Mineraller - Kil Nedir?

Kil doğada bol miktarda bulunan minerallerdendir Fakat saf kil bulmak oldukça zordur Kilin içerisinde en çok kalker, silis, mika, demir oksit bulunur Genellikle 0,002 mm'den daha küçük taneli malzemeye kil adı verilmektedir Kil sarımtırak, kırmızımtırak, esmer gibi renklerde bulunur Bu özelliğini bileşiminde bulunan yanıcı maddeler verir Kilin yapısı itibarıyla su çekme özelliği vardır Bu nedenle kil daima nemlidir Kili meydana getiren maddeler sulu alüminyum silikatlerdir
'm Al2O3, n SiO2, p H2O' genel kimyasal bileşim formülü ile ifade edilen kil, çok saf olduğu zaman hidrate Alümin Silikat (kaolinit) adını alır Kaolinit'in kimyasal formülü, Al2O3 2SiO2 2H2O'dur

Kilin Özellikleri
Kilin başlıca dört özelliği vardır:
[*]Plastisite[*]Kohezyon[*]Renk[*]Rötre
1 Plastisite
Ezilmiş kile uygun miktarda su karıştırıldığı zaman işlenebilme ve şekillendirme özelliği kolaylaşır Böylece kil kolayca şekil alır Örneğin, un su ile karıştırıldığı zaman işlenebilir ve şekillendirilebilir Buna karşılık kum, su ile karıştırıldığı zaman herhangi bir plastik özellik kazanamaz Kilin plastisite özelliği kazanabilmesi için muhakkak surette su ile karıştırılması gereklidir Su dışında hiçbir madde kile plastisite özelliği kazandırmaz Bu konuda yapılmış deneylerde birçok sıvı (alkol, gaz, terebentin, amonyak, aseton vb) kullanılmışsa da hiç birisi ile bu özellik elde edilmemiştir

2 Kohezyon
Bu özellik kil hamuruna kuruduğu zaman kendisine verilmiş olan şekli muhafaza etme kabiliyeti sağlar Örneğin kum bu özelliğe sahip olmadığı için su ile ıslandıktan sonra kurumaya terk edildiği zaman küçük bir darbe ile kendi kendine dağılır Kilin kohezyona sahip olabilmesi için mutlaka su ile yoğurulması gereklidir Su dışında kalan diğer sıvılarla kil kohezyon kazanmaz

3 Renk
Killer metal oksitlerle karışık bir şekilde bulunduklarından doğal olarak renklenmiş durumdadırlar Ayrıca organik maddeler de ihtiva eder Kilin saf olması halinde rengi beyaz olur ve kaolen adını alır Bunun ötesinde killerin renkleri sarı, pembe, kırmızımsı, mavimsi gri, yeşil ve siyahımsı olabilir Kilin rengi içinde bulunan maddeler hakkında fikir vermektedir

• Kilde limonit bulunması halinde rengi esmerdir
• Kilde demir peroksit bulunması halinde rengi kırmızıdır
• Kilde manganez bioksit bulunması halinde rengi siyahtır
• Kilde organik maddeler bulunması halinde menekşe rengindedir

Bununla beraber, kilin pişmeden evvelki rengi piştikten sonrada aynı renkte kalacağını göstermez Çünkü oksitlerin yüksek ısı derecelerinde renkleri değişir

2 Büzüşme (Rötre)
Kil su ile yoğrulup şekillendikten sonra kurumaya terk edilirse şekillendirme sırasında verilmiş olan ölçüleri küçülür Diğer bir değişle kil hamurunun kuruma sırasında hacmi küçülür Bu olaya kilin rötre yapması denir Rötre, kilin kuruması sırasında olduğu gibi pişmesi sırasında da devam eder Kilin kurumasından meydana gelen rötre, kilin plastisite özelliğine bağlıdır
Her ne kadar akıcı kil, pişmiş toprak malzeme üretiminde kullanılmasa da, porselen, fayans ve vitrifiye seramik üretiminde döküm yolu ile şekillendirilerek kullanılır Rötre, plastisiteden sonra en önemli özelliktir Rutubetli bir kil hamuru kurumaya terk edildiği zaman hacmi küçülür Belli bir zaman süresi sonucunda kil hamuru katılaşır ve mutlak kuruma haline kadar su kaybı ve hacim küçülmesi devam eder Bu şekilde kurutulmuş kil hamuru gittikçe yükselen ısıda pişirildiği taktirde, kurutmada olduğu gibi yine hacmini küçültür Kilin gerek kuruma ve gerekse pişme sırasında yapılmış olduğu rötre, toplam rötredir

Kilin Pişme Teorisi
Kil, düşük ısı derecesinde bir etüve konulursa sertleşir; önce serbest haldeki suyunu, daha sonra da emdiği suyun önemli bir kısmını kaybederek gittikçe artan bir rötre yapmaya başlar Etüvün ısı derecesi 200 ºC'yi geçmezse bu olay geriye dönüşebilir Bu durumda kil soğuduğu zaman öğütülerek pudra haline getirilerek su ile yoğurulursa plastisite gösterebilir