Grev

Grev

GREV a

(fr Grève Paris'te eskiden İşsiz kimselerin İşe alınmak için toplandıkları meydanın adından)

1 Çalışmanın, topluca ve tasarlanarak bırakılması (Bk an-sikl böl iş huk) [Eşanl İşbirakimi ]

—2 Grev yapmak, grevde olmak, greve başlamak, çalışanlardan söz ederken, işi tasarlayarak ve topluca bırakmak; bir kimseden söz ederken, bir eyleme son vermek, herhangi bir etkinliği durdurmak

|| Açlık grevi, bir haksızlığı protesto etmek, belli bir isteğinin yerine getirilmesini sağlamak için bir kimsenin yemek yememe biçiminde ortaya koyduğu tepki

—Çal ekon Zincirleme grev, bir iktisadi etkinliğin çeşitli biçimlerini, bir işletmenin çeşitli atölyelerini ya da servislerini birbiri ardınca felce uğratan grev

—iş huk Topluca çalışmamak suretiyle İşyerinde faaliyeti durdurmak ya da önemli ölçüde aksatmak amacıyla İşçilerin aralarında anlaşmaları ya da bir kuruluşun bu konuda aldığı karara uyarak İşi bırakmaları (Bk ansikl böl)

|| Grev gözcüsü, yasal grev yapılan işyerlerinin giriş ve çıkışlarında grev kararına uyulmasını sağlamak amacıyla bulundurulan işçiler (Türk hukukunca grev gözcülerinin, grevi ilan etmiş sendikanın üyesi olmaları, görevlerini yaparken cebir, şiddet ve tehditte bulunmamaları ve sayılarının açıklanmış olması gerekir Bunların, İşyerlerine giriş ve çıkışlara engel olamayacakları öngörülmüştür) ü Grev oylaması, işçilerin oylarıyla grevin uygulanıp uygulanmamasına karar vermeleri (Bk ansikl böl)|j Grev sözcüsü, grev ilan eden ya da uygulayan işçi sendikası adına açıklama yapma yetkisine sahip kişi

|| Dayanışma grevi, başka bir işyeri ya da işkolunda alınmış bir grev kararını ya da başlamış olan bir grevi desteklemek amacıyla işçilerin anlaşarak ya da sendikanın verdiği karara uyarak topluca işi bırakmaları (Türk hukuk sisteminde dayanışma grevi yapmak yasaktır)! Oturma grevi, aralarında anlaşarak ya da bir kuruluşun kararına uyarak işyerinde üretimi durdurma ya da önemli ölçüde aksatma amacıyla işi bırakan işçilerin işyerini terk etmemeleri ye eylemlerini işyerinde sürdürmeleri, (işyeri İşgali anlamına da gelen bu tür hareketler genellikle yasalarda yasaklanmıştır Türk hukukunda da oturma grevi yasağı vardır)

|| Yasal grev, yasa kurallarına uygun olarak yapılan grev (Örneğin türk hukukunda toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde İşçilerin iktisadi ve sosyal durumlarıyla, çalışma koşullarını korumak ya da geliştirmek amacıyla yasa hükümlerine uygun olarak yaptıkları grevlere yasal grev denmektedir)

|| Yasadışı grev, yasal grev için aranılan koşullar gerçekleşmeden yapılan grev (Türk hukukunda toplu iş sözleşmesi İmzalandıktan sonra yapılan, grev yasaklarının bulunduğu işkollarında uygulanan grevler yasadışı olarak kabul edilmiştir Ayrıca işyeri tanımına uymasa bile işyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler hakkında da yasadışı grev hükümleri uygulanmaktadır)

|| Yavaşlatma grevi, topluca ve düşük verimle çalışmak suretiyle üretimi düşürerek işveren üzerinde bir baskı kurmayı amaçlayan bir eylem türü (işçiler İşi ve işyerini topluca terk etmediklerinden bu hareketler birçok ülkede yasadışı grev kabul edilmektedir Türk hukukunda da yavaşlatma grevi yasaktır)

—Siyas bil Grev kırıcı, grevcilere katılmayı reddederek bir grevin başarıya ulaşmasını tehlikeye düşüren ya da İşletme dışında olduğu halde grevci işçilerin yerine çalışmaya gelen İşçi

|| Grev kırmak, grevcilerin birliğini bozmaya çalışmak

—ANSİKL iş huk işi topluca bırakmak suretiyle çalışma şartlarını protesto etme eylemine çok eski tarihlerde de rastlanmaktadır Örneğin Eski Mısır'da, Ramses III döneminde pramitlerin yapımında çalışan işçilerin İşi bıraktıkları bilinmektedir Ancak grevin ekonomik ve sosyal yönleri ile ortaya çıkması ve bir hak haline dönüşmesi sanayi devriminden sonra olmuştur Önceleri yasaklanan grevler Avrupa ülkelerinde XIX yy'ın ikinci yarısından sonra giderek hak haline gelmeye başlamıştır

Topluca yapılan her protesto eylemi grev değildir Bir hareketin grev sayılabll-mesi İçin üç öğenin bir arada bulunması gerekmektedir

Bunlardan birincisi işbirliği öğesidir Tek işçinin işi bırakması grev sayılamaz Nitekim grevin tanımında işçilerin aralarında anlaşarak ya da bir kuruluşun verdiği karara uyarak topluca İşi bırakmaları gerektiğine İşaret edilmiştir Böylece grevde işçilerin ortak bir amaç etrafında birleşmeleri gerekmektedir

ikincisi İşin topluca bırakılmasıdır Grev yaparak işveren üzerinde iktisadi bir baskı kurmayı düşünen işçiler, İşi bırakma eylemi ile işyerinde faaliyetin tümüyle durmasını ya da önemli ölçüde aksamasını amaçlarlar Grevin bu amaca ulaşmış olup olmaması önemli değildir Önemli olan işi topluca bırakan işçilerin amacının işyerindeki üretim faaliyetini durdurmak ya da ciddi biçimde aksatmak olmasıdır

Üçüncüsü, daha çok yasal grevi belirleyen, mesleki amaç öğesidir, işçiler tarafından topluca yapılan bu hareketin çalışma koşullarını koruma ya da geliştirme amacına yönelik olması gerekmektedir Örneğin ücretleri artırmak, sosyal yardımları genişletmek, İş sürelerini azaltmak gibi Mesleki amaç öğesi olmayan grevlere siyasal amaçlı grevler örnek gösterilir

Öte yandan toplu İş sözleşmelerinin yapılması sırasında, pazarlık aşamasında başvurulan grevlere menfaat (çıkar) grevleri denilirken, toplu sözleşmeler yapıldıktan sonra, uygulama aşamasında yapılan grevlere hak grevleri denilmektedir

Türk hukukunda 1961 Anayasasina kadar grev yasağı bulunmaktaydı Grev bir hak olarak anayasa güvencesi altına alındıktan sonra 1963 yılında kabul edilen 275 sayılı yasa İle ilk kez düzenlenmiştir 1980 döneminde grev hakkı askıya alınmış ve bu hak 1982 Anayasası'nda bazı sınırlamalarla yeniden tanınmıştır Bu anayasada (54 md) sadece menfaat grevleri öngörülmüş, ayrıca grev hakkının iyi niyet kurallarına aykırı tarzda, toplum zararına ve milli serveti tahrip edecek şekilde kullanılamayacağı hükme bağlanmıştır Grev sırasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan işyerlerinden sebep oldukları maddi zarardan sendikanın sorumlu olduğu da anayasada belirtilmiş, grevin yasaklanabileceği, hükümetçe erteleneceği hallerde uyuşmazlığın zorunlu olarak Yüksek hakem kurulu'nca çözüme bağlanacağı açıklanmıştır Aynı anayasada siyasal amaçlı grevlerin, dayanışma grevlerinin, genel grevlerin yapılamayacağı açıklanmış, işyeri işgali, işi yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişlerin de yasadışı grev gibi yasak olduğu belirtilmiştir

Grevle İlgili olarak 1982 Anayasası'nda yer alan ve oldukça ayrıntılı olan bu hükümlere 2822 sayılı yasada da yer verilmiştir Bu yasada ayrıca grev yasakları gösterilmiş, yasal grevin hangi koşullarla yapılabileceği çok ayrıntılı hükümlerle düzenlenmiştir

Grevin yasak olduğu işler ve yerler aynı maddeler içinde düzenlenmiş, geçici yasaklar açıklanmış, hükümetin yasal bir grevi 60 gün erteleyebilmeslne olanak verilmiştir Erteleme dönemi içinde taraflar arasında bir anlaşma sağlanamaması halinde uyuşmazlığın Yüksek hakem kurulu'nca çözümleneceği de aynı yasada öngörülmüştür

Grev yasakları da yeni yasa ile genişletilmiştir Örneğin 1963-1980 döneminde grev hakkına sahip olan kömür, petrol, bankacılık, kamu kuruluşlarınca yürütülen temizlik, şehir-içi her çeşit ulaştırma işleri grev yasağı kapsamına alınmış, askeri İşyerinde de grev hakkı tanınmamıştır Böylece 1983 sonrası dönemde, grev anayasal bir hak olmakla birlikte, uygulama alanı yine anayasadaki hükümlerle oldukça daraltılmıştır

Grev hakkını düzenleyen 1982 Anayasası ve 1983 tarih ve 2822 sayılı yasada grevin ancak toplu pazarlık sırasında doğan bir uyuşmazlık sonunda kullanılabileceği belirtilmiştir Ayrıca yasal bir grevden söz edilebilmesi İçin barışçı bir çözüm yolu olan arabuluculuk aşamasından geçilmesi, grev kararının belirli bir süre içinde alınarak karşı tarafa duyurulması ve işyerinde ilan edilmesi gerekmektedir Yine aynı yasa uyarınca grev kararının 60 gün İçinde uygulamaya konulabilmesi, ayrıca grevin başlayacağı tarihin altı İşgünü önceden karşı tarafa bildirilmesi yasanın bir gereğidir

işçilerin yasal bir greve, oylama yapılmasını istemek suretiyle engel olmaları da 2822 sayılı yasada öngörülmüştür Grev kararının İlan edildiği tarihte İşyerinde çalışan İşçilerin en az dörtte birinin İsteği üzerine İşyerinde grev oylaması yapılması zorunluluğu vardır Grev İlanının yapıldığı tarihte İşyerinde çalışan İşçilerin salt çoğunluğu grevin uygulanmamasına karar verirse grev uygulanamaz Grev oylamasında kaybeden sendika, yasa uyarınca, on beş gün içinde işverenle anlaşma ya da aynı süre İçinde Yüksek hakem ku-rulu'na başvurma yollarından birini seçebilir Bunları yapmadığı takdirde yetki belgesinin hükmü kalmaz

Ayrıca yargı organlarının greve müdahaleleri de aynı yasada düzenlenmiştir
Grev oylaması, yapılması bazı ülkelerin yasalarına göre zorunludur Türk hukukunda grev oylaması yetkili işçi sendikasının yasa uyarınca işyerinde grev kararını ilan etmesinden sonra, işyerinde çalışan işçilerin en az dörtte birinin başvurusu üzerine resmi makamların gözetiminde yapılır Grev ilanının yapıldığı tarihte işyerinde çalışan işçilerin salt çoğunluğu grevin uygulanmamasına karar verirse o işyerinde grev uygulanamamaktadır, idari organların gözetiminde yapılan oylamaya yargı organına itiraz olanağı da vardır Grev oylaması sonucunda işçilerin salt çoğunluğu grevin uygulanmamasına karar verirlerse İşçi sendikası on beş gün içinde karşı tarafla anlaşarak toplu iş sözleşmesini İmzalayabileceği gibi, aynı süre içinde uyuşmazlığı Yüksek hakem kuru-lu'na da götürebilir