Agora ,eski Yunan Kentlerinde çeşitli Etkinlikler Için Yurttaşların Toplantı Yeri

AGORA

Agora ,eski yunan kentlerinde çeşitli etkinlikler için yurttaşların toplantı yeri olarak kullandıkları açık olan,İlk olarak Homeros"un yapıtlarında yer alan agora sözcüğü toplantı yapılan bir mekanı tanımladığı kadar insanların toplanmasını da çağrıştırırİÖ 5yüzyılda Yunanlılar bu sözcüğü yaşamlarının temel özelliği olarak gördükleri günlük dinsel,siyasal,hukuki,toplumsal ve ticari etkinlikleri anlatmak için kullandılarKamu yapıları ve tapınaklarla çevrili olan Agora ya kentin,ortasında ya da limanın yakınında bulunurduBu mekan bazen içinde dükkanlar da bulunan kolonadlarla ya da stoalarla çevrilirheykeller,sunaklar,ağaçlar ve çeşmelerle de donatılırdıBu dönemde genel eğilim,agoraya kentin geri kalan bölümünden ayırmaktıAgora planının kökeni önce Doğu"da aranmışsa dabu konuda Girit"teki Minos ( örneğin Ayai Triadha"da) ve Yunanistandaki Miken uygarlıklarında (örneğin Tiryns"te) daha somut sonuçlar elde edilmiştir

İÖ5 ve 4 yüzyıllarda iki tür agora vardıİÖ2yüzyılda yazar Pausanias bunlardan bunlardan birini arkaik,öbürünü ise İon türü olarak nitelendirirve İÖ 470"ten sonra yapılan Elis Agorasını,çevresindeki kolonadlarla öbür yapılar arasında bir uyum bulunmamasından ve genel düzensizliğinden ötürü arkaik tipe örnek gösterir,Pers Savaşlarından ( İÖ 490-449) sonra yeniden yapılan Atina Agorası da arkaik tiptederİon tipi ise daha simetriktir ve kolonadları çoğu kez ya bir dikdörtgenin üç kenarını çevreler ya da tam bir kare oluştururMiletos ,Priene ve Magnesia ad Maendrum gibi bazı Anadolu kentlerinde bu tipin ilk örnekleri bulunurGiderek yaygınlaşan bu tür,Helenistik dönemde ve Roma döneminde daha da geliştirildiBu süreç içinde agora,önce Roma forumunun biçimlenişini etkiledibunun ardından da kendisi bu oluşumdan etkilendiTemelde agoradan daha katı bir biçimde tasarlanan forum,giderek,çevresi özel bir plana göre yerleşetirilmiş yapılarla çevrili belirli ve düzenli bir açık alana dönüştü

Agora değişik dönemlerde farklı biçimlerde kullanıldıKlasik dönemde bile yalnızca halkın toplantı yeri olarak kalmadıAtina da meclis toplantı salonunun ( ekklesiasterion ) Akropolis"in batısındaki Pnyks denen tepeye taşınmasına karşın yurttaşlıktan çıkarma işiyle ilgili toplantılar hala asıl mahkemenin bulunduğu agorada sürdürülüyorduGerek Tesalya"da gerekse öbür bölgelerde ticaret v e tören agoraları arasındaki ayrım sürdü( Aristoteles,Politika,vii,II2) Atina"daki gibi çok gelişmiş agoralarda her zanaat ya da meslek için ayrı bir yer ayrılırdıBirçok kentte bu alanı denetlemekle görevli agoranomoi denen memurlar vardı

Sahne ve Jimnastik gösterileri için özel yapıların ve mekanların düzenlenmesine değin,agora bu etkinliklere de hizmet ettiAtina "da saygıdeğer
kadınların agorada görünmeleri çok ender olurduCinayet ve benzeri suçlardan sanık olanların da,yargılanacakları zamana değin agoraya girmeleri
yasaktıÖzgür erkekler buraya yalnızca iş görüşmeleri ve jüri çalışmaları için değil güldürü ozanlarının sık sık değindiği gibi sohbet etmek ve dolaşmak için de gelirlerdiÇok olağanüstü bir durum olmakla birlikte bazen bir yurttaşın mezarının agorada yapılmasına izin verilirbu o yurttaş
için çok büyük bir onur sayılırdıAnadolu"da Pergamon ve Nysa agoraları Helenistik dönemden ,Aizanoi,Asos,Ephesos agoraları da Roma döneminden kalmadır

Kaynak;AnaBritannica cilt 1"den frmsinsinet için derlenmiştir