Mineraller - Kaolin Nedir?

Kaolin, granit kayaçlardan elde edilen bir kil türüdür Bazı seramiklerin ve porselenlerin yapımında kullanılır Türkiye'de arı kil olarak da bilinir Beyaz ve yumuşak bir toprak türüdür
Granit kayaçlar feldspat minerallerini içerir Sert olan granit kaçaylar, atmosfer etkileri ve yer altındaki lavların sıcaklığının etkisiye, ufalanır ve yumuşar Bu şekilde uzun süreçler sonucu feldspat mineralleri kaoline dönüşür
Dünyaca ünlü Çin porselenlerinin yapı maddesi kaolindir 18 yüzyıla kadar, Çin porselenleri dünyaca bilinmesine rağmen, yapı maddesi bilinmiyordu Bu dönemde gezginler tarafından Çin'den getirilen kaolin örnekleri, Avrupa'da seramik ve porselen ürünlerin üretilmesini sağladı ve hızla dünyada yaygınlaştı
İlk başta çanak çömlek yapımında yaygın olarak kullanılan kaolin, günümüzde pek çok ürünün üretiminde kullanılmaktadır Yüksek kalitede, parlak kağıtların üretiminde kaolin kullanılır Ayrıca boya, plastik eşya, yapay kauçuk, ilaç, gübre, mürekkep ve kozmetik ürünlerin yapımıda da kaolinden yararlanılır

Kaolin

KaolinUSGOVjpg

Kaolin, porselen, seramik ve çini yapımın*da kullanılan, yumuşak, beyaz renkli bir topraktır Kaolin adı, "yüksek dağ" anlamın*daki Çince K'ao ling sözcüklerinden gelir Kaolin Çin'den kaynaklandığı için, çeşitli Avrupa ülkelerinde Çin çamuru ya da Çin kili olarak adlandırılır Türkiye'de bazı yerlerde kaoline arıkil de denir Kaolin aslında bir kil türüdür ve granit kayaçlardan elde edilir
Granit kayaçlar genellikle kuvars, feldispat ve mika minerallerinden oluşur Granit, nor*mal olarak çok sert bir kayaçtır, ama atmosfer koşullarının etkisiyle ufalanabilir ya da Dünya'nın iç kesimlerinden püsküren sıcak gazla*rın ve sıvıların zorlamasıyla ayrışabilir ve bunun sonucunda feldispat minerali kaoline dönüşebilir Böylece granit yumuşak ve kolay*ca ezilip dağılabilen bir yapı kazanır "Kaolinleşme" denen bu süreç milyonlarca yılda tamamlanır Türkiye'deki kaolin yataklarının büyük bölümü bu biçimde oluşmuştur
"İkincil" ya da "tortul" çökeller denen başka kaolin yatakları da vardır ve bunlar göllerde bulunur Irmak ve yağmur suları, uzun bir süreç içinde kum ve kaolini doğal olarak ayırır ve göl kurudukça, kalın kaolin damarları oluşur ABD'nin güney eyaletlerin*de bu tür kaolin yataklarına rastlanır Kaolin çıkarılan öteki ülkeler Fransa, Alman De*mokratik Cumhuriyeti, İngiltere ve Çekoslo*vakya'dır
Türkiye'de, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Eski*şehir, Çanakkale ve Kütahya illerinde zengin kaolin yatakları vardır Buralardaki taşocaklarından kaolin, hemen hemen aynı yöntemle çıkartılır Ocaktaki yumuşak granit kütleleri*ne çok hızlı su püskürtülerek önce kütle parçalanır Basınçlı suyla, kil (yani kaolin) ve kum ocağın dibinde toplanır Bu bulamaç da*ha sonra ayırma tesisine pompalanır Bu tesis*te, kuvars, mika ve bir miktar feldispattan oluşan ve kile oranla daha iri taneli olan kaba kum, içi su dolu çökeltme tanklarında, tankın dibine çökeltilir Çökelti atılıp, kil bulamacı dışarı alınır Ama bu bulamaç da hâlâ bir miktar ince taneli kum içerdiği için bulamaç gene birkaç tankta toplanır ve bu kez ince kumun çökelerek ayrılması sağlanır Bu işlemlerin sonunda kaolin artık tümüyle kumdan arınmış duruma gelir Kaolin bulamacı sonunda iyice süzülüp kurutularak macun kıvamına getirilir ve seramik, çini, porselen fabrikalarına taşınmak üzere depolanır
Çin porselenleri dünyaca ünlüdür; ama bu porselenlerin nasıl yapıldığı 18 yüzyılın başla*rına kadar Avrupa için bir sır olarak kaldı Bu tarihte Fransız gezginler Çin'den Avrupa'ya kaolin örnekleri getirdiler Avrupa'daki ilk kaolin yatağını ise İngiliz porselen üreticisi William Cookworthy 1745'te İngiltere'deki St Austell'de buldu Böylece porselen, sera*mik ve çini üretimi Avrupa'da da yaygınlaştı
Kaolin ayrıca kâğıt yapımında, kâğıdın basım özelliklerini artırmak için de kullanılır Bu amaçla ya kâğıdın hammaddesi olan odun hamuruna katılır ya da bitmiş kâğıdın yüzeyi*ne ince bir kat halinde sıvanır En nitelikli, parlak kâğıtlar bu ikinci yöntemle üretilir
Boya, plastik eşya, yapay kauçuk, ilaç, camyünü, iplik, gübre, mürekkep ve koz*metik yapımında da kaolinden yararlanı*lır