Elektrik Nedir ? Elektriklenme Çeşitleri

Durgun elektrik nedir
Elektriklenme çeşitleri nelerdir

DURGUN ELEKTRİK
Atomda proton ve nötrondan oluşan bir çekirdek ve çekirdeğin çevresinde yörüngelerde hareket eden elektronlar bulunur
Elektrik yüklerinin kaynağı atomun yapısında bulunan elekton ve proton denilen parçacıklardır Protonun yükü pozitif (+), elektronun yükü ise negatif (?) dir Bir elektronun yüküne elementer yük denilmiştir ve birim yük olarak seçilmiştir
Yüksüz (nötr) bir atomdaki elektronların (?) yük toplamı, protonların (+) yük toplamına eşittir

Nötr (Yüksüz) Cisim
Bir cismin üzerindeki pozitif (+) yük sayısı, negatif yük sayısına eşit ise, böyle cisme nötr ya da yüksüz cisim denir Yüksüz denildiği zaman cismin içinde hiç yük yok anlamına gelmez Yalnızca (+) ve (?) yük miktarının eşit olduğu anlamına gelir

Pozitif Yüklü Cisim
Üzerinde (+) yük fazlalığı olan cisimlere pozitif yüklü cisim denir Cisimleri pozitif yüklü hale getirmek için cisimden elektron alarak (+) yük fazlalığı oluşturmak gerekir

Negatif Yüklü Cisim
Üzerinde (?) yük fazlalığı olan cisimlere negatif yüklü cisim denir Herhangi bir yolla cisme (?) yük verilirse, (?) yük fazlalığı oluşur
Yapılan deneylere göre, aynı işaretli cisimlerin birbirlerini ittiği görülmüştür Yani aynı cins yüklü cisimler birbirlerine zıt yönlerde kuvvet uygularlar ve birbirlerini iterler

Zıt cins yüklü cisimler birbirlerini çekerler
Bu durumda da cisimler birbirlerine zıt yönde kuvvet uygularlar Fakat bu kuvvetler çekme yönündedirler

Yüksüz cisimler ise birbirlerine kuvvet uygulayamadıkları için, ne iter, ne de çekerler
Cisimlerin birbirlerine uyguladıkları itme ya da çekme kuvveti, yük mıknatısları ile doğru, aralarındaki uzaklığın karesi ile ters orantılıdır

İletken Cisimler
Üzerinde serbestçe dolaşabilen yükler olan cisimlere iletken cisim denir Genel olarak metaller iyi iletkenlerdir İnsan vücudu da iletkendir İçinde iyon bulunduran çözeltiler de elektriği iletirler İletken içinde hareket eden yük (?) yüktür Yani elektronlardır (+) yükler protonun yükü olduğu için hareket etmezler Çözeltilerde (+) ve (?) iyonlar hareket eder

Yalıtkan Cisimler
Üzerinde serbestçe dolaşabilir yükler olmayan cisimlere yalıtkan cisim denir Plastik, cam, mika ve saf su bazı yalıtkan olan maddelere örneklerdir

ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ
1 Sürtünme ile Elektriklenme
Saçımızı tararken, yün kazagımızı çıkarırken çıtırtılar duyulur Otomobilden inerken kapı kolu ile el arasında elektrik akışı olur Bu ve benzeri örneklerdeki olayların nedeni elektriklenmedir
Sürtünme ile elektriklenmede birbirine sürtünen cisimlerden biri diğerine elektron verir ve kendisi pozitif (+) yükle yüklenir Elektron alan cisim üzerinde (?) yük fazlalığı oluşacağı için negatif (?) yükle yüklenir Alınan yük verilen yüke eşit olduğu için yük miktarı eşittir
Cam çubuk ipek kumaşa sürtülürse, camdan ipeğe elektron geçişi olur Cam çubuk (+), ipek kumaş ise (?) yükle yüklenir
Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtülürse, çubuk yünlü kumaştan elektron alır ve (?) yükle yüklenir Yünlü kumaş elektron verdiği için (+) yükle yüklenir Alınan ve verilen yük miktarları eşittir

2 Dokunma ile Elektriklenme
Yüklü bir cisim nötr bir cisme dokundurulduğunda mevcut yükünü paylaşırlar ve nötr cisimde yüklenir
Bu tür yüklenmeye dokunma ile elektriklenme denir Şekilde (?) yüklü K küresi nötr L küresine dokundurulduğunda, K den L ye elektron geçişi olur ve sonra dengeye gelirler
Eğer K cismi (+) yüklü olsa idi, nötr L küresinden (?) yükler K küresine geçer ve her ikisi de (+) yüklü olurdu
Yüklü cisimler birbirine dokundurulduktan sonra son yükleri, kürelerin kapasitelerine bağlıdır Kürelerin kapasiteleri yarıçapla orantılı olduğundan toplam yükü yarıçapları oranında paylaşırlar
Eğer küreler özdeş ise, yani yarıçapları eşit ise, toplam yükü eşit olarak paylaşırlar
Şekilde r1 ve r2, yarı çaplı yüklü küreler iletken telle birleştirilip anahtar kapatılırsa yük alış verişi yaparlar ve son yükleri değişebilir

Yüklü iki cisim birbirine dokundurulduğunda yüklerinin işareti ile ilgili üç durum vardır
1 Her ikiside (+) yükle yüklenebilir
2 Her ikisi de (?) yükle yüklenebilir
3 Her ikisi de nötr olabilir
Birisinin yükünün (+) diğerininki ise (?) olma ihtimali yoktur