Gelin

GELİN a (gelmek'ten gel-in) 1 Evlenmek üzere olan ya da yeni evlenmiş kız (özellikle evlenme gününde): Gelinin duvağı Gelini kutlamak

—2 Anne ve babaya göre oğullarının karısı: Gelinini dostlarına tanıştırmak

—3 Bir aileye evlenme yoluyla girmiş kadın: Gelin görümce iyi geçinirler

—4 Bir kızı gelin etmek, onu evlendirmek

|| Gelin güvey olmak -> KENDİ KENDİNE GELİN GÜVEY OLMAK

|| Gelin odası gibi, çok süslü yerler için kullanılır || Gelin olmak, bir kızdan söz ederken, evlenmek || Bulgurlu'ya gelin mi gidecek?, gerekli olmadığı halde sürekli olarak dikiş diken, nakış işleyen ve bunu özenle, ivedilikle yapanlara takılmak İçin şaka yollu söylenir || Ermeni gelini gibi kırıtmak, hareketleri çok yavaş olanlara alay yollu söylenir

—Folk Gelin ağlatma, kına gecesinde gelini ağlatmak amacıyla baba evinden ayrılışı, annenin duyduğu üzüntüyü, hasreti dile getiren türküler söyleme (Ağlamayan ya da az ağlayan gelin adayı ayıplanır, evlenmeye çok hevesli olduğu, evinden ayrılmaktan üzüntü duymadığı düşünülerek kınanır)

|| Gelin ağlatma türküleri, kına gecesinde gelini ağlatmak amacıyla söylenen acıklı türküler (Gelin ağı-dı, kına türküleri de denir) |{ Gelin alayı, gelini evinden alıp güvey evine götürecek olan erkek yanı davetlilerinin oluşturduğu kafile (Bk ansikl böl Folk ve Kur tar)

|| Gelin alıcı, gelini baba evinden alıp güvey evine götürmek için özel olarak davet edilen erkek yanı davetlilerine verilen ad (Hakçılar da denir) || Gelin almak, evlenecek kızı baba evinden alıp özel bir törenle güvey evine götürmek (Hak almak da denir)

—Evlenecek çağda oğlu olan aile için, oğluna uygun bir eş bulup evlendirmek

|| Gelin ardı yemeği, gerdek gecesinin ertesi günü kız evinin damat ve arkadaşlarına verdiği öğle yemeği (Duvak yemeği de denir)

|| Gelin aşboğazı, gelinin beraberinde getirdiği eşya, çeyiz

|| Gelin bakma, güvey evine getirilen gelinin koltuk töreninden sonra konuklarca izlenmesi || Gelin bayrağı, düğün evinin çatısına asılan bayrak (Düğün bayrağı da denir)

—Gelin alayının başında bulunan öncünün taşıdığı bayrak (Yörükler' de evlenecek olan erkeğin çadırına bayrak asılır ve düğüne davetli olan obaların her biri bayrak açarak düğün yerine gelir Bunlara da aynı ad verilir)

|| Gelin bindirmek, gelini güvey evine göndermek üzere ata (bazı yörelerde traktöre, arabaya) bindirirken, kız yanınca düzenlenen tören (Gelin evden çıkarken anne ve babasıyla vedalaşır, dualar ve iyi dileklerle ata bindirilir)

|| Gelin çalması, bazı yörelerde damadın cuma namazından sonra kız evine giderek kadınların arasından gelini alıp odasına götürmesi, || Gelin çıkarması, yuvarlak, üzeri değerli taşlarla ya da benzeri parlak taşlarla süslü gül biçimli yapıştırma

(Hazırlandıktan sonra zamkla gelinin her iki yanağına yapıştırılır Bazı yörelerde gelinin alnı ve çenesine de teller yapıştırılır ve yüze desenli bir kumaş görünümü verilirdi Günümüzde ancak gelenekselliğini sürdüren bazı yörelerde rastlanmaktadır) || Gelin çıkartma, evinden alınıp güvey evine götürülecek gelinin hazırlanıp yolcu edilmesi sırasında yapılan tüm işlemler

|| Gelin gok - • Gelin alayı, gelin alma günü sabahın çok erken saatlerinde hazırlanır ve arabalara ya da atlara binerek topluca kız evine doğru hareket eder Alayda güvey tarafının erkek akrabaları ve damadın erkek arkadaşları bulunur Güveyin sağdıçi da bunlar arasındadır Yol boyunca davul zurna çalınıp havaya silah atılarak ilerleyen alayın başındaki kişi genellikle bir bayrak taşır Kız evine yaklaşıldığında, haber vermek için havaya silah atılır, karşılayıcı henüz gelmemişse konaklanıp ateş yakılır Karşılayıcılar gelince hep birlikte kız evine gidilir, uzak yoldan gelmişlerse kız evi yemek çıkarır ya da çay, kahve ikram eder Bazı yörelerde kayınvalide de alaya katılır Gelin odasından alınıp kayınvalidenin ve alaycıların eli öptürülür Kayınvalidenin gelin alayı odaya girdiğinde paçalarını bağlaması beklenir Bunu yapmazsa gelinle aralarında geçimsizlik olacağına İnanılır Genellikle "gün yarılanmadan yeni evine girsin" diye alay hemen yola çıkar ve öğleden önce güvey evine varılır Gelin aynı köydense alay kız evine gelir ve güvey evine dönerken çeşitli yollardan geçirilerek dolaştırılır


• Gelin hamamı, genellikle düğünden birkaç gün önce ve salı günü yapılır Gelin hamamına kız ve erkek yanı çağrılıdır Bazı yörelerde çağrı gönderilen bir kalıp sabunla yapılır Gelin hamamının yapılacağı gün gelin adayı, akrabalarıyla birlikte erkenden hamama gider, sırmalı peşte-mal kuşanıp gümüş süslemeli nalınlar giyerek soğuklukta konukları karşılar Bu arada kadınlardan oluşan saz takımı çeşitli türküler söyler Konuklar tamamlanınca gelin adayının ardına evli olmayan arkadaşları sıralanır ve ellerine birer mum alarak hamamdan içeri girerler Oyunlar oynanır, türküler söylenir, çengi oynatılır Daha sonra gelin yıkanır, erkek tarafı gelinin kurnasına para atar Herkes yıkandıktan sonra soğukluğa çıkılıp yemekler yenir, şerbet içilir Natırlara, çalgıcılara, çengilere armağanlar ve bahşiş verildikten sonra tören sona erer
Bazı yörelerde gerdek gecesinin ertesi günü yapılan benzeri bir törene de aynı ad verilir Bu törene yalnız kız tarafının yakınları katılır

—Kur tar Gelin ya da arus alayı, gelin sultanın oturduğu Eski ya da Yeni Saray'dan başlamak üzere düzenlenirdi Harem kapısının önüne perde gerilir, gelin sultan hanedana özgü kırmızı atlas gelinlik içinde harem ağası tarafından iki çift atlı, görkemli arabasına bindirilir, ondan sonra saraylılar ve öteki çağrılılar da arabalarına binerler, gelin alayı yola koyulurdu En önde mehter düğün havaları çalarak ilerler, ardında sadrazam, vezirler, devlet büyükleri ve yalnız sultan evlenmeleri için yaptırılan gümüş ya da mumdan süs ağacı (nahl) giderdi Sultan konağın kapısında damat ve kızlar ağası tarafından karşılanır, kollarına girilerek harem dairesinin kapısına kadar götürülürdü Damat konağına gelini getiren alaya, kadın ve erkekler ayrı olmak üzere şölenler verilir ve yatsı namazından sonra çağrılılar evlerine dönerlerdi Bu arada, damat paşa gelin alayında yer alanlara derecelerine göre armağanlar dağıtır, Darüssaade ağası da damada padişah adına bir samur kürk verir, gelin sultanla damat paşayı tanıştırarak çekilirdi Sultanlar bir gelenek olarak yalnız perşembe geceleri gerdeğe girerlerdi (-> Kayn)