Hasan Ethem'in Validesine Yazdığı Son Mektubu

Mektubu yazan , ihtiyat zabit ( yedek subay ) namzedi Hasan Etem , İstanbul Hukuk Fakültesi son sınıfına devam ederken aynı zamanda Beyazıt Nümune Mektebi’nde öğretmendi Düşmanın Çanakkale’ye dayandığını işittiğinde gözünü kırpmadan binlerce akranı gibi cepheye koştu Gönüllü yazıldı Bu onun son mektubuydu Bu mektubu yazdıktan iki gün sonra Maydos (Eceabad)’da şehit oldu





( Not: Mektuptan mekan ve zaman tam olarak anlaşılamıyor 25Nisan1915 çıkartma öncesi yazıldığı görülüyor Bu da ortam hakkında net bilgi veremiyor Çıkartma öncesi 19Nisan da nasıl şehit olabileceği açık değil Rumi-Miladi dönüşümlere dikkat edilmemiş olabilir )



Valideciğim,



Dört asker doğurmakla müftehir şanlı Türk annesi,

Nasihat-amiz mektubunu Divrin Ovası (Nığde) gibi,güzel,yeşillik bir ovacığın ortasından geçen derenin kenarındaki armut ağacının sayesinde otururken aldımTabiatın yeşillikleri içinde mest olmuş ruhumu bir kat daha takviye etti

Okudum, okudukça büyük dersler aldımTekrar okudumŞöyle güzel ve mukaddes bir vazifenin içinde bulunduğumdan sevindimGözlerimi açtım, uzaklara doğru baktımYeşil yeşil ekinlerin rüzgara mukavemet edemiyerek eğilmesi,bana,annemden gelen mektubu selamlıyor gibi geldiHepsi benden tarafa doğru eğilip kalkıyordu ve beni , annenden mektup geldi diyerek tebrik ediyorlardıGözlerimi biraz sağa çevirdim güzel bir yamacın eteklerindeki muhteşem çam ağaçları kendilerine mahsus bir seda ile beni tebşir ediyorlardıNazarlarımı sola çevirdim çağıl çağıl akan dere , bana validemden gelen mektuptan dolayı gülüyor , oynuyor , köpürüyordu

Başımı kaldırdım , gölgesinde istirahat ettiğim ağacın yapraklarına baktımHepsi benim sevincime iştirak ettiğini , yaptıkları rakslarla anlatmak istiyorduDiğer bir dalına baktım , güzel bir bülbül , tatlı sedasıyla beni tebşir ediyor ve hissiyatıma iştirak ettiğini ince gagalarını açarak göstermek istiyordu

İşte bu geçen dakikalar anında , hizmet eri :

-Efendim , çayınız , buyrunuz , içiniz , dedi

-Pekala dedim,aldım baktım , sütlü çay

-Mustafa bu sütü nereden aldın ? dedim

-Efendim , şu derenin kenarında yayıla yayıla giden sürü yok mu ?

-Evet dedimEvet ne kadar güzel

-İşte onun çobanından 10 paraya aldım

Valideciğim , on paraya yüz dirhem süt , su katılmamışKoyundan şimdi sağılmış , aldım ve içtim Fakat yukarıdaki bülbül bağırıyordu : “Validen kaderine küssün , ne yapalımO da erkek olsaydı , bu çiçeklerden koklayacak , bu sütten içecek , bu ekinlerin secdelerini görecek ve derenin aheste akışını tetkik edecek ve çıkardığı sesleri duyacak idi”

Şevket merak etmesin o görür , belki de daha güzellerini görür

Fakat , valideciğim , sen yine müteessir olmaBen seni , evet seni mutlaka buralara getireceğimVe şu tabii manzarayı göstereceğimŞevket , Hilmi (kardeşleri) de senin sayende görecekler

O güzel çayırın koyu yeşil bir tarafında , çamaşır yıkayan askerler saf saf dizilmişlerGayet güzel sesli biri ezan okuyordu

Ey Allah’ım , bu ovada onun sesi ne kadar güzeldiBülbül bile sustu, ekinler bile hareketten kesildi ,dere bile sesini çıkarmıyorduEzan bittiO dereden ben de bir abdest aldımCemaat ile namazı kıldıkO güzel yeşil çayırların üzerine diz çöktümBütün dünyanın dağdağa ve debdebelerini unuttumEllerimi kaldırdım , gözümü yukarı diktim , azımı açtım ve dedim :

-Ey Türklerin Ulu Allah’ıEy şu öten kuşun , şu gezen ve meleyen koyunun , şu secde eden yeşil ekin ve otların şu heybetli dağların HalıkıSen bütün bunları Türklere verdinYine Türklerde bırakÇünkü böyle güzel yerler , Sen’i takdis eden ve Sen’i ulu tanıyan Türklere mahsustur

Ey benim Rabbim !

Şu kahraman askerlerin bütün dilekleri ; ism-i Celalini İngilizlere ve Fransızlara tanıtmaktırSen bu şerefli dileği ihsan eyle ve huzurunda titreyerek , böyle güzel ve sakin biryerde sana dua eden biz askerlerin süngülerini keskin , düşmanlarını zaten kahrettin ya , bütün bütün mahveyle ”Diyerek dua ettim ve kalktımArtık benim kadar mes’ut , benim kadar mesrür bir kimse tasavvur edilemezdi

Oğlun

Hasan Etem
4 Nisan 1331
(17 Nisan 1915)



NOT:

1 Şehid Muallim Edhem, Niğde'nin "And-ulus" (Hacı Abdullah) köyünde 2821890 tarihinde doğmuş ve 19 Nisan 1915'de şehit olmuştur [Birliği: 3Kolordu, 19Fırka [Kumandanı: MKemal (Atatürk)], 57Alay 2tabur, 6Bölük]

2 Şehid Edhem o tarihte 25, annesi Zeynep 41 yaşında idiler Yine mektupta bahsi geçen: Kardeşi Halit 22 yaşında olup Çanakkale'nin diğer bir cephesinde, kardeşi Hilmi 16 yaşında öğrenci, kardeşi şevket 10 yaşında öğrenci, sütkardeşi Kadir 24 yaşındadır

3 Mektupta bahsi geçen "Divrin", annesinin doğduğu Niğde'nin bir köyüdür

4 Mektupta adı geçen kardeşi Halit (1894)'de ağabeysi ile birlikte Çanakkale Savaşı'na katılmış Kirte köyü ilerisinde Zığındere'de yaralanmış, gazi olarak sağ kalmış 31 yıl Emniyet Teşkilatında çalışmış Komiser olarak emekli olmuş, 1948'de vefat etmiştir

5 ProfİH Baltacıoğlu, yayınladığı "Mektepli" dergisinin 931933 No25sayısında başyazı olarak "Muallim Edhem Nasıl Öldü" başlıklı bir makale yayınlamıştır

6 Şehidin adını taşıyan yeğeni Etem Ruhi Üngör (1922): 1966'da yayınladığı "Türk marşları" kitabını ona ithaf etmiştir

7 Bu mektubu arkeolog İlhan Akşit " Çanakkale Savaşları"(1973) adlı kitabında yayınlamıştır(s 74-77)

8 Bu mektub, "Hayat" dergisinin 13 Mart 1975 tarihli sayısında aslının fotokopisi ile birlikteyayınlanmıştır

9 Bu mektup; "Orkun" dergisi Mart 1983, sayı: 9, sayfa: 16'da yayınlanmıştır

10 Bu mektup ayrıca: binlerce nüsha basılıp 1970-1985 yılları arasında "Çanakkale Savaşları 1915 Harp Hatıraları Koleksiyonu Müzesi"nce ziyaretçilere sunulmuştur (Aynı mektup baskısı, bazı edebiyat ve tarih öğretmenlerince ayrıca bastırarak öğrecilere dağıtılmıştır)

11 Arkeolog İlhan Akşit'in Çanakkale Arkeoloji Müzesi ve Çanakkale Müzeler Müdürü olduğu yıllarda Abide Müzesini ziyaret eden (1977) zamanın Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk beraberinde müzeyi gezdiren İlhan Akşit'ten vitrindeki bu mektubu kendisine okumasını istememiş ve mektup okunurken gözyaşlarını tutamamıştır

12 Bu mektup; "Kolay İlan gazetesi"nin 3181982 tarih ve 277sayısında yayınlanmıştır

13 Bu mektup; Vahap Okay'ın 1986'da yayınlanan "Anadolu Konuşuyor" (Anadolu'dan Türkiye'nin Kalbine) adlı kitabında yayınlanmıştır

14 Bu mektup halen Çanakkale'deki "Abide Müzesi", "Deniz Müzesi" ve "Milli Parklar Müzesi"nde teşhirdedir

15 Mektubun aslı; şehid Muallim Etem'in adını taşıyan yeğeni etem Ruhi Üngör'dedir


[IMG][/IMG]