Kolon Kanseri Belirtileri Korunma Yöntemleri Tedavisi

Kolon kanseri belirtileri korunma yöntemleri tedavisi

Kalın bağırsak kanserleri, gelişmiş ülkelerde kanser ölümleri arasında ikinci sırada bulunuyor Ömür boyu kolon kanserine yakalanma riski yaklaşık yüzde 6 Ancak ailesinde kolon kanseri olanlarda risk 3 kat artıyor



Hastalık genellikle 50 yaşından sonra kadın ve erkeklerde eşit oranlarda görülüyor ve risk ilerleyen yaşlarda artıyor Nadiren genetik yatkınlığı olanlarda daha erken yaşlarda da görülebiliyor

Erken tanı ile tamamen önlenebilir ya da tedavi edilebilir olması nedeni ile 50 yaş üstü tüm kişilerde veya ailesinde kolon kanseri olanlarda tarama amaçlı testler önerildiğini söyleyen Amerikan Hastanesi'nden Gastroenterelog Dr Kasım Kazbay, "Hastalık sık görülen poliplerin yıllar içinde büyüyerek kansere dönüşmesi ile oluşur Özellikle kronik enflamasyonu olanlarda polip olmadan da düz zeminde gelişebilir Kanser olmayan öncülerden, kansere dönüş genellikle yıllar süren bir gelişimdir" diyor

Sık rastlanan ve geç kalınırsa ciddi sonuçlar doğuran bir kanser olmasına karşın, kolon kanserinin tarama testleriyle önlenebilir ya da tedavi edilebilir olduğunu belirten Dr Kazbay, kolon kanserini önlemede ve takipte uygulanan testler hakkında şu bilgileri veriyor

"Kanser taramalarının iki ana amacı vardır Birinci amacı kanser gelişmesini önlemek olup, polipleri ya da düz lezyonları henüz kansere dönmeden yakalayıp ortadan kaldırmaktır İkincil hedef olarak ise, eğer kanser oluşmuş ise kanserin erken evresinde, henüz metastaz yapmadan yakalayıp, cerrahi olarak ortadan kaldırmak amaçlanmaktadır Erken yakalanan kanserlerde cerrahi sonrası tamamen kanserden kurtulma ihtimali yüzde 85 seviyesindedir

KANSER TARAMASI KİMLERE YAPILMALI?

50 yaşın üzerindeki kadın ve erkekler, birinci derecede akrabasında yani anne-baba-kardeş veya çocuklarda kalın bağırsak kanseri ve polibi olanlar Bu kişilerde akrabada bu durumun tespit edilme yaşından on sene önce tarama başlanır Kendi geçmişinde kolon polibi ya da kanseri olanlar, ailesinde rahim, yumurtalık, meme gibi değişik tipte kanserleri olanlar ve kendi geçmişlerinde inflamatuvar bağırsak hastalığı olanlar ve bağırsak hareket düzeninde (dışkı çapı, kıvamı ya da içinde kan görülmesi) gibi durumlarda da tarama yapılmalıdır

KOLON KANSERİNİ ÖNLEMEDE KULLANILAN TESTLER

Dışkıda gizli kan bakılması: Testin amacı dışkıda gözle farkedilmeyen az miktardaki kanın araştırılmasıdır Dışkı özel bir kağıda konup laboratuvarda incelenir Her sene yapılmalıdır Kolay ve ucuz bir test olmakla birlikte, kanserler devamlı kanayan lezyonlar olmadığı için duyarlılığı düşüktür Duyarlılığın arttırılması için üç kez üst üste yapılması tavsiye edilir

Sigmoidoskopi: Ucunda kamera olan bir hortumla bağırsağın son 40-50 cm lik kısmı incelenir Daha çok kanser riski düşük genç hastalarda önerilir Eğer polip bulunursa üst kısımların da izlenmesi gerekir

Kolonoskopi: Yine endoskopik olarak kalın bağırsağın tamamının incelenmesidir İşlemden bir gün önce bağırsak temizliği gerektirir Sedasyon ile yapılması işlemle ilgili ağrı ve stres yaşanmasını engeller İşlem sırasında polip tarzı ileride kansere yol açabilecek lezyon görülürse kesilir Şüpheli lezyonlardan parça alınarak patoljik tanı konmasına yardımcı olur Herşeyin normal olduğu durumlarda on senede bir, risk taşıyan hastalarda daha kısa aralıklarla tekrarlanır Testler içinde en fazla girişimsel olan test olmakla birlikte en fazla bilgi veren ve tedavi imkanı sağlayan tek testtir Tecrübeli ve iyi ellerde komplikasyon riski binde birin altındadır

Sanal Kolonoskopi: Kalın bağırsağın tomografi yardımı ile incelenmesidir Kolonoskopiye üstünlüğü kalın bağırsak dışı dokuların da incelenmesine olanak vermesidir Ancak 1 cm den küçük lezyonların atlanması ihtimali, polipektomi ya da biopsi yapılmasının mümkün olmaması ve radyasyon alınması gibi dezavantajları vardır Kolonoskopi yapılmasının sakıncalı olduğu ya da kolonoskopi yaptırmak istemeyenlerde tercih edilir

Kolon grafisi: Kalın bağırsak içine baryum verilerek incelenmesi yöntemidir Artık sanal kolonoskopinin ve kolonoskopinin yapılamadığı veya bulunmadığı merkezlerde uygulanmaktadır Biopsi ya da polipektomi yapılamamsı dezavantajıdır

KALIN BAĞIRSAK KANSERİNİN BELİRTİLERİ

Kolon polipleri genellikle bir bulgu vermez Kolon kanserleri de erken dönemlerinde bulgu vermeyebilir ya da çok fazla şikayete yol açmayıp gözden kaçabilir Kanama, dışkı geçiş yollarının tıkanması, kilo kaybı ve anemi gelişmesi genellikle ilerlemiş hastalığın belirtisidir Olasılıkla öncelikli bi tanısal işlem ve devamında daha değişik tedavi yöntemlerini gerektirir

Erken tanı ile kolon kanserinin tamamen tedavi imkanı oldukça yüksektir Çoğu kez kolonoskopi sırasında ya da göreceli olarak çok büyük olmayan bir operasyonla tamamen tedavi edilme imkanı vardır"

Kolon Kanseri Belirtileri ve Kolorektal Kanser Nasıl Oluşur?

Kolorektal kanser kalın barsağın herhangi bir yerinde ortaya çıkabildiğinden kolon ve rektum kanserleri önümüzdeki birkaç bölümde birarada ele alınacak, ancak tedaviye ilişkin bölümlerde ayrı başlıklar altında incelenecektir

Kanser, hasar görmüş ya da yaşlanmış hücrelerin ölmesine ve yerlerine yenilerinin geçmesine olanak veren normal dengenin bir biçimde bozulmasıyla hücrelerin kontrolsüz büyümesi sonucu oluşur Kolon ve rektum kanserlerinin çoğu, barsağı kaplayan mukozadan çıkıntı yapan ufak iyi huylu (kanseröz olmayan) oluşumlardan, yani poliplerden gelişir Kolon ve rektumda poliplere çok rastlanır, özellikle de 50 yaşından sonra

Pek çok polip iyi huylu kalır, ama bazısı zamanla kötücül (kanseröz) olur Bu, özellikle adenomatöz polipler olarak bilinen tip için geçerlidir

Bilim insanları, kolonun iç yüzünü kaplayan hücrelerin DNA'sın-da, polip ve sonuç olarak da kolon kanseri gelişimine olanak veren genetik bir dizi değişikliği tanımlamıştır Kolon kanserinin kalıtsal tipleri de vardır, ama söz konusu genetik değişikliklerin çoğu yaşa ve çeşitli çevresel öğelere bağlıdır

Risk Faktörleri ve kolon kanseri metastazi

Kolorektal kanserin neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmiyor Bazı insanlar kendilerini belli kanser tiplerine normalkı dışında yatkın bırakan genler ve bazı insanlar da kolorektal kolon kanserine özgü genler taşımaktadır Aslında kolon kanserini prekanseröz aşamada saptamak görece kolay olduğundan, ilk saptanan ve üzerinde araştırmalar yapılan kanserle bağlantılı genler arasında kolon kanserinde rol alan genler bulunmaktadır

Bazı kanserlerin, toksinler gibi çevresel bir etmene ya da beslenme ve sigara içmek gibi yaşam biçimi unsurlarına bağlı olarak bu genleri taşıyan hücrelerin zarar görmesi sonucu oluştuğu düşünülüyor Pek çok diğer kanser tipinde olduğu gibi yaşlanmak da bir risk faktörüdür; ne kadar uzun yaşarsanız kolorektal kanseri tetikleyebilen etkilere o kadar açık olursunuz

Eskiden, kolorektal kanserin erkeklere özgü bir hastalık olduğu düşünülürdü Öte yandan cinsiyet açısından bakıldığında kadınlar ve erkekler için eşit olasılık söz konusudur Araştırmalar, erkeklerde bu kanserlerin kadınlara göre biraz daha fazla görüldüğünü ve erkeklerde kolon kanseri kadınlarda ise rektal kanser riskinin daha fazla olduğunu gösteriyor

Kolon kanseri için başlıca risk faktörleri yaş, bireyde ya da ailede kanser öyküsü, yaşam biçimi ve beslenmedir (kolon kanseri kemoterapi)

Yaş

Pek çok kanser için risk yaşla birlikte artar, kolon kanseri için de bu geçerlidir Kolorektal kanser tanısı konan hastaların % 90'dan fazlası 50 yaşının üzerindedir
Genetik faktörler ya da kronik inflamatuvar barsak hastalığı söz konusu değilse, kolorektal kanser gençleri çok az etkiler Bunun nedeni kısmen, yaşam süresi uzadıkça kanserin gelişimi için daha çok zaman ortaya çıkması olabilir Kolon ve rektum kanserlerinin yedi ile on yıllık bir zaman içinde ademomatöz poliplerden geliştiği düşünülmektedir

Bu durum, 50 yaşını geçtikten sonra düzenli kolonoskopi yaptırmak için yeterli bir nedendir, çünkü hekimin bulacağı poliplerin çoğu kolonoskopi sırasında alınabilir Kolorektal kanser taraması önemlidir Bu taramalara daha erken bir yaşta başlamanızın daha iyi olup olmayacağı hemen hemen tamamen aile öykünüze bağlıdır

Aile Öyküsü ve kolon kanserleri

Kolorektal kanserlerin yaklaşık %15'inin kalıtsal olduğu tahmin ediliyor Bu nedenle, yakın akrabalarınızın hastalık öyküsünü bilmeniz ve bu bilgiyi çocuklarınıza da aktarmanız önemlidir Ailede kolorektal kanser öyküsü olması riskinizi artırır Bu da ortalama birine göre daha sık tarama yaptırmanız gerektiği anlamına gelir

Birinci derecede akrabalarınızdan biri ya da daha çoğunda kolorektal kanser ortaya çıktıysa sizin de riskiniz artmıştır Kansere 60 yaşından önce yakalanmışlarsa riskiniz daha da yüksek demektir Birinci derece akrabalarınız, ebeveyniniz, kardeşleriniz ve çocuklarınızda Ailenizde adenomatöz polip ve endometrial kanser, mide ya da mesane kanseri öyküsü varsa da riskiniz artar

Ailede birkaç kuşakta görülen kanserlere pek çok olguda, çevresel ya da yaşam biçimi etmenleri neden olmaktadır, ancak bazı bireylerde kalıtsal genetik yatkınlık vardır Tüm kolorektal kanserlerin izi sürülecek olursa, yaklaşık %3-5'i bizi belli genlere ulaştırabilir Kolon ya da rektum kanserinin en yaygın genetik nedenleri "polipozis olmayan kalıtımsal kolorektal kanser" (HNPCC) ve "ailesel adenomatöz polipozis"dir (FAP)

Genetik testler ve danışma Ailenizde pek çok kişide kanser ortaya çıktıysa çeşitli kalıtsal genetik etmenlerin biraraya gelmiş olması sizi ve çocuklarınızı kansere yatkın kılabilir Özel bir biçimde bir araya gelmiş genetik etmenler kalıtımla size geçmemiş olabilir, bu durumda diğer aile üyelerinde kanser ortaya çıksa bile siz etkilenmeyebilirsiniz Kanser ailenizde kalıtımsal gibi gözüküyorsa, bireysel riskinizi saptamakta yardımcı olabilecek genetik üzerinde uzman birine danışın

Tıbbi öykünüz ve kolon kanser

Kolon kanserine yakalanma olasılığınızı ve ne sıklıkla taramadan geçmeniz gerektiğini saptamada en önemli etmen tıbbi öykünüzdür Sizin için gerekli olanları değerlendirebilmesi için hekiminizin aşağıda sıralanan öğeleri bilmesi gerekir:

Kişisel kanser öyküsü Daha önce kolorektal kansere yakalandıy-sanız kanserin yinelemesi veya ikinci bir primer kansere yakalanma riskiniz yüksektir Endometrial kanser, mesane ve mide kanseri gibi bazı diğer kanser tipleri de kolon kanserine yakalanma riskini artırır Kuşaktan kuşağa geçme gibi bir durum varsa risk daha da artar

Kişisel polip veya diğer barsak hastalıkları öyküsü Kolorektal kanserlerin çoğu poliplerden geliştiğinden ne kadar çok polipiniz varsa kolon kanserine yakalanma riskiniz de o kadar artar Kötücül olma olasılığı daha yüksek olan adenomatöz tipte tek bir polipiniz bile varsa ve bir santimetre ya da daha büyükse hekiminiz sık sık taramadan geçmenizi önerecektir Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi kronik inflamatuvar barsak hastalığı olanlarda da kolorektal kanser riski daha yüksektir

Kişisel tip 2 diyabet öyküsü Tip 2 diyabet tanısı, kolorektal kanser veya polip riskini %50 artırır Hareketsizlik, yüksek kalorili beslenme ve aşırı kilolu veya obez olmak gibi Tip 2 diyabet üzerinde etkili olan yaşam biçimi etmenleri kolorektal kanser için de geçerlidir

Yaşam biçiminiz ve beslenme

Araştırmalar bazı davranış biçimlerinin kolorektal kanserle ilişkili olduğunu gösteriyor Örneğin fiziksel olarak hareketsizseniz, obezseniz, aşırı alkol tüketiyorsanız veya kırmızı ya da işlenmiş et, rafine edilmiş tahıl ve hayvansal kaynaklı yağlar başta olmak üzere yağ açısından zengin besleniyorsanız kolon kanserine yakalanma riskiniz artar Ayrıca, sigara içenlerin kolorektal kansere yakalanma olasılığı içmeyenlere göre %30-40 daha fazladır