Iustinianos I

Iustinianos I




Iustinianos I, lat Flavius Petrus Sabbatius Justinianus (Tauresium ?, bugünkü Üsküp yakınında, 482 - İstanbul 565), Bizans imparatoru (527-565) Amcası iustinos gibi illyriaiı olan iustinianos, 518'de onunla birlikte çalışmaya başladı Daha sonra tahta ortak oldu (nisan 527) ve amcasının yerine geçti (ağustos) Saltanatı boyunca karısı imparatoriçe Theodora tarafından büyük ölçüde desteklendi iustinianos, eski Roma imparatorluğu' nu yeniden kurmak, Akdeniz'i bir bizans gölü haline getirmek ve ariusçuluğun kökünü kazımak amacındaydı; bu nedenle yaptığı savaşlar, birer fetih olduğu kadar, haçlı seferi niteliği de taşıyordu


Batı'da dilediği gibi hareket edebilmek için, Belisarios'u Persler'e karşı harekete geçirdi, ancak bir başarı elde edemeyince, Hüsrev'le "ebedi barış" yapmak zorunda kaldı (532) Aynı yıl, Bizans'ta Nika ayaklanması çıktı İustinianos önce boyun eğmeyi düşündü, ancak daha sonra The-odora'nın atak ve gözüpek davranması yolundaki öğütlerini dinleyerek, ayaklanmayı bastırdı Bu nedenle devlet örgütlenmesinde yaptığı yeniliklerde, imparatorluğu merkeziyetçi ve mutlak bir yönetime kavuşturmayı amaçladı: Hadrianus zamanından beri yürürlüğe girmiş yasaların Tri-bonianos ve Theophiios tarafından gözden geçirilip sınıflandırılarak iustinianos yasası'nın oluşturulması (528-29 ve 534); Novellae constitutiones, yani 533'ten sonraki yasaların kaleme alınması; bir roma hukuku külliyatı olan Digesta" ya da Pan-dectae'nın yazımı; daha sonra hukuk öğreniminin temel yapıtı Corpus juris civilis'i oluşturan institutiones adlı hukuk ders kitabının yayımlanması (533) Kararnameler çıkartılarak memurlukların parayla satın alınması usulü kaldırıldı; bağlılık andı içmeleri zorunlu hale getirilen memurlara sivil ve askeri yetkiler verildi, ancak, piskoposların denetimi altında çalışmaları karara bağlandı Büyük toprak sahiplerinin gücü denetim altına alındı

Din alanında, iustinianos rahipliği teşvik etti, monofizizmi kaldırdı (528) ve paganlığın yuvası olan Atina Üniversitesi'ni kapattı (529) Ancak, Theodora imparatorluğun en zengin illerinde yaşayan monofizitleri destekliyordu, iustinianos onun etkisiyle, nesturi eğilimli Tres Capituii'yi yasakladı (543 ve 553), ama Roma, bu hükmü onaylamayı reddetti
Batı nın ariusçu istilacı kavimlerden geri alınması, Belisarios'un Afrika'daki Vandal-lar'a karşı giriştiği seferlerle başladı Beli-sarios Vandallar'ı yendi (533), topraklarını yeniden Roma irpparatorluğu'na kattı (534) Daha sonra İtalya Ostrogotları'na saldırarak başkentleri Ravenna'yı işgal etti (540) ve kralları Vitige'yi esir aldı Belisa-rios, papa Silverius'un Roma'yı terk edip Lykia'ya sürgüne gitmesini sağladı (537); onun yerine Vigiiius'u geçirdi Vigi-lius İstanbul'a getirildi; ancak o da Tres Capituii'yi yasaklamaya yanaşmadı Bu başarılar uzun sürmedi, Ostrogot Totila yeniden savaşmaya başladı (542) ve Roma'yı geri aldı (546) İustinianos Belisarios'u geri çağırarak (548) onun yerine Nar-ses'i görevlendirdi (550); Narses iyice yıpranan Gotlar'ı yendi Bu sırada, Liberius önderliğindeki Bizanslılar, ispanya'nın güney-doğu'sunu Vizigotlar'dan geri aldılar (550'ye doğr - 554) Ancak Provence, katolik Franklar'a bırakıldı Böylece, italya, Dalmaçya, Afrika ve İspanya eyaletleri kurulmuş oldu Afrika'da, Trogiita' nın yönetiminde Mağribiiler'e karşı yeniden savaşa başlandı (546-548), yalnızca Batı Fas ele geçirilemedi Bizans'ın Batı' da giriştiği savaşlar Hüsrev'i barışı bozmaya yöneltti (540); Persler Belisarios'u bozguna uğratarak Suriye'yi istila ettiler, iustinianos onlara haraç ödemeyi kabul etti (562) Tuna sınırı, Hunlar ve Slavlar tarafından sürekli olarak saldırıya uğradığından, iustinianos illyricum ve Yunanistan' daki 400'den fazla kenti güçlendirmek ve istilacıların uzaklaşmasını sağlamak için para ödemek zorunda kaldı; bu da, imparatorluğu batıran yeni vergilerin toplanmasına yol açtı iustinianos, papa Vigilius'a boyun eğdirerek isteklerini kabul ettirdi (2 istanbul konsili, 553); sonra da Kilise'yi imparatorluğun egemenliği altına sokan Pragmaticus sanctus iustiniani kaleme alındı (554)
iustinianos zamanında Bizans, Avrupa ile Asya arasındaki ticarette zengin ve canlı bir merkez haline geldi
Aynı zamanda da, tarihçi Prokopios ve şair Romanos Melodos'la ün kazanan dikkat çekici bir kültür merkezi oldu iustinianos 532 ayaklanması sırasında yıkılan Konstantinos baziiikası'nın yerine Ayasof-ya'yı yaptırdı, kilise 537 aralığında açıldı; kubbesi çökünce (558), 10 m daha yüksek olarak yeniden inşa edildi Diğer kentler de ihmal edilmedi: Ravenna'da hayranlık uyandırıcı mozaikieriyle bizans sanatının birer örneği olan San Vitale ve Sant'Apollinare kiliseleri yaptırıldı