Ödenen Franchising Bedelleri Aktifleştirilmeksizin Doğrudan Gider Yazılabilir Mi?

Ödenen Franchising Bedelleri Aktifleştirilmeksizin Doğrudan Gider Yazılabilir mi?

Tarih: 16012013

Günümüzde franchising, hemen hemen her sektörde uygulama alanı bulabilen ve çok yaygın olarak kullanılan bir pazarlama ve dağıtım yöntemi haline gelmiştir Vergi kanunlarında franchising işlemlerinin vergilendirilmesiyle ilgili olarak özel düzenlemeler yer almamakta, franchise veren ve franchise alan tarafların vergilendirilmesi genel düzenlemeler çerçevesinde yapılmaktadır
Yazımızda, franchise alan işletmenin franchise verene çeşitli adlar altında yaptığı ödemelerin, franchise alan işletme tarafından ne şekilde muhasebeleştirileceği, yapılan ödemelerin doğrudan gider yazılıp yazılamayacağı, aktifleştirilip aktifleştirilmeyeceği ve amortismana tabi olup olmayacağı konularında açıklamalarda bulunulacaktır
Franchising’de franchise veren işletme, sahip olduğu marka, patent, faydalı model, endüstriyel tasarım, ticaret ünvanı, işletme adı, know-how vb gayrimaddi hakları belirli şartlara bağlı ve süreyle sınırlı olarak franchise alan işletmeye kullandırmakta ve franchisor olarak da adlandırılmaktadır
Franchise alan işletme ise franchisee olarak adlandırılmakta ve söz konusu gayrimaddi hakların kullanım hakkını alarak karşılığında giriş ücreti, royalty, katılım payı vb adlar altında franchise verene ücret ödemektedir Franchising sözleşmesiyle, franchise verenin sahip olduğu sözleşme kapsamına giren gayrimaddi hakların kullanım hakkı franchise alana devredilmektedir
Franchise verene yapılan ödemelerden giriş ücreti ile bunun dışında kalan diğer ödemeleri (royalty, reklam harcamalarına katılma payı, ek hizmet ücreti, bölge tekeli ücreti vb) birbirinden farklı değerlendirmek gerekmektedir Nitekim söz konusu ödenen bedellerin giderleştirilme esasları vergisel açıdan farklılık arz etmektedir
Franchise alan işletmenin ödediği sisteme giriş ücreti; işletmenin kurulması için yapılan masrafları, franchise verenin bilgi, deneyim ve tecrübelerini, üretim, işletme ve pazarlama metodlarını içeren know-how aktarımı karşılığı yapılan bir ödeme olup, bu şekilde franchise alan işletme aynı zamanda bir gayrimaddi hak satın almış olmaktadır
Bu nedenle franchise verene sözleşmenin başlangıcında ödenen sisteme giriş ücreti, franchise alan işletme tarafından gayrimaddi hak olarak aktifleştirilmeli ve bilançoda maddi olmayan duran varlıklar içinde 260-Haklar hesabında gösterilmelidir Dolayısıyla ödenen söz konusu sisteme giriş ücretinin aktifleştirilmeksizin doğrudan gider yazılması mümkün değildir
Gayrimaddi hak olarak aktifleştirilen sisteme giriş ücretinin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre amortisman yoluyla itfa edilmesi gerekmektedir Uygulanacak amortisman oranı ise % 6,66’dır Nitekim, amortisman oranlarını belirleyen 365 seri no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde, gayrimaddi iktisadi kıymetlerden imtiyaz hakları (Franchising) için öngörülen faydalı ömür 15 yıl olarak belirlenmiştir
Franchise alan işletmenin yıllık ciro üzerinden belli oranda sürekli olarak ödediği royalty ödemeleri ise franchise alan açısından gayrimaddi hak bedeli olarak değil, kira gideri olarak dikkate alınmalıdır Bunun dışında, franchise alanın ödediği reklam harcamalarına katılma payı, ek hizmet ücreti vb ücretler ise giderin niteliğine göre, örneğin reklam gideri veya pazarlama satış dağıtım gideri olarak giderleştirilebilecektir
Franchise alan taraf ticari işletmesi bünyesinde franchising işlemini gerçekleştiriyorsa, yapılan söz konusu ödemeler ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir Şayet franchise alan kurumlar vergisi mükellefi ise yapılan söz konusu ödemeler yine kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır


KAYNAKÇA
1-Musa Yıldırım Gayrimaddi Haklar ve Vergilendirilmesi Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2011 s98-99
2-Çağlan Ahmet Gençer “Franchising İşlemleri ve Vergilendirilmesi” Vergi Sorunları Dergisi Sayı131 (Ağustos 1999) s81-82
3-Yasemin Köse ve Sedat Erdoğan “Franchising Sistemi, Türleri, Vergilendirilmesi ve Franchising İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi” Mali Pusula Dergisi Sayı42 (Haziran 2008) s96-97
Kaynak: wwwMuhasebeTRcom-Musa Yıldırım
Vergi Başmüfettişi