Jeokimyasal Çevrim Nedir?

Jeokimyasal çevrim, kayaçların atmosfer etkisiyle ufalanarak nasıl dağıldığını ve parçacıklar halinde taşınarak nasıl biriktirildiğini göstermektedir Böylece biriken tortullar sıkışarak tortul kayaçları oluşturur Tortullaşmanın sürmesi durumunda kayaçlar daha derinlere gömülür Bunların üzerlerindeki basınç ve ısı etkisi arttıkça başkalaşıma uğrarlar, daha da derinlerde eriyerek magma haline gelirler Magma yanardağ püskürmeleri sonucunda yeryüzüne çıkar ve burada katılaşarak yeni kayaçları oluşturur



Kayaçların ve minerallerin oluşumu sırasında kimyasal elementler çeşitli süreçlerden geçer Bir dizi aşamadan oluşan bu süreçlere jeo*kimyasal çevrim denir Çok uzun yıllardan bu yana yapılan araştırmalar sonucunda jeokim*yasal çevrimin nasıl işlediği anlaşılabilmiş*tir
Bir kayaç yerkabuğunun derinliklerinde olmadığı sürece akarsuların, rüzgârın ve buz*ların etkisiyle aşınarak ufalanır Geçen mil*yonlarca yıl içinde yavaş yavaş toz haline gelerek erir Kuvars gibi bazı mineraller akarsularla taşınarak sonunda kuma dönüşür Amfiboller, mikalar ve feldispatlar gibi bazı başka mineraller de yarı yarıya parçalanıp suyla birleşerek kil minerallerini ve killi ça*murları oluşturur Bunlar deniz diplerinde tortullar halinde birikir
Tortulların milyonlarca yıl boyunca üst üste çökelmesiyle oluşan tortul katmanlarının ka*lınlığı birkaç kilometreyi bulur Bu tortulların zamanla sıkışıp kayaçlaşmasıyla şeyi ve kumtaşı gibi tortul kayaçlar oluşur Tortul kayaç*ların üzerlerindeki ağırlığın etkisiyle iyice sıkışıp ısınarak değişime uğramasıyla da başkalaşım kay açları ortaya çıkar Yerkabu*ğunun 8 kilometreden daha derin bölgelerin*de oluşan başkalaşım kayaçlarının başlıca örnekleri arduvaz ile kuvarsittir Yüksek ba*sıncın ve sıcaklığın etkisi sürdükçe, kayaç değişmeye devam eder Bu kimyasal değişik*likler sonucunda yeni mineraller oluşur ve yü*zeydeki kayaçlar başkalaşım şistleri ile gnays*lara, derinlerdeki kayaçlar ise eriyerek mag*ma denen sıcak bir sıvıya dönüşür
Bazen bu magma kütlesi yerkabuğundaki çatlakların arasından kendine yol bularak yüzeye çıkar ve soğuyup katılaşarak korka-yaç'ları oluşturur Sonunda, yüzeydeki kayaç iyice aşındığında onun he*men altındaki yeni oluşmuş korkayaç açığa çıkar ve aynı etkenler bu kez yeni kayacı aşındırarak parçalamaya başlar Böylece bir jeokimyasal çevrim tamamlanmış ve yeni bir çevrim başlamış olur Eğer arada tortul ka*yaçlar ya da başkalaşım kayaçları yüzeye çık*mışsa çevrim daha kısa sürede tamamlanır