Adli Yardımlaşma

ADLİ YARDIMLAŞMA

Adli Yardımlaşma,bir davada belli işlemlerin,pratik güçlükler nedeniyle,davaya bakan yetkili mahkemeden başka bir mahkemece yapılmasıYasalarda istinabe adı altında düzenlenmiş olan bu yargılama hukuku kurumuyetkili mahkemelerin( sorgulamatanık dinlenmesiyemin edecek kimseye yemin ettirilmesitespiti gibi) belli muhakeme işlemleri bakımından yetkisiz bir mahkemeye yetkisini devretmesi olarak ifade edilebilirBir Mahkeme ancak kendi yargı çevresi dışında yapılması gereken işlemler için adli yardımlaşma yoluna başvurabilirAyrıca,adli yardımlaşma yoluna başvurabilirAyrıca,adli yardımlaşma yoluna başvurabilmesi için davayı gören mahkemenin yargı çevresi dışında bulunan kimse ya da şeylerin,mahkemeye getirilmesinin çok güç olması ya da ciddi zaman kaybına ve çok harcama yapılmasına yol açması gerekir

Adli yardımlaşmaya ilişkin hükümler,belli bir yasa içinde toplanmış olmayıp çeşitli yargılama usullerine ilişkin yasalarda dağınık bir biçimde yer almıştırCeza Muhakemeleri Usulü Kanunu"na göre hastalık,sakatlık ya da giderilmesi olanaksız başka bir nedenle bir tanığın ya da bilirkişinin duruşmaya gelemeyeceği anlaşılır ya da konutu uzak olduğu için getirilmesi güç olursa,bunların bir naip aracılığıyla ya da adli yardımlaşma suretiyle dinlenmesine karar verilebilir ( m216) Kimi durumlarda sanık ya da adli yardımlaşma yoluyla sorguya çekilebilirBu durumlardan biri sanığın mahkeme çevresi dışında tutukevinde infazda bulunmasıdır(m226/4)Yasanın sanığı asıl kararı verecek yargıçtan başkasının dinlemesine olanak veren bu çözümü,kanıtların vasıtasızlığı ilkesine sanık bakımından bir istisna getirdiği için sakıncalı görülebilirBundan başka,adli yardımlaşmada işlem yapacak yargılama bakamının görev bakımından asıl yetkili yargılama makamı ile eşit olması gerekirAncak uygulamada örneğin ağır ceza mahkemesinin adli yardımlaşma konusundaki talimatının bir sulh makkemesince yerine getirildiği de görülmektedirHukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu da adli yardımlaşmaya ilişkin düzenlemeler içerirHukuk Mahkemeleri arasında da tanık dinlenmesi yemin edecek kimseye yemin ettirilmesi,malların yazımı,ticari defter,hesap ve kağıtların incelenmesi gibi konularda adli yardımlaşma yoluna başvurulabilir

İdari Yargılama Usulü Kanunu da,bir idari davaya bakan idari idari yargı merciinin delillerin bulunduğu yerdeki idari ya da adliye mahkemesi aracılığıyla delil tespiti yaptırılabileceğini kabul etmiştir( m58/2)Öte yandan Türk Mahkemeleriyle yabancı ülkelerin mahkemeleri arasında da adli yardımlaşma söz konusu olabilirse de,bu,Türkiye Cumhuriyet"i devletiyle ilgili devlet arasındaki anlaşmaya,böyle bir anlaşma yoksa karşılıklılık ilkesine göre belirlenirTürkiye"nin 1972"de katıldığı Hukuk Usulüne Dair Lahey Sözleşmesi"nin 8-16 maddeleri de uluslararası adli yardımlaşmayı düzenlemektedir(Resmi Gazete ,2321972)


Kaynak;AnaBritannica cilt 1 frmsinsinetiçin derlenmiştir