Alman filozof ve matematikçi Gottfried Wlhelm Leibniz bu yolu izliyorduZihin ve beden arasındaki görünür etkileşim de önceden kurulmuştuBöylece,Tanrının düşüncelerinin nedenlerinin tek bir yaratma aranedenine indirgenmesi,aranedenciliğin hem mantıksal sonucu,hem de bu kuruma karşı bir reductio ad absurdum ( saçmaya indirgeme) kanıtı olarak görülüyordu



Kaynak:AnaBritannica cilt 2 frmsinsinetiçin derlenmiştir