Şengül Şirin
|
Apalaşlar,ABD"de Sıradağlar
APALAŞLAR, ABD'de sıradağlar; Hudson-Mohawk çöküntüsünden Alabama'nın güney kesimindeki ovalara kadar uzanır Apalaşlar, K -D 'da Newfound-land'a (dahil) kadar uzanan Apalaş sisteminin bir bölümünü oluşturur
Apalaşlar dört bölgeye ayrılır:
-1 G -D 'da, yükseltisi 200-500 m olan Pied-mont platosu, billurlu kayaçlardan oluşur Fail Line, kıyı ovasına doğru bu platonun sınırını belirler 2 Piedmont'un K -B 'sında yükselmiş bir billurlu blok olan Blue Ridge' de en yüksek doruklar (Mıtchell dağında 2 037 m) yer alır 3 Blue Ridge bölgesini, sırtlar ve vadiler bölgesi izler; bu kesim, kıvrımlı bir tortul yapı içinde en dirençli kayaçlardan oluşmuş sırtları ve yumuşak kayaçlı, bazıları çok geniş (Yukarı Tennessee ve Great Valley) vadileri içeren Apalaş yüzey şeklinin iyi bir örneğidir Sırtlar "canlı" (Water gaps) ya da ilk sömürgecilere ve ordulara geçiş yolu oluşturmuş "ölü" (Windgaps) akarsu bo-ğazlarıyla yarılmıştır 4 Belirgin ve aşağı yukarı kesintisiz bir düzey farkı (Allegheny Front), Ohio'ya ya da aşağı Büyük göl-ler'e doğru alçalan Apalaş kireçtaşı platolarının (Cumberland platosu, Allegheny platosu) kenarını belirler
Blue Ridge ve en yüksek sırtlar, toprağın verimsizliği ve iklim (çok bol yağışlar), Kuzey Apalaş platolarında, kuzeyde kozalaklılar ormanlarının ve kayın ormanlarının, güneyde meşe ormanlarının varlığını korumasına yol açmıştır Bu ormanlar, Apalaş dağlarının başlıca gelir kaynaklarından biridir
Vadiler, iki yüzyıldır tarıma açılmıştır ve' ekilip biçılmektedir Vadilerdeki tarımı, genellikle, büyük toprak sahiplerinin ve pamuk işletmecilerinin yerlerinden ettiği çiftçiler başlatmıştır Güneyde, aşırı nüfus yoğunluğu ve bölgenin çevreden kopukluğu, ilkel bir toplumun, yoksul bir çeşitli tarımın günümüze kadar sürüp gelmesine yol açmış, üstelik bu düşük verimli tarım, toprakların aşınmasına neden olmuştur; Great Valley'in Blue Ridge'in zararına genişlediği kuzey kesimdeyse, alman kökenli çiftçiler Lancaster ve fieadıng çevresine ileri tekniklerin uygulandığı bir tarımı yerleştirmiştir; bu kesim, günümüzde de zengin (süt ve süt ürünleri, meyve yetiştiriciliği) bir bölgedir Federal hükümet, Appalachia'nın yoksul kesimlerine, tarımın modernleştirilmesi ve kara yolları yapılarak çevreden kopukluğun giderilmesi için yardımda bulunmaktadır
Apalaşlar ABD'nin en büyük maden-kömürü havzasını içerir; kömür havzası, yukarı Tennessee'nin ve Allegheny Front'un B 'sında sıradağı enlemesine olarak boydan boya kaplar Apalaşlar'da-ki eyaletler (Kentucky, Pennsylvania, Batı Virginia), ABD'nin bitümlü kömür üretiminin yarısına yakınını sağlar Antrasit üretimiyse (Pennsylvania) büyük ölçüde gerilemiştir Yağışların bolluğu sayesinde, Apalaş dağlarının güney kesiminde önemli miktarda hidroelektrik enerji üretilmektedir (yukarı Tennessee'nin düzenlenmesinden (Tennessee Valley Autho-rity] bu yana)
Kömür ve bir zamanlar demir filizi kaynakları başlangıçta demır-çelıK sanayisine dayalı olan sanayi merkezlerinin (Bir-migham, Wheelmg, Pıttsburgh, Scranton, Wilkes-Barre) doğmasına yol açmıştır Yukarı Tennessee'de hidroelektrik ve termik enerji üretimi, birçok yeni sanayinin gelişmesine olanak vermiştir; kimya sanayisi (gübre), metalürji (alüminyum üretimi), atom sanayisi (Oak Ridge'de)
Pıedmont bölgesinde, özellikle Kuzey Carolına'da Winston-Salem ve Charlotte çevresinde sanayi hızla gelişmektedir (dokuma, kimya, kereste, metal sanayileri) Fail Line boyunca, çağlayanlardan elde edilen enerjiye dayalı birçok kent (Mont-gomery, Columbus, Augusta, Colombia, Raleigh, Richmond, hatta Washington) sıralanmaktadır Atlanta ise, bölgesel bir merkez olması ve demiryollarının ve otoyollarının kavşak noktasında bulunması sayesinde gelişmiştir
Bu arada, Pennsylvania ve Batı Virgi-nia'da kömür madenlerinin kapatılması ya da madenlerde makine kullanımının artırılması, işsizliğe ve göçe yol açmıştır Apalaşlar'ın güney kesiminde de büyük bir köyden kente göç olayı gözlenmekte ve bunun sonucunda, tarımın modernleş-tırilmesini engellemiş olan aşırı nüfus yoğunluğu azalmaktadır
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|