Baas, Arap Sosyalist Diriliş Partisi

Baas, Arap sosyalist diriliş partisi

Baas ("Diriliş") ya da Arap sosyalist diriliş partisi Michel Eflak tarafından 1953'te kendi hareketi Arap diriliş parti-si'nin Ekrem el-Havrani'nin Arap sosyalist partisi ile birleşmesi sonucunda kurulmuştur Yakındoğu'nun tüm arap devletlerini tek bir arap ulusu halinde birleştirmek amacını güden Baas; Ürdün, Irak, Libya ve Aden'de hızla örgütlendi Ancak, Suriye dışında her yerde gizli çalışmak zorunda kaldı

Baas partisi, Nasır sosyalizmini ve onun tarafsızlık politikasını destekleyip savundu Böylece yerel ayaklanma ve komplolar teşvik gördü; bunlardan biri olan Abdullah Rimavi'nin Ürdün ayaklanması (nisan 1957) partinin burada parçalanmasına yol açtı Suriye'de Çiçekli'nin düşmesinden (şubat 1954) yararlanan Baas, on sekiz üyesini millet meclisine soktu Ekrem el-Havrani de 1955'te meclis başkanı seçildi 1955 şubatından başlayarak hükümette yer alan Baas, şubat 1958'de kurulan Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin mimarı oldu

Bununla birlikte bu birleşmenin tüm sonuçlarını da kabul edemezdi, çünkü bu sonuçlar arasında tüm siyasal partilerin ve bu arada Baas'ın kapatılması ve meydanın albay Nasır'a bırakılması da vardı Öte yandan, aynı dönemde 14 temmuz 1958 ihtilali Irak Baas partisi'nde yarattığı umutlar da, çok geçmeden, Ka-stm'ın, mart 1959'da Musul'daki başarısız ayaklanmanın ardından nasır'cılara karşı izlediği siyasetten ötürü suya düştü Aynı durum Lübnan'da da ortaya çıktı ve mayıs 1958'de başlattıkları ayaklanma girişiminin başarısızlığa uğramasından sonra bu ülkede baasçılar, varlıklarına gözyumulan kişiler haline geldi Suriyeli baasçılar aralık 1959'da Nasır ile ilişkilerini kopardılar ve Suriye'nin Mısır'dan ayrılmasına göz yumdular (eylül 1961) Bu ayrılık sayesinde, Bağdat'ta baas'çı bir hükümet kurmak amacıyla Kasım'ı tasfiye eden hükümet darbesinden (8 şubat 1963) bir ay sonra baasçılar Şam'da iktidarı ele geçirdiler ve Selahattin el -Bitar'ı işbaşına getirdiler (8 mart 1963)

Kazandığı başarılara rağmen Suriye' deki Baas partisi'nde nisan 1962'den başlayarak iki eğilim ortaya çıktı: Ekrem el-Havrani'nin başında bulunduğu özellikle sosyalist ve Nasır karşıtı kanat ile, esas olarak milliyetçi olan ve Mısır ile anlaşmayı yine de ön planda tutan Michel Eflak'ın başını çektiği kanat Nisan 1963'te "Üçlü birleşme"nin (Mısır-Suriye -Irak) ilanından sonra baasçılar, Suriye ile Irak'ın gerçekten federal bir yapı içinde bağımsızlıklarını korumak ve programlarındaki sosyalist reformları gerçekleştirmek için mücadeleye giriştiler 1951'de Michel Eflak'ın hazırlamış olduğu Baas "Anayasalı büyük üretim araçlarının millileş-tirilmesini, toprak, taşınmaz mal ve sanayi mülkiyetinin sınırlandırılmasını ve böylelikle toplumsal eşitsizliklerin azaltılmasını öngörüyordu; ama sermayeyi, özel mülkiyet ve girişimi ve miras hakkını da koruyordu; din konusunda da, devleiin din işlerine karışmasına karşı çıkıyor, laik bir tavır alıyordu

Suriye'deki Nasır'cı unsurların tasfiyesinden sonra, Baas bir milis kuvveti oluşturdu ve bu milis temmuz 1963'teki askeri ayaklanmayı bastırdı Ancak, partinin Irak kanadı da aynı türden bir milis örgütü kurmaya kalkınca, mareşal Arif buna karşı koydu ve Baas'ın Nasır karşıtı aşırı kanadını tasfiye etti (kasım 1963)

Baas partisi, Suriye'de de, toprak reformu ile mülkleri ellerinden alınan toprak sahiplerinin, uzun süren karışıklıklar yüzünden işleri bozulan tacirlerin, işsiz kalan işçilerin ve hatta toprak reformundan henüz tam olarak yararlanamayan köylülerin muhalefetiyle karşılaştı Bu güçlükler parti yöneticilerini bağımsızlarla uzlaşmaya itti (Selahattin el-Bitar'ın 14 mayıs 1964 tarihli koalisyon hükümeti) ve bu da, meclis içindeki muhalefetin parti içine kaymasına yol açtı; bundan sonra, uzlaşmaz sosyalistlerle ılımlılar, yaşlı baasçılarla gençler, Nasır'cılarla Nasır karşıtları parti içinde çatışır halejheldiler

Partinin iki kol halindi örgütlenmesi, bölünmeyi daha da derinleştirdi: bu iki kol, uluslararası arap Birliği (panarap) "komutanlığı" ile, "jön türkler"in ve otoriter sosyalistlerin başını çektiği Suriye yerel "komutanlığı"dır Bu bölünmeler Ba-as'ı etkileyen çeşitli bunalımların da nedenini açıklar; Michel Eflak'ın parti genel sekreterliğinden tasfiye edilip, yerine Mü-nif Razzaz'ın getirilmesi (mayıs 1965); Havrani'nin tutuklanması (kasım 1965); Suriye yerel komutanlığının, parti uluslararası komutanlığınca dağıtılması (aralık 1965); ve nihayet, 22-23 şubat 1966'da Suriye'deki karşı askeri darbe, israil karşısında Suriye Baas partisi, kendi içindeki görüş ayrılıklarını susturmayı, hatta parti dışı kişilerin, "kutsal birlik" hükümetine girmelerini kabul etti (kasım 1966)

Ancak, haziran 1967 yenilgisi, iki hizbin çatışması biçiminde, yeni bir bunalıma yol açtı; hiziplerden biri soldaki tüm gruplarla yakınlaşmadan yana olurken, diğeri aslına uygun bir marxçılığı savunuyordu, israil'in amansız düşmanı olan Baas, arap zirvesini ve Hartum konferansı (ağustos -eylül 1967) kararlarını şiddetle kınadı,tüm arap ülkelerinde israil ve Batı çıkarlarının sistemli şekilde boykot edilmesini istedi

Irak'ta, 17 temmuz 1968 hükümet darbesinden bu yana Baas, siyaset sahnesine egemendir Parti, şubat 1970'te Michel Eflak'ı yeniden genel sekreter seçti ve kapılarını değişik ulusal siyasetlere açtı: kürt milliyetinin varlığının tanınması, ardından da iki komünist liderin hükümete girmesi, Baas'ın Irak kanadının siyasal evrimini gösterir

1966'dan beri Suriye'de iktidarda olan Baas partisi, mart 1969'da büyük bir bunalım geçirdi Ordu, fazla SSCB yanlısı olmakla suçladığı hükümete cephe aldı, savunma bakanı general Hafız Esat da devlet başkanı Nurettin el-Atasi ve Baas partisi'nin genel sekreter yardımcısı general Selah Cedid ile çatıştı Kasım 1970 hükümet darbesinden sonra devlet başkanı olan Esat, Irak'ın yardımıyla Suriye Ba-as'ına komplo hazırlamakla suçlanan "sağcı hizip" mensuplarına karşı aylarca süren bir dava (15 ocak - 3 ağustos 1971) açtırdı Duruşmalar sonunda Michel Eflak, yokluğunda ölüm cezasına çarptırıldı Ağustos 1971 'de Esat parti genel sekreterliğine seçildi

Baas partisi hem Bağdat'ta, hem de Şam'da iktidarda olmasına rağmen, Irak -Suriye ilişkileri bunalımlarla dolu bir çizgi izledi Ekim 1973 Israil-Arap savaşı sırasındaki yakınlaşma, nisan-mayıs 1975'te bozuşmayla sonuçlandı, ekim 1978'de ("Ortak ulusal eylem bildirgesi") yeniden barış sağlandı Bu arada, temmuz 1979'da Bağdat'ta rejime karşı bir "komplo"nun ortaya çıkarılması, Irak -Suriye ilişkilerinin yeniden bozulmasına yol açtı Temmuz 1980'de Selahattin el -Bitar Paris'te öldürüldü

Suriye'de yapılan seçimleri Baas'ın önderliğini yaptığı Ulusal ilerici cephe, (195 milletvekilliğinin tümünü) kazandı (1981) Sekizinci parti kongresinde (5-20 ocak 1985), "Müslüman kardeşler" örgütünün ortadan kaldırılması için alınacak önlemler, tarımsal kalkınma için tüm olanakların seferber edilmesi görüşüldü Dış politikada Camp David antlaşması'nın bozulması için çalışılması, topraklarının israil işgalinden kurtarılması için Lübnan'a yardımın sürdürülmesi, işgal altındaki tüm arap topraklarının kurtarılması karara bağlandı Irak-iran savaşının kardeş Irak'ı, Araplar için en önemli dava olan, Arap-is-rail çatışması dışına çektiğinden yakınılırken, iran islam devrimi, ABD'yi iran'dan uzaklaştırdığı için, övüldü Kongre bağlantısızlar hareketini destekleyeceğini, SSCB ile yakın ilişkilerini sürdüreceğini açıkladı 1986'da yapılan seçimleri yine Baas önderliğindeki Ulusal ilerici cephe (51 milletvekili çıkararak) kazandı (10-11 şubat 1986)