Marmara Bölgesi’nin Ekonomisini Oluşturan Faktörler

A:1=Coğrafi Konum B:1=Tarım
2=Yeryüzü Şekilleri , Hayvancılık
3=İklim , Ormancılık
4=Nüfus , Madenler
5=Enerji Kaynakları
6=Endüstri
7=Ulaşım
8=Turizm
9=Ticaret

(A-1)Coğrafi konum

Marmara Bölgesi,Türkiye’nin coğrafi bölgelerinden biri; yaklaşık 62 000 kilometre kare; 13 milyona yakın nüfus(1990) Marmara Denizi çevresinde yer alan Trakya topraklarının tümüyle Anadolu’nun kuzey-batı kesmini kaplayan bölge, doğuda dik yamaçlarla belirlenen Anadolu Platosu,kuzeyde Karadeniz ve Bulgaristan, batıda Yunanistan ve Ege Denizi, güneyde Uludağ ve Kaz Dağı ile sınırlıdır Bölge doğal ve beşeri özelliklerine göre dört bölüme ayrılır(Yıldız Dağları,Ergene,Güney Marmara,Çatalca-Kocaeli bölümleri)

(A-2)Yeryüzü Şekilleri

Yüzey şekilleri, doğu-batı doğrultusunda uzanan dağlar ve platolarla kaplı yüksek alanlar, havzalar ve ovalardan oluşan çukur alanlarla kuzeyden güneye doğru birbirini izlerKuzeyde orta yükseklikteki Yıldız(Istıranca) dağları ve platolarla kaplı Çatalca-Kocaeli yarımadaları yer alır Bunların güneyinde Ergene Havzası’ndan başlayarak, Marmara çukuru üzerinde Adapazarı ovasına kadar uzanan alçak bir alana geçilir

Bölgenin güneyinde, en yüksek engebeleri oluşturan Uludağ ve Biga Dağları’yla, Samanlı ve Güney Marmara kıyıdağları arasında Biga,Manyas,Ulubat, Bursa ve İnegöl Ovalarından oluşan bir havzalar dizisi sıralanır burası Türkiye’de depremlerle en çok sarsılan alanlardan biridir,
Bölgenin en önemli akarsuları;doğuda Sakarya, batıda Ergene ve Meriç, güneyde Susurluk’tur
Anadolu yakası göl bakımından zenginliği ile dikkati çeker(Manyas, Ulubat, İznik, Sapanca) Trakya yakasında yer alan terkos, Büyükçekmece ve Küçükçekmece göllerinden İstanbul anakentinin su gereksinimi sağlanır


(A-3)İklim

Bölgede üç farklı iklim tipi görülürKaradeniz kıyılarında ılman iklim, Marmara ve Ege Denizi kıyılarında Akdeniz iklimi, iç kısımlarda karasal iklim görülürİklim kıyıdan uzaklaştıkça içerilerde sertleşirSoğuk kuzey rüzgarlarına açık olduğu için Karadeniz kıyıları kışın biraz daha soğuk geçerEnlemin etkisinden dolayı Akdeniz İklimi biraz bozulur Yaz kuraklığı daha az kışlar ise daha soğuk, kar yağışı olağandır
Ergene havzasında, güney Marmara’nın iç kısımlarında istep iklimi özelliği görülür Yaz sıcak, kış soğuktur
En çok yağışını kış, en az yağışını yaz mevsiminde alır


İklimin etkileri

1) Doğal bitki örtüsü iklime bağlı olarak Marmara Denizi kıyılarında maki, yükseklerde geniş ve iğne yapraklı orman, Karadeniz kıyılarında karışık orman, Ergene Havzasında ve içerilerde seyrek ağaçlar, kurakçıl otlar yani stepler görülür

2)Akarsular en çok suyunu kış ve ilkbaharda taşırEn az suyunu yazın taşır

3) iklimin farklı ve çok sert olmaması nüfus yoğunluğunu artırır

4) Üç iklim tipinin varlığı ovalarda verimliliği artırmış, tarım ürünlerini çeşitlendirmiştir

5)Endüstri bitkilerinin yetişmesine elverişlidir(ayçiçeği, tütün, şeker pancarı, zeytin, mısır, pirinç, tahıllar, sebze ve meyveler)

6)İklimin etkisi büyükbaş hayvancılığı yayğınlaştımıştır
7)Bölge orman bakımından zengindir

(A-4)Nüfus

Marmara Bölgesi 13 000 000 ‘a yaklaşan nüfusuyla Türkiye toplam nüfusunun yaklaşık %23′ünün kümelendiği bir alandır;kilometre kareye ortalama 200′ü aşan nüfus yoğunluğu (Türkiye ortalamasunun üç katı kadar) ile yurdun en sık nüfuslanmış bölgesidir; kentsel nüfus oranın da en yüksek (% 75) olduğu bölgedir


Kentsel nüfusun yarısından fazlası İstanbul’da toplanmıştır; geriye kalanın çoğuda Bursa ve İzmit gibi hızla gelişen iki büyük kentte toplanmıştır Bu üç yerleşim yerinin nüfusu bir yandan doğumlar bir yandan da göçlerle sürekli artmaktadır Bölgenin bazı yerleri, özellikle tarımsal ekonominin başat olduğu Karadeniz kıyıları ile Çatalca, Kocaeli ve Biga yarım adalarının iç kesimleri tenhadır Buradaki nüfus artışıda Türkiye ortalamasının altındadır


(B-1)Tarım

a)tahıl
1)Buğday

Bilindiği gibi, buğday, kurak yerlerde halkın geçim kaynağıdır Marmara Bölgesi’nde Trakya kesimi kurak bir yer olduğundan Türkiye’nin bir kaç yeri gibi oradada buğday ekimi için önemli bir yerdir(Tekirdağ=800 bin ton ve Edirne=700 bin tonla üretimde başta gelir)

2)Arpa

Arpada buğday bitkisinin özelliklerini taşır Marmara Bölgesi’nde buğdayın yetiştiği Trakya’nın iç kesimlerinde arpada yetişir

3)Mısır

Mısır tarımı, Marmara Bölgesi’nde özellikle Güney Marmara bölümünde, Balıkesir İli ve çevresinde yaygındır
Türkiye mısır üretiminde Marmara Bölgesi’nin önemli bir yeri vardır Sadece Marmara ve Karadeniz Bölgesi’nin yıllık toplam mısır üretimi, Türkiye toplam üretiminin, % 70 ile % 75′ini bulur

4)Çeltik

Çeltik üretimi, Marmara Bölgesi’nde en çok Edirne’de görülür Edirne’nin üretimi Türkiye’nin ortalamasının % 35′ini oluşturur (en büyük paya sahip il) Çeltik tarımı Bursa, Balıkesir, Çanakkale gibi Güney Marmara Bölümü illerinde de yapılır ama buradaki üretimler, Edirne’nin Türkiye çeltik üretimine kattığı değere ulaşmaz

5)Yulaf

İstanbul, Kocaeli, Balıkesir, Çanakkale, Kırklareli ve Tekirdağ gibi
Marmara illeri, Türkiye yulaf üretiminin %60-70′ini vermektedir Yıllık
yulaf üretimleri 10-15 biner tonu aşan iller içerisinde Balıkesir, Kocaeli, İstanbul gibi önemli Marmara illeri de vardır

b)sebzecilik

Marmara Bölgesi, Türkiye sebze üretiminde birinci bölgedir Verimli alivyal toprakların ve sebze tarımına çok uygun iklim özelliklerinin bu bölgede olması bu gelişmenin nedenidir

1)Patates

Başta,Marmara Bölgesi’nin Bursa, Balıkesir, Kocaeli ve Sakarya illeri olmak üzere, patates üretimi bütün bölgelerimizde yapılmaktadır

2)Soğan ve Sarımsak

Yıllık kuru soğan üretiminin %90 gibi yüksek bir payı, sıra ile Güney Marmara bölümü illeri ile Ege bölümü, Akdeniz kıyı ovaları ve Orta Karadeniz bölümü illerinden sağlanır
Sarımsak sadece Marmara Bölgesinde değil tüm yurta az üretilir Çünku tuketimi soğan kadar değildir


3)Domates

Domates Balkan ülkelerinden sonra yurdumuzda ilk kez Güney Marmara Bölümünde yetiştirilmeye başlanmıştır Daha sonra diğer bölgelere yayılmaya başlamıştır Yurdumuzda yetiştirilen domatesin büyük bir bölümü dış ülkelere satılmaktadır Ve ticarete yönelik domatesler başta Güney Marmara Bölümü olmak üzere diğer bölgelerde de yetiştirilir
c)endüstri (sanayi) bitkileri tarımı

1) Tütün

Marmara Bölgesi, kaliteli tütün üreten bölgeler arasında, Ege Bölgesi ve Karadeniz Bölgesi’nden sonra 3 sırayı alır Bölgede üretim daha çok Güney Marmara Bölümü’nde yapılır Bölge üretimi Türkiye üretiminde, her yıl % 10 ila % 15 lik bir paya sahiptir Ama Balıkesir ili, bütün bölge üretiminin % 60 ila % 65 ini verir Bu ili, Bursa ve Çanakkale illeri izler Balıkesir ilinin Altınova, Ayvalık, Edremit ve Burhaniye tütünleri ile Bursa’nın merkez ilçe ve İnegöl tütünleri, ihraç edilecek kalitede tütünlerdir Bölgede Kocaeli,Sakarya,Tekirdağ,Kırkl areli ve Edirne’dede tütün tarımı yapılırAma bu illerde üretim,pek ekonomik değildir

2)Pamuk

Pamuk üretimi,sıcaklık koşullarının uygun olması ve verimli alivyal toprakların varlığı nedeniyle Güney Marmara’da da yapılır Marmara bölgesi, Ege ve Akdeniz bölgelerinden sonra pamuk yetiştirmede 3 sırayı alır Bu bölgede en iyi üretimi yapan il Balıkesir’dir(yılda 6-7 bin ton)

3)Şeker pancarı

Şeker pancarı üretilen bölgeler arasına Marmara Bölgesi de girer 1926′da en çok şeker pancarı Kırklareli ve Uşak’ta üretilmiştir
d)yağlı tohumlar tarımı (pamukçiğiti ve ayçiçeği)
Pamukçiğiti pamukla beraber, aynı şartlarda yetişir
Ayçiçeği tarımının en gelişmiş olduğu bölge Marmara Bölgesi’dir Bu ürünün tarımı ilk kez Trakya’da yapılmıştırBölgenin hemen her ilinde tarımı yapılmaktadır


Ama Edirne ve Tekirdağ illeri hem bölgede hem de yurdumuzda, en fazla üretim yapılan iller durumundadır Örneğin; 1990′da Türkiye ayçiçeği tarım arazisi 720 bin ha ve ayçiçeği tohumu üretimi de, 860 bin ton kadardı Ancak ekiliş alanlarının % 40′ı, ve üretimin % 50-55′i bu bu iki ile aitti


e)meyvecilik

1)Fındık

Fındık, Orta ve Doğu Karadeniz Bölümleri’nden sonra Doğu ve Güney Marmara Bölümleri illerinde yetiştirilirMarmara Bölgesi’nde fındık bahçeleri ve üretimi Sakarya ili ile temsil edilir Bölge üretiminin (80 bin tonu biraz aşar) % 90′dan fazlasını bu ilimiz verir Verimli yıllarda, ilin kuru kabuklu meyve üretimi, 70-75 bin tonu bulur Bölgede, bu ilden başka;Kocaeli (5 bin tonu aşar), Bilecik (30-35 ton), Bursa (150 tonu bulur), Çanakkale (15-20 ton), Tekirdağ (1,5-3 ton) ve Kırklareli (25-30 ton) illerinde de, az çok fındık bahçelerine rastlanır İstanbul üretimi de 500 tonu aşar

2)Zeytin

Marmara Bölgesi, zeytin ağacı sayısı fazlalığı bakımından ikinci sırada gelir Türkiye zeytin ağacı sayısının % 25′ten fazlasını temsil eder Bölge zeytin bahçelerinin hemen tamamı, Güney Marmara Bölümü illeri ile kısmen de Doğu Marmara illerinde toplanmıştır Trakya kesimi illerimizde de, tek tük zeytin ağacına rastlanırAma üretimi ekonomik değildir Güney Marmara Bölümü’nde özellikle Balıkesir ili, Aydın ve İzmir illerinden sonra Türkiye’nin en büyük üçüncü zeytincilik merkezi durumundadır


Özellikle Edremit Körfezine doğru geniş alanlar, zeytin bahçelerine ayrılmıştır Bölge zeytin ağacı sayısının, % 45′e yakını bu illerdedirİlin,Bandırma ve Erdek dolayları da, geniş bahçelere sahiptirBursa ilinin en geniş zeytin bahçeleri, Gemlik ve Mudanya çevresinde toplanmıştır Batıda Çanakkale ve doğuda Kocaeli illerine dğru bahçeler, giderek azalır ve seyrekleşir
Türkiye zeytin ağacının bölgesel dağılışı
Bölge Ağaç sayısı(milyon) Türkiye % si

Ege 496 573
Marmara 223 258
Akdeniz 94 109
Güneydoğu 43 50
Diğerleri 09 10
Toplam 865 1000


3)Turunçgiller

Güney Marmara’da Türkiye’de turunçgil ağaçları sayısının %1,5′i bulunmaktadır Bahçeler, büyük çoğunluğu ile başta Balıkesir ili olmak üzere, bu il ve Çanakkale ili kıyılarında yoğunlaşmıştır

4)Şeftali

Bahçe kültürü biçimindeki yetişme bölümlerinden birisi Güney Marmara Bölümüdür Yurdumuzun, en kaliteli ve pazar değeri en yüksek şeftali meyvesi, eskiden beri Bursa ili bahçelerinde yetişir Ülkemiz şeftali ağacı sayısı % 25′i bu ilde olup, verimli yıllarda Bursa’nın üretimi 100 tonu aşar

5)Armut

Üretimi giderek yükselen bir meyvedir Bahçelerin çoğu Güney Marmara Bölümü’ndedir

(B-2)Hayvancılık
1)Küçükbaş Hayvancılık

Küçükbaş hayvancılıkta, Marmara Bölgesi, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, İç Batı Anadolu, Karadeniz Bölgesi’nin iç yörelerinden sonra gelir Bu bölgelerde yoğun koyun yetiştirilir
Koyunlar, ırk, et, süt ve yapağı gibi nedenler yüzünden soylar halindedir Marmara ve Ege Bölgeleri’nde daha çok “kıvırcık” soylu koyun yetiştirilir

2)Büyükbaş Hayvancılık

Karadeniz Bölgesi’nden sonra, sığır yetiştiriçiliği’ninMarmara Bölgesi’nde önem kazandığı göze çarpar
Sığırın yurdumuzda belirlenen bir cinside, Manda sığırı olup eti, sütü ve derisi için yetiştirilirYurdumuzda da Karadeniz Bölgesi’nden sonra Marmara’ bu sığır cinsi yaygındır

3)Kümes Hayvancılığı

Tavuk çiftlikleri, Marmara’da daha çok kalabalık olan İstanbul’un yakın çevresindedir

4)İpekböcekçiligi

MÖ 6 yy’da başta Bursa olmak üzere, Güney Marmara Bölümü başlıca doğa yetiştirme bölümüydu Bugün yurdumuzda en önemli üretim bölgesi,yetiştiriciligin merkezi Bursa olmak üzere, Güney Marmara Bölümü illeridir Yaklaşık 2000 ton olan Türkiye yıllık yaş koza üretiminin, % 40 ile % 50′si Bursa ilinden olmak üzere, % 80 ila % 90′ı Marmara Bölgesi illerinden sağlanır

5)Arıcılık

Arıcılığın coğrafi dağılışını beş madde yaparsak Marmara Bölgesi dördüncü sırayı alır Çünkü arıcılıkta sadece Balıkesir ve Çanakkale’den söz edilebilir

6)Su Ürünleri Avcılığı
a)deniz balıkçılığı

Hamsi de dahil, yıllık balık üretimimizin %10′u Marmara Denizi’nden sağlanır Sonbaharda suların soğumasıyla balıklar güneye göçerler Göçerlerken İstanbul ve Çanakkale Boğazlarından geçerler Bu nedenle İstanbul Boğazı tam bir balık kapanıdır Bu balıkçılık Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazında da sürdürülür
b)tatlı su balıkçılığı
Güney Marmara Bölümünde bulunan Manyas, Ulubat ve İznik göllerinde su ürünleri avcılığı yapılırAncak yıllık toplam av ürünleri 50′şer 100′er tonu aşmaz
(B-3)Ormancılık
Marmara bölgesi orman bakımından zengiliği ile Türkiye’de % 188′lik bir payla, karadeniz’den (% 26) ve Akdeniz’den (% 21) sonra üçüncü sıraya gelir

(B-4)Madenler
1)Kromit

Kromit rezervlerimizden Bursa ili yatakları, Elazığ ve Muğla yataklarından sonra üçüncü sırada yer alır Bu yataklar Orhaneli ilçesi dahilinde yer alır(rezervleri 1,5 milyon tonu aşar) İşletilirler ve ihraç edilirler

2)Manganez

manganez Türkiye’de Uşak ilinden sonra İstanbul ilinde (Çatalca ve ayrıca Binkılıç), Kırklareli ilinde (Vize çevresi), Balıkesir ilinde (Dursunbey çevresi) çıkarılır
3)Kurşun ve Çinko
Kuşun ve çinko, Türkiye de Karadeniz Bölgesinden sonra Marmara Bölgesi’de çıkarılır başlıca rezervler, Balıkesir ilinin Balya, Çanakkale ilinin Yenice ilçesinde; Bağıkaç ve Handeresi yataklarıdır

4)Volframit

Türkiye’de, sadece Uludağ masifi volfram rezervleri, 30 milyon ton dolayında tahmin ediliyorVe ayrıca Uludağ’da Etibank’a ait volfram işletme tesisleri vardır (1979′da faaliyete geçmiştir) Yıllık üretim, metal kapsamı olarak 60-90 ton kadardır

5)Molibden

En zengin rezervler, Kırıkkale-İkiztepeler ve Keban çevresi rezervleridirüretim ihraç edilir(20-25 ton kadar)

6)Antimon

Coğrafi dağılışa göre en zengin rezervler Güney Marmara Bölümü’nde Balıkesir ili rezervi ve onu takir eden birkaç rezerv olarak tahmin edilmiştir

7)Bortuzu

Bortuzu rezervlerinin coğrafi dağılışında birinci sırayı Balıkesir ili alır Rezervler Bigadiç ve Susurluk çevresinde bulunmaktadır (rezervlerin 20-25 milyon ton olduğu sanılıyor)

8)Mermer

Yurdumuzun en zengin doğal kaynaklarından biride mermer rezervleridiren kaliteli mermerler Ege ve Marmara Bölgeleri yataklarınden çıkartılırKırklareli’nde, Çanakkale’de, Balıkesir’de,Bursa’da, Sakarya’da ve Kocaeli’nde önemli mermer rezervleri vardır


(B-5)Enerji Kaynakları
1)Petrol

Trakya Doğal Gaz Bölgesi:Bölgede, 1984 yılına dek 153 sondaj yapılmıştır Ama bu faaliyet sonucunda, sadece Lüleburgaz – Babaeski ve Kırklareli arasındaki bölgede doğal gaz rezervlerine rastlanılmıştırBaşlıca rezervler; Babaeski, Lüleburgaz ve Kırklareli – Deveçatağı çevresinde işletilmektedir Bu yataklar, Hamitabat Doğal Gaz santraline bağlanmıştır


2)Jeotermal enerji

Bu günkü bilgilerimize göre, yurdumuzun en zengin doğal buhar bölümlerinden biride Güney Marmara Bölümüdür Bölümde çok illerde buhar çıkmaktadır


(B-6)Endüstri
1)Şeker Üretimi

Şeker fabrikalarımızın Marmara Bölgesindeki illere göre dağılış durum ve kuruluş yılları
Adı Üretime açılış yılı
Kırklareli – Alpullu 1926
Adapazarı 1953
Balıkesir – Susurluk 1956


2)Süt ve Süt Ürünleri

Marmara Bölgesi’nin bazı yerlerinde süt ve süt ürünlerine dayalı fabrikalar vardırÖrneğin;Mis Süt (Balıkesir – Gönen), ve Meriç Süt (Edirne) Ayrıca Edirne ve Tekirdağ illerimiz beyaz peynir üretimi ile ün salmıştır


3)Un ve Unlu Ürünler Endüstrisi

Yurdumuzda ilk un fabrikası, 1885 yılında, İstanbul – Ayvansaray’da kurulmuştur 1885 yılından bu yana bölgede birçok un fabrikası kurulmuş ve bu fabrikalar her yıl ürütimlerini biraz daha artırmışlardır


4)Konserve veSalça Üretimi

İlk konserve fabrikası 1920 yılında İstanbul – Kartal’da kurulmuştur Yurdumuzda (1985 yılı verisidir), 72 adet büyük konserve fabrikası vardır Yıllık üretim kapasitesi, 125 bin tonu bulur Fabrikaların, 16 sı Balıkesir, 12 si Bursa ve 10 u da Çanakkale’de idi
Giderek gelişen bir gıda sanayi dalı da, salça üretimidir
Bu üretimin merkezi Güney Marmara Bölümü illeridir Özellikle 1960′dan sonra çağdaş fabrikalar kurulmaya başlamış ve bugün yıllık üretim kapasitesi, 120 bin tonu bulmuştur Bu alanda en büyük gıda şirketleri;Demko, Pınar, Akfa, Tukaş, Tat ve Sedaş gibi şirketlerdir


5)Bitkisel Yağ Üretimi

Bu gün ülkemizde birkısmı Balıkesir ilinde olmak üzere, yıllık üretim kapasiteleri 10bin ton ve daha fazla olan 26 büyük fabrika vardır (1990) Bunlara, büyük zeytinyağı fabrikaları da dahildirÖrneğin;Trakya Yağ Sanayii, Tar – İş, Aymar, Bafay gibi
6)Tütün ve İspirtolu İçkiler Endüstrisi
Marmara Bölgesi Tütün ve Sigara Fabrikaları(1990)
Fabrikanın Adı Kuruluş Yılı Kapasitesi(ton/yıl)
İstanbul – Cibali 1887 5950
İstanbul – Maltepe 1970 20046

Marmara’daki yıllık üretim kapasitesi en yüksek Bira fabrikaları
İli ve Adı Yıllık Üretim Kapasitesi(bin tl)
İstanbul Tekel Bira Fabrikası 40
İstanbul Efes Bira Fabrikası 25
Marmara Tekel Şarap Fabrikaları ve Üretim Kapasiteleri
İli ve Adı Kuruluş yılı Kapasitesi(bin tl/yıl)
İstanbul – Paşabahçe 1922 2 300
Tekirdağ 1931 7 000
Çanakkale 1962 2 050
Tekirdağ-Şarköy-Uçmakdere1966 800
Tekirdağ – Şarköy 1966 1 500
Bilecik 1971 1 600
Edirne – Uzunköprü 1976 1 000


7)Dokuma, Deri ve Giyim Endüstrisi


Başlıca pamuklu iplik dokuma fabrikaları arasındaki Mensucat Santral (İstanbul ve Edirne),Akip (İstanbul) fabrikaları, alanın en büyük iplik fabrikalarıdır

Pamuklu kumaş dokuma fabrikalarından; Bozkurt(İstanbul), Kartaltepe (İstanbul) fabrikaları Marmara Bölgesinin başlıca pamuklu kumaş dokuma fabrikalarıdırBugün ülkemizde, çoğunluğu İatanbul, Adana ve Bursa gibi illerde olmak üzere, 60 dolayında pamuk ipliği, yün ipliği,pamuklu kumaş ve yünlü kumaş dokuma fabrikaları vardır
Fakat yünlü dokuma endüstrimiz, pamuklu dokuma endüstrimizde olduğu şekilde gelişmiş değildir Yurdumuzun, ilk yünlü dokuma fabrikası 1843 yılında faaliyete geçen, İzmit – Hereke kumaş fabrikası olup, 1890 da halı dokuma üniteleride eklenmiş; fakat 1905 yılından başlayarak, tamamen bir yünlü kumaş dokuma fabrikası durumuna getirilip, 1934 yılında Sümerbank’a devredilmiştirBundan sonra Bursa Merinos Yünlü kumaş fabrikası gibi büyük Sümerbank kuruluşunun faaliyete geçmesi, yünlü dokuma endüstimizin gelişmesinde büyük rol oynamıştır


Özel sektöre ait başlıca pamuk ve yün ipliği dokuma fabrikaları
Adı ve ili İğ sayısı

Mensucat Santral – İstanbul 100700
Narin – İstanbul 63300
Akip – İstanbul 50000
Edip – İstanbul 50000
Bisaş – Bursa 90000


Özel sektöre ait başlıca yünlü ve pamuklu dokuma fabrikaları

Adı ve ili Tezgah sayısı
Narin – İstanbul 560
Bozkurt – İstanbul 625
Mensucat Santral-İstanbul ve Edirne 975
Kartaltepe – İstanbul 545


Doğal ipek ipliği ve ipekli kumaş üretimimizin merkezi eskiden olduğu gibi yine Bursa ilidir Yapay ipekçilikte en büyük fabrikamız, Gemlik Suni ipek fabrikası adı ile, Bursa – Gemlik’tedir Adı, Filaş dokumacılığı diye de geçer

Deri ve deri ürünleri de yurdumuzda gelişmiş bir sanayi dalıdırİstanbul – Yedikule’ deki Sümerbank’a ait fabrikada deri ayakkabı üretilmektedir


8)Otomotiv Endüstrisi

Türkiye gemi yapım fabrikaları, İzmir – Alaybey tersanesi hariç, bütün tersaneler İstanbul ve çevresindedir
Tersanelerin dışında Bursa ve İstanbul otomobil fabrikaları, İstanbul’da otobüs-kamyon-kamyonet fabrikaları, yine İstanbul’da traktör fabrikaları ve Sakarya’da demiryolu araç ve gereçleri vardır


9)Kimya Endüstrisi

Motorlu taşıt araçları lastiği; Yurdumuzda bu endüstri, 1962′de kurulmaya başlamıştırBugün bu alanda faaliyet gösteren, beş büyük fabrika vardırBunlardan Uniroyel Adapazarı’nda, Petlas Kırşehir’de ve diğer fabrikalarda İzmit’tedir Fabrikaların bu bölgeye toplanmasının esas nedeni, hammadde sağlama kolaylığıdır


Kauçuk, karbon siyahı ve kortbezi gibi temel hammaddeler önceleri yurt dışından getiriliyordu Kuruluş bölgesi, bu maddelerin deniz yolu ile getirilmesine çok uygundur Ancak, 1970′den sonra bölgede, hammadde üreten petrokimya tesisleri kurulmuştur Bunlar, İzmit – Yarımca petrokimya tesisleri ve yine İzmit – Köseköy kortbezi fabrikası olup, lastik endüstisinin hammadde ihtiyacı büyük ölçüde bu fabrikalardan karşılanır


Motorlu Araçlar Lastik Fabrikaları ve Üretim Kapasiteleri
Adı İli Üretim kapasiteleri(bin adet)
Good- year Kocaeli-İzmit 1 500
Uniroyal Sakarya-Adapazarı 1 500
Pirelli Kocaeli-İzmit 1 000
Fulda Kocaeli-İzmit 1 000
Lassa Kocaeli-İzmit 5 000
Marmara Yapay Gübre Fabrikaları ve Kapasiteleri
Adı ili Kapasitesi(binton/yıl)
Bağfaş Balıkesir-Bandırma 125
Yarımca İzmit-Yarımca 125
Gemlik Bursa-Gemlik 595


10)Orman Ürünleri Endüstrisi

1936 yılında üretime açılan ilk kağıt fabrikamız, bugün SEKA İzmit Kağıt Fabrikası diye bilinen fabrikadır Tesis, bir fabrikalar topluluğu olup, 1936′da 1 kağıt fabrikası, 1944′de 2, 1954′de 3 ve 1957′de 4 kağıt fabrikası hizmete girmiştirDaha önce Sümerbank’a bağlı olan tesis, 1955 yılında kurulan SEKA iktisadi kuruluşuna bağlanmıştır


Marmara Selüloz ve Kağıt Fabrikaları

Adı ili İşletime Açılış Yılı
İzmit Kocaeli-İzmit 1936
Balıkesir Balıkesir 1981


11)Çimento,Cam ve Seramik Endüstrisi


Yurdumuzda çimento endüstrisi, Cumhuriyet Devri öncesinde kurulmaya başlamıştır Bu konudaki ilk fabrika; 1910 yılında faaliyete geçen, İzmit-Darıca çimento fabrikasıdır Bu fabrikayı 1911 yılında kurulan İzmit-Eskihisar çimento fabrikası izlemiştir Bu iki fabrikanın üretimi yetmeyince, İstanbul – Zeytinburnu ve Kartal çimento fabrikaları kurulmuştur Daha sonra bu fabrikaları, Kırklareli – Pınarhisar ve Balıkesir çimento fabrikaları izlemiştir
Gelişmiş bir sanayi dalıda, şişe ve cam endüsrisi üretim alanıdır Bu konudaki ilk çağdaş fabrikamız, İstanbul Paşabahçe şişe ve cam fabrikası olup, 1936′da üretime geçmiştir


Marmara Şişe ve Cam Fabrikaları Dağılışı

Adı İli Açılış Yılı
Paşabahçe İstanbul-Paşabahçe 1936
Çayırova Cam İzmit-Çayırova 1961
Topkapı Şişe fab İstanbul-Topkapı 1968
Teknik cam İstanbul 1968
Çayırova cam elyafı İzmit-Çayırova 1971
Trakya cam Kırklareli-Lüleburgaz 1981
Kırklareli cam Kırklareli-Lüleburgaz 1981
Seramik ve Porselen Endüstrisinde Marmara Bölgesi birinci sırayı alır İş gücü de büyük ölçüde bu bölgede toplanmıştır


(B-7)Ulaşım

Marmara Bölgesi coğrafi konumu nedeniyle tarihi çağlar boyunca sürekli işlek bir yol olmuştur Bölge deniz ve karayolları bakımından büyük önem taşırAsya ve Avrupa kıtaları, bu bölgede boğazlar yoluyla bağlanır Yine boğazlar Karadeniz’i Ege denizine, Akdeniz’e ve oradan da Atlas Okyanusu’na bağlar
a)Karayolları Ulaşımı

Batı Avrupa’dan gelerek Balkanlar’dan geçen, uluslararası ulaşımın sağlandığı E-5 karayolu Marmara Bölgesi’ne Edirne’de Kappıkule’den girerek, İstanbul Boğazında bulunan Boğaz köprüsü yoluyla Anadolu yakasına geçer ve buradan da Ortadoğu ülkelerine kadar uzanır Bu yol, Avrupa’nın Asya’ya bağlandığı en büyük yoldur


b)Havayolları Ulaşımı

Havayolları bakımından, bölgede İstanbul, uluslararası bir önem taşır Burada bulunan Atatürk(Yeşilköy) havalimanına dünyanın her tarafından ve buradan da yabancı kentlere seferler yapılır
Bundan başka bölgede Bandırma, Balıkesir ve Çanakkale hava meydenları bulunmaktadır Atatürk Havalimanı:İstanbul’da Yeşilköy’de olup, 1985 yılına kadar adı,Yeşilköy havalimanı idi Yurdumuzun ilk askeri ve sivil amaçlı havalimanı olup, 1925 yılından buyana hizmet vermektedir Zamanla genişletip modernize edilerek bugünkü çağdaş konumunu kazanmıştır


Kapasite özellikleri şunlardır;

a)Saatte 70 uçak iniş-kalkış yapabilir



b)Aynı anda 30 uçak, apronlara yanaşarak indirme-bindirme yapabilir



c)Yolcu terminalleri, yılda 15 milyon yolcu ağırlayabilir
Bu özellikleri ile, yurdumuzun en büyük havalimanı olup, Avrupa’da sayılı büyük havalimanları arasındadır Uçak trafiği, hızlı bir biçimde artmaktadırÖrneğin; 1960′da toplam 30 bin iniş- kalkış yapılmışken, 1975 de bu sayı 49 bini ve 1990 da 75 bini bulmuşturBu seferlerin %60 ila %70′i dış hat seferleridir İnen- binen yolcu sayısı da hızlı bir şekilde artmaktadır


c)Demiryolları Ulaşımı

Avrupa’dan gelen demiryolları bölgeden geçerek Orta ve Ön Asya ülkelerine ulaşır Balkan ülkeleri hattı, 1875 yılında Avusturya tarafından yapılmış ve buna Rumeli hattı adı verilmiştir Balkanlardan gelen bu demiryolu, İstanbul’da Sirkeci garına kadar ulaşır
Anadolu yakasında bulunan, İstanbul- Haydarpaşa garından itibaren olan demiryolu hattına da Anadolu hattı denilir ve bu demiryolu 1888 de İzmit’e, 1892de de Eskişehir ve Ankara’ya kadar Alman şirketleri tarafından yapılmıştır Bölgeden geçen demiryolu Edirne’den Kars’a kadar uzanırAdana ve İzmir’den gelen demiryolları ile Eskişehir’de birleşir


d)Denizyolları Ulaşımı

Bölgenin en önemli limanları, İstanbul Boğazı ve İzmit Körfezi çevresindedir Ama bölgede, 25 kadar liman vardır
Bunlardan, İstanbul Boğazı Limanları arasında en büyükleri, Rumeli yakası kıyılarındaki Eminönü, Tophane ve Anadolu yakası kıyısındaki Haydarpaşa limanıdır Daha birçok gemi uğrak yeri vardırAncak, bu üç büyük limana, Büyük İstanbul Limanı limanı diyebiliriz Bu limanlar yani büyük İstanbul limanı, yurdumuzun en büyük dış ticaret malları giriş kapısıdır durumundadır


Bu limanlara giriş-çıkış yapan yıllık gemi sayısı 2500 ila 3000 arasındadırİndirilen-bindirilen yıllık toplam yük tonajı 3-35 milyon tonu bulurİstanbul limanlarının, yıllık gemi sayısı ve yük grafiğini hafifleten İzmit Körfezi çevresi limanları,İzmit ve yakın çevredeki limanlar ile temsil edilir


Bunların en önemlileri İzmit Limanı ve Derice, Gölcük, Darıca limanları ve diğerleridir Gölcük başlıca askeri limanımızdır İzmit ve Derince limanlarına giriş-çıkış yapan yıllık gemi sayısı, 1500 ila 2000 i bulur İndirilen bindirilen yıllık tonajı ise, bazı yıllar 10-15 milyon tonu bulur Bazı yıllar da 15 ila 3 milyon ton arası değişir
Marmara Bölgesi’nin diğer önemli limanları arasında başlıcaları; Bandırma limanı(Bağfaş gübre fabrikasına hizmet eder), Gemlik Limanı (Bursa’daki otomobil fabrikaları ve Gemlik ipekli fabrikasına hizmet eder) ve Tekirdağ limanı olarak sıralanabilir
Kuzey Marmara kıyılarının en önemli limanı durumunda olan Tekirdağ limanı, İstanbul limanlarının yükünü hafifleten bir liman olup, yıllık yükleme boşaltma kapasitesi 6000 ton dolayındadırÇanakkale limanı da Marmara Bölgesi limanlarındandır Ama hinterlandı dar olduğundan, gelişememiştir


Bununla birlikte çok büyük bir stratejik liman olup, sadece Çanakkale Boğazı’nın değil, İstanbul Boğazı’nın da askeri yöndenbir kiliti durumundadır