Nükleobaz

Nükleobazlar (veya nükleotit bazları), RNA ve DNA'daki şekerlere bağlı olan moleküllerdir Bunlara adenin, guanin, sitozin, (yalnızca DNA'da bulunan) timin ve (yalnızca RNA'da bulunan) urasil dahildir Bunlar sırasıyla A, G, C, T ve U olarak kısaltılır Genetikte bunlara genelde baz olarak değinilir
Bir DNA dizisi RNA'ya kopyalandığında timinin yerine urasil alır Bu iki baz birbirine çok benzer, timinin 5' konumundaki metil grubu urasilde eksiktir Adenin ve guanin, pürin olarak adlandırılan çift halkalı bazlar sınıfına aittirler, sitozin, timin ve urasil ise pirimidin olarak adlandırılan tel halkalı bazlar sınıfına aittir DNA ve RNA dizilerinde pürinler R, pirimidinler Y harfi ile gösterilebilir
Bir riboz veya deoksiriboz şekerinin 1' karbonuna bağlı bir baz nükleozit olarak adlandırılır Bir nükleozitin 5' karbonuna bir veya daha fazla fosfat grubu bağlanmış hali nükleotit olarak adlandırılır
Adenin ( A), guanin ( G), sitozin ( C), timin ve urasil ( U) bazlarını taşıyan nükleozitler, sırası ile, adenozin, guanozin, sitidin, timidin ve uridin olarak adlandırılır
DNA ve RNA sentezlendikten sonra yukarıda sayılan bazların bazıları, belli enzimlerin etkisiyle kimyasal değişime uğrayabilirler DNA'da bulunan tek değişik baz, 5-metilsitozin (m5C)'dir RNA'da pekçok değişim görmüş baz vardır, bu bazların ait oldukları nükleozitler ların arasında psödouridin (Ψ), dihidrouridin , inosin , ribotimidin (rT) ve 7-metilguanozin (m7G) sayılabilir
Hipoksantin ve ksantin, mutagen etkisiyle meydana gelen pekçok bazdan ikidisir, her ikisi de deaminasyon (bir amin grubunun hidroksil grubu ile değişmesi) ürünleridir Hipoksantin adeninden, ksantin ise guaninden meydana gelir Benzer şekilde, sitozinin deaminasyonundan urasil oluşur

Suni Bazlar
Çok sayıda suni nükleobaz türevi mevcuttur
En yaygın kullanım alanı fluoresan problardır bunlar rRNA veya cDNA'nın mikrodizi (mikroarray)'lerde işaretlenmesinde kullanılır
Bazı araştırma grupları genetik kodu genişletmek için isoguanin veya isositozin gibi fazladan bazları kullanmaya çalışmaktadır Bazı gruplar ise aynı amaçla 2-amino-6-(2-tienil)pürin ve pirrol-2-karbaldehit gibi fluoresan bazları denemektedir
Tıpta çeşitli nükleozit türevleri antikanser veya antiviral ilaç olarak kullanılmaktadır Bu nükleozitler hücre içine alındıktan sonra nükleotitlere dönüşürler, viral polimeraz bu bazları viral nükleik aside dahil edince zincirin uzaması durur, virüs artık kendini çoğaltamaz