Tarımsal Ürün Alım Bedelleri Üzerinden Yapılacak SGK Pirim Kesintisi / Akif Akarca,Dr.Mehmet Şafak

Tarımsal Ürün Alım Bedelleri Üzerinden Yapılacak SGK Pirim Kesintisi / Akif Akarca,DrMehmet Şafak

Bilindiği üzere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş olanların (hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan tarımsal faaliyette bulunanların) prim borçlarının, sattıkları tarımsal ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek şartıyla ve prim borçlarına mahsuben kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilmesine ilişkin usul ve esasları belirleyen “Tarımsal Faaliyette Bulunanların Prim Borçlarının Sattıkları Tarımsal Ürün Bedellerinden Kesinti Yapılmak Suretiyle Tahsil Edilmesine Dair Tebliğ” 1 Mart 2013 te Resmi Gazete’de yayımlanmıştır Anılan “Tarımsal Kesintiler”le ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından hazırlanan 02072013 tarih ve 2013-27 sayılı Genelge’de de konuya ilişkin ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır
Anılan düzenlemeler uyarınca, tarımsal faaliyette (tarımsal faaliyet; kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle başkalarının mülkünde veya kamuya mahsus mahallerde; ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yoluyla yahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünleri elde edilmesini ve/veya bu ürünlerin yetiştiricileri tarafından; muhafazasını, taşınmasını ve pazarlanmasını ifade etmektedir) bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelleri üzerinden kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişiler şunlardır:
a) Kamu kurum ve kuruluşları ile kamuya ait ticari işletmeler
b) Kamu iktisadi teşebbüsleri
c) Sair kurumlar (kooperatif, birlik ve diğer kurumlar)
d) Ticaret şirketleri
e) İş ortaklıkları
f) Dernekler
g) Vakıflar
h) Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri
ı) Zirai kazançlarını, bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler
i) Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı
Kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişiler, tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelinin brüt tutarı üzerinden prim borçlarına mahsuben ve borç tutarını geçmemek şartıyla 1/1/2014 tarihine kadar %1 bu tarihten sonra yapılacak alımlarda ise %2 oranında kesinti yapmak zorundadırlar
Ancak,
- 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte prim borcu olmayanlar ile prim borcunu yapılandırmış ya da taksitlendirmiş olanlardan,
- 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamı dışındaki çalışmalarından dolayı sigortalı olanlardan,
- 5510 sayılı Kanun ile bu kanundan önce yürürlükte olup mülga kanunlar kapsamında taraflarına emeklilik, yaşlılık ve malullük aylığı bağlanmış olanlardan,
- Kuruma başvurarak “Tarımsal Kesinti Muafiyet Belgesi” almış olanlardan,
satın alınan ürün bedellerinden tarımsal kesinti yapılmayacaktır Bu kapsamda olanlara Sosyal Güvenlik Kurumu’nca “Süresiz” ya da “Süreli” Tarımsal Kesinti Muafiyet Belgesi verilecek olup, bu belgeleri ibraz edenlere yapılacak ödemelerden prim kesintisi yapılmayacaktır
Kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından, tarımsal faaliyette bulunanlara ürün bedeline mahsuben veya hesaben yapılan ödeme ile avans verilmesi halinde, bu ödemelerden herhangi bir kesinti yapılmaz, verilen avansın veya hesabın kapatılması sırasında ürün bedelinin brüt tutarı (avans bedelini de içeren toplam tutar) üzerinden, borç tutarını geçmemek şartıyla, 1/1/2014 tarihine kadar %1 bu tarihten sonra yapılacak alımlarda ise %2 oranında kesinti yapılır Tarımsal kesinti işlemlerinde müstahsil makbuzunun düzenlendiği tarihte geçerli olan kesinti oranı dikkate alınacaktır
Tarımsal kesinti yapmakla sorumlu olanlar, kesinti tutarlarını kuruma bildirmek için “kesinti bildirim listesi” ve “müstahsil makbuzu” düzenlemek zorundadırlar
Söz konusu satın alma işlemleri nedeniyle düzenlenecek “Kesinti Bildirim Listeleri”ne tarımsal faaliyette bulunanların;
- Adı ve soyadı,
- TC kimlik numarası,
- Ürün bedeli,
- Kesinti tutarı,
- Kesinti tarihi,
kaydedilmek zorundadır
SGK Başkanlığı’nca 19/3/2013 tarihinde yayımlanan 2013/7 sayılı e-postada belirtildiği üzere, 2013 Nisan–Eylül döneminde yapılan alımlar için isteyen kesinti sorumluları kesinti bildirim listelerini kağıt ortamında, isteyen kesinti sorumluları ise kurumdan kullanıcı kodu ve şifre alarak e-Kesinti programı aracılığı ile elektronik ortamda gönderebileceklerdir Ancak, 2013 Ekim ayında yapılan alımlardan itibaren kesinti bildirim listelerinin “e-Kesinti” bilgisayar programı aracılığıyla gönderilmesi zorunlu hale gelecek olup kağıt ortamında verilmeyecektir Dolayısıyla, SGK tarafından ayrıca bir belirleme ve duyuru yapılmadığı takdirde, 2013 Ekim ayında yapılan alımlardan itibaren kesinti bildirim listeleri elektronik ortamda gönderilecektir
Kesinti sorumluları “e-Kesinti” programı aracılığı ile bildirim listelerini gönderebilmek için sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine yukarıda belirtilen genelgenin 1 Nolu ekinde yer alan “Kullanıcı Kodu ve Geçici Kullanıcı Şifresi Başvuru Formu” ve bu formda belirtilen belgelerle başvuracaklardır
Belge veya bilgileri elektronik ortamda göndermekle zorunlu tutulan gerçek ve tüzel kişilerin, bir ay içinde yaptıkları kesintilere ilişkin kesinti bildirim listelerini kurumca sağlanacak elektronik altyapıdan yararlanmak suretiyle ve kurumca belirlenen şekilde, takip eden ayın son iş gününe kadar kuruma göndermeleri gerekmektedir
Kesinti yapmak zorunda olduğu halde kesinti yapmayan veya yaptıkları kesinti tutarlarını süresi içerisinde ve tam olarak kurum hesaplarına intikal ettirmeyen ya da tebliğin 7’nci maddesinde belirtilen kesinti bildirim listesini süresi içerisinde göndermeyen gerçek ve tüzel kişiler hakkında 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 32'nci maddesi uyarınca işlem yapılır ve kesinti sorumlularına idari para cezası uygulanır Yeniden değerleme oranlarına göre 2013 yılında uygulanacak idari para cezası 182 TL’dir Keza, süresi içinde SGK hesaplarına intikal ettirilmeyen kesinti tutarları gecikme cezası (ilk 3 aylık sürede her bir ay için %2 oranında) ve her ay için hesaplanacak gecikme zammıyla birlikte ilgili veya sorumlularından tahsil edilecektir
Öte yandan, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesine göre; çiftçilerden satınalınan zirai mahsuller için yapılan ödemeler üzerinden;

i- Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan
a Zirai mahsuller için %2,
b Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için %1,

ii- Ticaret borsalarında tescil ettirilmeden satın alınan
a Zirai mahsuller için %4,
b Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için %2
gelir vergisi stopajı yapılmak zorundadır
Yukarıda açıklandığı üzere, ürün bedelleri için avans verilmesi halinde; avansın verildiği dönemde değil, avansın kapatıldığı dönemde SGK prim kesintisi yapılmak zorunda iken ve müstahsil makbuzu çiftçiden avans üzerine yapılan alımlarda malın teslimi sırasında düzenlenip verilecek olmasına rağmen, avans olarak yapılan ödemeler üzerinden avansın ödendiği dönemde gelir vergisi stopajı yapılma zorunluluğu vardır Bu nedenle, anılan kesintiler yapılırken bu ayrıma dikkat edilmelidir Belki de olması gereken, her iki tür kesintinin de, yapılacak düzenlemelerle, uyumlaştırılmasıdır
Kaynak: Dünya Gazetesi