Askeri Rejim, Askeri Rejim Hakkında Bilgi

ASKERİ REJİM

Askeri rejim,sivil yönetimin askeri bir darbeyle devrilmesi ve yasama,yargı ve yürütme yetkilerinin askeri bir organda toplanmasıyla oluşan olağandışı yönetim biçimiTarihte değişik koşullarda çeşitli biçimlerde ortaya çıkmış olan askeri rejimlere özellikle bağımsızlığını yeni kazanmış ve demokrasi geleneği kökleşmemiş ülkelerde sık sık raslanmaktadır

Özellikle 20yüzyılda ,bazı ülkelerde askeri darbeler neredeyse olağan hale gelmiştirAma askerlerin devleti ele geçirme girişimleri çokyeni bir olgu değildir19yüzyıl boyunca özellikle Meksika,Peru ve Şili gibi Latin Amerika ülkelerinde çok sayıda askeri darbe görüldü1832-76 arasında İspanya'da ve uzun yıllar boyunca Balkanlar'da askeri darbeler birbirini izlemiştirGünümüzde askerlerin siyasete müdahalelerinin daha çok dikkat çekmesinin bir nedenibunların dünyanın pek çok yerindeki genç devletlerde sık sık görülmesiydiBirçok durumda askeri müdahaleler görece kararlı yönetimler oluşturmakta,böylece askerin siyasal rolü olağandışı ya da geçici olmaktan çıkmaktadır

Askeri müdahalelerin ve rejimlerin çoğu daha önceleri sömürge bağımlılığı içinde bulunan ülkelerde görülmektedirBunun en belirgin örneklerine,1820'lerde yıkılan İspanyol ve Portekiz İmparatorluklarının yerini alan Latin Amerika ülkelerinde rastlanırÖte yandan,Ortadoğu ülkeleri Osmanlı Devletinin yıkılmasından sonra,Afrika,Fransa,Belçika ve Hollanda'nın buralardaki egemenliği sona erince bağımsızlıklarına kavuşmuşlardırBu genç devletlerin çoğunda çeşitli aralıklarla askeri müdahaleler olmuştur

Askeri müdahalelere karşı koyabilen ve tarihlerinde askeri darbe örnekleri pek görülmeyen ülkeler güçlü bir demokratik geleneğe sahip olanlardırKomünist partilerce yönetilen ülkelerde de,genel olarak,askeri darbe olmamaktadırÇünkü,askerler ve ordu parti aracılığıyla siyasal iktidara bağımlı durumdadır

Askeri müdahalelerin önemli bir nedeni, sivil yönetimlerin ülkenin karşı karşıya kaldığı ekonomik ve toplumsal sorunları çözmekte yetersiz kalmasıdırBu durum,gittikçe yoğunlaşan siyasal bunalımı da birlikte getirirSorunlara olağan yönetimler tarafından çözüm bulunamayacağı görüşü giderek yaygınlık kazanırDemokrasi geleneğinin köklü olmadığı,buna karşılık devlet gücünün askeri kurumlarca da kullanılmasının olağan karşılandığı ülkelerde,bu koşullar askeri darbe ve rejimler için çok uygun bir ortam yaratırGenç devletlerde siöil yönetimin etkili olmayışı da bağımsızlık mücadelesi sırasında oluşan beklenti ve umutların çoğu zaman düş kırıklığı ve iç karışıklıklara dönüşmesine yol açmaktadırBu gibi ülkelerde askerler ve ordu öteki toplumsal ve siyasal kurumlara askerler ve öteki toplumsal ve siyasal kurumlara göre daha örgütlü ve etkili bir güçtürAyrıca bu ülkelerde siyasal partilerle sendikalar zayıftır ve bu nedenle de fazla etkili değillerdirCezayir ve Endonezya'da olduğu gibi bağımsızlığını silahlı bir mücadeleyle kazanıldığı ülkelerde askerler güçlüdür ve halkın desteğine sahiptirBunun yanı sıra ,Mısır'da olduğu gibi eğer ülke dış baskılarla ya da askeri bir yenilgiyle aşağılanmışsa ordu ulusun onurunu korumak için öne çıkabilirÜlkenin birliği iç çatışmalar dolayısıyla tehlikeye düştüğünde de Nijerya ,Endonezya ve Pakistan'da görüldüğü gibi ordu "ülkeyi kurtarma" görevini üstlenebilir



Kaynak;AnaBritannica cilt 3 sayfa 160 frmsinsinet için derlenmiştir

20yüzyılın ikinci yarısında askeri rejimlerde belirgin bir artış olmasının nedenleri arasında genç Afrika devletlerinde görüldüğü gibi siyasal durumun kötüleşmesi önemli bir yer tutarBağımsızlığın ilanını izleyen ilk dönemlerde askerler tarafsızdırAma daha sonra genellikle yönetimin askeri konularda tutumuna ve yabancı subaylara tepki olarak etkin bir biçimde siyasete katılırlarBu aşamada askerlerin muhalefeti açıkça siyasal iktidar mücadelesine dönüşmekte,bir kez iktidarı ele geçirince de bırakmaya hiç istekli olmamaktadırlarHemen hemen bütün askeri rejimlerde başlangıçta,ülkede siyasal düzen kurulduktan ve seçimler yapıldıktan sonra yönetimin sivillere terk edileceği sözü verilmektedirAma,Endonezya'da olduğu gibi seçimler ya sürekli ertelenmekte ve hileli olmakta ya da Pakistan,Arjantin ve Brezilya'da olduğu gibi geçersiz sayılmaktadırBöylece yönetimin ancak yeni bir askeri darbeyle değiştirilebileceği bir durum yaratılmış olmaktadırSonuçta bu tür yönetim değişikliği olağan hale gelmekte,askeri rejim süreklilik kazanmaktadır

Askeri rejim terimi ,görünüşte birbirinden oldukça farklı yönetimler için kullanılmaktadırBazı askeri yönetimlerin başında bir kral bulunurbazılarında ise tek ya da çok partili sistemler yürürlüktedirAma hepsinde de nihai güç,hükümette yer alsın almasın askerlerin elindedirdemokratik hak ve özgürlükler ile süreçler de ya büyük ölçüde ortadan kalkar ya da sınırlanırBu tür rejimlerin hemen hemen hepsinde görülen bir başka ortak özellik de olağan yönetim dönemlerinin siyasal kurum ve süreçlerini kötülemeye yönelik propaganda kampanyaları aracılığıyla rejimin kitle desteğini oluşturmayı amaçlayan girişimlerdirAskeri rejimlerin toplumsal ve ekonomik yaşama müdahale derecesi ise farklı boyutlarda olmaktadırBazı askeri yönetimler başlıca ekonomik ,toplumsal ve üniversiteler de dahil kültürel kurumlarla kamu hizmetlerini doğrudan doğruya yönlendirirken bazıları bu alanlara hiç karışmayabilirlerAldıkları biçim ne olursa olsun askeri rejimler genellikle toplumda yeni bir yapılanmayı ve toplumsal güçler dengesini belirli toplumsal sınıf ve katmanların istek ve çıkarları doğrultusunda yeniden oluşturmayı amaçlar

Kaynak;AnaBritannica cilt 3 sayfa 160 frmsinsinet için derlenmiştir