Edirnekapı Şehitliği

Edirnekapı Şehitliği, 1453 yılında İstanbul’u fethetmek amacıyla Bizans surları önünde savaşırken şehid düşen müslüman askerlerin Edirnekapı, Topkapı, Maltepe ve Topçular arasında kalan geniş bir araziye gömülmeleriyle oluşmuştur, Osmanlı devrinde Sır Tekke adıyla anılan bu ilk şehitliğin yeri bugün için kesin olarak bilinememektedir
Osmanlı devrinde, bayram sabahları camilerden çıkan cemaatler, Sır Tekke’ de toplanır ve şehitlerin ruhlarına dualar ederlerdi E-5 Karayolu’nu Haliç Köprüsü’ne birleştiren tünelin yapımı sırasında tünelin üstüne düşen kısımdaki şehitlerin kabirleri buradan alınarak başka yerlere nakledilmişlerdir Sır Tekke denilen yer de bu tünelin üst kısmına rastladığından, buranın orijinal görünümü değişikliğe uğramıştır


Mezarlığın eski kabirlerden oluşan bölümü “Mısır Tarlası” adını taşıyan kısımdır Bu bölüm tamamen eski mezarlardan oluşmaktadır ve zamanın tahribatına uğramıştır Bu alanda yeni mezar bulunmamaktadır Şahideler 19 yüzyıl ve önceki yüzyıllara aittir

Mısır Tarlası’nda mezarı bulunan bazı kişiler şunlardır


* Buhurizade Mustafa Itri Efendi Bu mezar Osmanlı musikisinin en büyük isimlerinden Itri’ye atfedilmiştir Esasen Buhuri Şeyh Yakub Efendi’ye (ö1510) aittir
* Kami Ahmed Çelebi 16 yüzyılda yaşamış şair , alim ve kadı
* Hüdai Mustafa Efendi 16 yüzyıl şair ve musikişinası
* Seyyid Haşim Efendi (17 yüzyıl) Melami piri
* Enfi Hasan Ağa Besteci
* Süleyman Ağa Sermimar
* Bakkal Arif Efendi Hattat
* Köpekçi Hasan Baba 19 yüzyılda yaşamış velilerdendir
* Abdurrahman Sami Niyazi Uşşaki Uşşaki şeyhi ve şair
Mezarlığın Necatibey Mezarlığı adı verilen bölümüde eski mezarları barındırmaktadır Rami Caddesini çevreyoluna bağlayan bağlantı yolu bu bölümün ortalarından geçirilmiş ve mezarlığın bütünlüğü tahribata uğramıştır Bu bölümde pek çok tarihi şahsiyetin mezarı bulunmaktadır
Necatibey Mezarlığı’nda bulunan bazı kişiler şunlardır
* Şeyhülislam Kemalpaşazade Ahmed Şemseddin Efendi (İbn-i Kemal)
* Baki 16 yüzyılın büyük şairi Sultanü’ş-şuara (Şairler Sultanı)
* Şeyhülislam Paşmakçızade Ali Efendi
* Şeyhülislam Dürrizade Mustafa Efendi
* Şeyhülislam Dürrizade Mehmed Arif Efendi
* İsmail Zühdi 18 yüzyılın ekol sahibi büyük Hattatı
* Kuyucaklızade Mehmed Atıf Efendi
* Hafız Sami Efendi Gazel okuma tarzının efsane ismidir
* Hafız Kemal Gürses Süleymaniye Camii baş müezzini ve ünlü gazelhan
* Kani Karaca (1930-2004) Son dönemin en büyük Hafız ve hanendelerinden
Osmanlı devri boyunca Edirnekapı Şehitliği’ne ait bazı parsellere şehitlerin dışında da defin yapıldığını görülür Böylelikle şehitliğin çevresinde geniş bir mezarlık alanı oluşmuştur Şehitler için kabir düzenlemesi yapılırken, buradan çıkan eski Osmanlı mezar taşları toplanarak iki ayrı hazirede sergilenmesi düşünülmüştür, Önemli tarihi değer taşıyan mezar taşlarını içeren bu hazireler ayrıca incelemeye değer özelliktedirler
Edirnekapı Şehitliği, Balkan Savaşı ile I Dünya Savaşı ve özellikle Çanakkale Savaşlarında yaralanarak tedavi olmak için İstanbul hastahanelerine getirilen ve burada şehitlik mertebesine erişen müslüman askerlerin çoğunlukta bulunduğu bir mezarlıktır Edirnekapı ve Sakızağacı adıyla iki bölümden oluşan şehitlikte; Osmanlı-Rus Harbi, Balkan Harbi şehitleri, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri şehitleri, Polis Teşkilatı’nın şehitleri, THY sivil şehitleri, İtfaiye Teşkilatı’nın şehitleri, Eski Tulumbacılar ve Harp Malul ve Gazileri’ne ait ayrı parseller halinde şehitlikler oluşturulmuştur Harita Genel Müdürlüğü’nün, Ankara’da 1971 yılında bastırdığı Şehitliklerimiz adlı kitapta İstanbul’a getirilen Balkan Harbi ve Çanakkale Savaşı gazilerinden hastahanelerde vefat edip Edirnekapı Şehitliğine defnedilenlerin sayısının 13 bin civarında olduğunu bildirmektedir Ayrıca İstanbul’un İngilizler tarafından işgali sırasındaki olaylarda şehid olan üç askerin de kabirleri burada idi 5 Edirnekapı Şehitliği Osmanlı devrinde de Cumhuriyet devrinde de Askeriye’ye bağlı bir kuruluş olarak yaşamıştır Günümüzde ise, şehitlikle 1926 yılında kurulan Türkiye Şehitlikleri İmar Vakfı ilgilenmektedir
Şehitlik kısmında mezarları bulunan bazı ünlüler şunlardır
* Gerçek Davud Ağa İtfaiye teşkilatının kurucusu
* Hafız Mehmed İzzet Efendi Hattat
* Başmusahip Cevher Ağa
* Sümbülzade Vehbi Efendi Şair
* Mehmed Cemaleddin Efendi Şeyhülislam
* Ahmed Tevfik Paşa Sadrazam
* Recep Peker Başbakan
* Suat Hayri Ürgüplü Başbakan
* Fevzi Mengüç 8 Genel Kurmay Başkanı
* Musa Kazım Göksu Şeriye Vekili
* Selim Rauf Sarper Dışişleri Bakanı
* Rıfat Mataracı Jandarma Genel Komutanı
* Mehmet Akif Ersoy
* Süleyman Nazif
* Ahmet Naim Baban
* Muallim Cevdet
* Leyla Saz
* Yusuf Akçura
* Ömer Rıza Doğrul
* Hamamizade İhsan Bey (İhsan Hamami) Şair
* Ömer Bedrettin Uşaklı Şair
* Abdülaziz Mecdi Tolun Mutasavvıf ve şair
* Vedat Tek Mimar
* Mim Kemal Öke
* Yunus Nadi Abalıoğlu Gazeteci
* Doğan Nadi Gazeteci
* Nadir Nadi Gazeteci
* Peyami Safa Yazar
* Vala Nurettin Va-Nu
* Dr Necmeddin Hakkı İzmirli
* İsmail Hakkı Uzunçarşılı Tarihçi
* Nihat Sami Banarlı
* Kazım İsmail Gürkan
* Ömer Lütfü Barkan Tarihçi
* Dr Rahmi Duman Şair
* Ahmed Şefik Okday (1909-2002) İş adamı ve yazar
* Nezih Neyzi (1923-99) Araştırmacı-yazar
* Kazım Uz Bestekar
* Dr Şükrü Şenozan Milletvekili ve Bestekar
* Süleyman Erguner Neyzen ve Bestekar
* Ulvi Erguner Neyzen ve Bestekar
* Hakkı Baştunç Neyzen, bestekar ve eczacı
* Hasan Tahsin Parsadan Bestekar
* Cüneyt Orhon Kemençe sanatçısı
* Ali Erköse Keman sanatçısı ve bestekar

Rami Caddesi’nin açılmasından sonra bu cadde ile bugün Edirnekapı minibüs durağı olan eski yolun arasında kalan ve mermer atölyesinin bulunduğu bölüm
* Çerkes Hasan Bey Çerkes Hasan Olayı’nın faili olan Osmanlı subayı