Anlatım Yanlışları

Anlatım Yanlışları

konuşma yanlışları - yanlış konuşma - anlatımda sesin yanlış kullanılması - söyleyiş bozuklukları

Konuşma yanlışları çevreye, eğitime, dilin kurallarını bilme düzeyine göre değişmekle birlikte, dersimizin içeriğine uygun olan belli başlı konuşma yanlışlarını şöyle sıralayabiliriz:

Söyleyiş yanlışları: Etkili ve güzel bir konuşmada konunun içeriği kadar söyleyiş de önemlidir Kişi anadilindeki sesleri doğru çıkaramıyor, sesleri birbirine gerektiği gibi ulayamıyor, aynı sözcükleri tekrarlıyor ya da anlamsız sesler çıkarıyorsa bir söyleyiş bozukluğundan söz edilebilir

- Sözcük içindeki seslerin eksik çıkarılması:

Örnek:

saat yerine sat
hayvan yerine ayvan
havlu yerine avlu
dağa yerine daa
daha yerine daa
geliyor yerine geliyo
kahvaltı yerine kavaltı

- Sözcük içindeki sesin değiştirilmesi:

Örnek:

arı yerine ayı
toprak yerine torpak
yanlış yerine yalnış
yalnız yerine yanlız

- Sözcüklere ses eklenmesi:

Örnek:

saat yerine sahat
artık yerine artıkın
şimdi yerine şimdik
gelirken yerine gelirkene

Yukarıda sözünü ettiğimiz söyleyiş yanlışları, yetişkinlerde görülüyorsa bunlar çocukluk dönemlerindeki yanlış öğrenmelerden kaynaklanan yanlışlardır Bu tür söyleyiş yanlışlarının alışkanlık haline getirilip sürdürülmesi konuşma bozukluğu olarak kabul edilmektedir

Sesin doğru kullanılmaması: Sesin şiddetinin duyulabilirlik açısından (alçak ya da yüksek oluşu) uygun olmaması; sesin tizlik ve peslik bakımından konuşanın cinsiyetine, yaşına, beden yapısına uygun olmaması; sesteki tizleşme ve pesleşmelerin doğruluğu; seslerin çıkarılmasında tonların doğruluğu konuşmayı etkilemektedir

Konuşma içinde, konuşma hızının dinleyenin izleyebilme gücünden daha hızlı ya da yavaş olması da bir tür ses bozukluğudur Sözcükler cümle içinde çok hızlı söylenirse, dinleyicinin anlaması giderek olanaksız hale gelir Sözcükler, sözcükleri oluşturan sesler uzun zaman içinde ve çok yavaş söylenirse; bu durumda da seslerin, sözcüklerin birleştirilmesi, bir bütün oluşturması güçleşir

Konuşmada olağan dışı duraklamalar yapılması konuşmayı bozar Beklenilenin dışındaki duraklamalar da dinleyiciyi şaşırtır, konudan uzaklaştırır Bu durum sürekli olursa dinleyici dikkatini konuya değil, konuşma biçimine yöneltir

Ses titreşimlerinin alçalıp yükselmesi olan tonun, cümle akışında uygun bir biçimde ayarlanması gerekir Konuşmanın anlamını belirginleştirmek, duygulara açıklık getirmek için sözcükler, daha çok ilk heceler; ezgili canlı söylenir Aşağıda ?şimdi? sözcüğünün farklı tonlamalara göre farklı anlamlar ifade ettiğini göreceksiniz:

Şimdi geliyorum diyorum, anlamıyor musun?
Daha fazla bekleyemem; ya şimdi ya da hiçbir zaman!
Anlamadım, şimdi mi diyorsun?
Sonra değil, şimdi!
Ne! Şimdi söyleyen sen değil misin?
Şimdi mi, kesinlikle olmaz
Sen şimdi onu bırak da ötekinden söz et
Şimdi buradaydı