Düzyazı - Nesir

Düzyazı - Nesir

düz yazı nedir - nesir nedir - türkçe edebiyat ders notları

Düzyazı (nesir), dil kurallarından başka hiçbir kurala bağlı olmayan, konuşma diline yakın olan doğal anlatım yoludur Terim olarak önceleri düzyazı yerine inşâ, düz yazı yazarına münşî denirdi Sonradan inşa nesir, münşi nâsir oldu Günümüzde nesir yerine düzyazı, hatta yalnızca yazı ve nâsir yerine yazar terimleri kullanılmaktadır
Yazı öncesi dönemden yakın çağlara kadar düzyazı sanat sayılmadığı için ve anlatılanları hatırda tutmak güç olduğu için, düzyazı ile sanat eseri üretilmemiştir En eski düzyazı kalıntıları olan atasözlerinin iç uyaklı, aliterasyonlu yapısı, onların ilk ortaya çıktığı dönemlerde de şiir olabileceğini düşündürmektedir Düzyazı bügünkü işlekleğini matbaaya borçludur Matbaa bulununca, bütün yazılar basılarak çoğaltılmaya başlandı Bilgiler daha çok insana ulaştı Bu da insanlara hoşa gideni, öğrenilmesi gerekeni ezberlemek yerine, el altında bulundurularak gerektiğinde yararlanmak kolaylığı sağladı Okuyucu kitlesinde artış oldu Bellekler ezberleme
işinden ve ezber yükünden kurtulunca, asıl işlevi olan düşünme işlevini yaptıve düşünce üretmeye başladı Üretilen düşünceler yazılıp yayınlanarak, eser sayısı arttı Yazılanlar tartışmalara yol açtı; tartışmalar, bilimsel doğruların çoğalmasını sağladı
Demek ki, düzyazının şiir gibi kurallı olmaması, onu değersiz kılmaz; üstelik içeriği iyi, anlatımı güzel bir düzyazı en az şiir kadar değerli sayılır
Özet
Düzyazı, dil kurallarından başka hiçbir kurala bağlıolmayan, konuşma diline yakın olan do-
ğal anlatım yoludur Kesin bir ölçü değilse de şiirle duygular, düzyazıile düşünceler daha iyi
anlatılır Yazıtların dilinin konuşma dili ile aynı olduğu görüşü yaygındır Uygur
yazmalarında bir iki yabancı sözcük, daha sonra İslâm dininin etkisi ile Farsça, Arapça sözcükler girer
Türk halkının Orta Asya'dan beri anlatımını sürdürdüğü masallar, destanlar,halk
hikâyeleri, Kuran açıklamaları birer düzyazı örneği sayılabilir Düzyazı dili Tanzimattan sonra başlatılan dilde yalınlaşma çabaları ve Dil Kurumunun çalışmaları sonucu konuşma diline yaklaştı
Göktürklerde harfler bitiştirilmez Yazı yukarıdan aşağıya doğru yazılır Uygur alfabesi ve Arap alfabesinde harfler başta, ortada, sonda değişik biçimler alır Yazı sağdan sola doğru yazılır
Türklerdeki ilk noktalama işareti, Orhun Yazıtlarında kullanılan iki nokta üst üstedir
Uygurlar kimi zaman cümle bitimlerine nokta () koymuşlar Arapyazısı kullanılırken harfler harekelenmiş; kimi zaman cümle bitimlerine nokta () konmuştur Bugünkü anlamda noktalama uygulamasında Batı edebiyatı ile tanışmanın etkisi büyüktür
Göktürk Yazıtlarında bin kadar sözcük varken, Caferoğlu'nun Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü'nün üçüncü baskısında 7500 sözcük, Divan ü Lugait-Türk'te bir o kadar sözcük, Türk
Dil Kurumunun 1998 basımıolan Türkçe Sözlük'te bugün kullanılan 75000 sözcük bulunması Türkçenin sözvarlığına bir ölçü olabilir
Göktürkçede cümle yapısıgenellikle basittir Uygur Türkçesinde cümleler başıedatları, kullanılmaya başlanan zarf tümleçler ile biraz uzar İslâmiyetin kabul edilmesinden sonra bağlaçlarla cümleler uzatılır 1928'deki harf devrimi, 1932'de Atatürk'ün çabaları ile kurulan
Türk Dil Kurumu'nun çalışmaları sonucunda düzyazı anlatım dili bugünkü duruma gelmiştir
Türklerin ilk düzyazılarında konu günlük yaşam ve savaştır Uygurlarda, İslâm uygarlığı etkisinde tıp, fal, din, tarih, sözlük, seyehatnâme, mektup gibi birçok konu işlenmiştir
Düzyazıda asıl önemli konu çeşitlemesi Tanzimat'tan sonra olur
Türk edebiyatının ilk düzyazı örnekleri atasözleridir Türklerin ilk düzyazı yazarı Tonyu-
kuk ile Yullug Tigin'dir Uygur Türkçesiyle yazılanSekiz Yükmek, Uygur Buda dinin-
deki en derli toplu ilk din kitabıdır Orta Türkçe Döneminde Kaşgarlı Mahmut'un yazdığı
Divan-ı Lugat-it Türk adlı sözlüğü bu dönemin düzyazı örneği sayabiliriz Dede Korkut
kitabı Türk nesrinin elde bulunan önemli örneklerinden biridir