Dünya Ve Güneş Sisteminin Oluşumu Hakkında Bilgi

dünyanın oluşumu ve katmanları
Dünya ve Güneş Sisteminin Oluşumu
Dünya ve Güneş Sisteminin Oluşumu ile ilgili bilgi

Dünya ve Güneş Sisteminin oluşumu

dünya, Güneş Sistemi?nde üzerinde yaşam olan tek gezegendir Ortalama 149,6 milyon kilometre olan Dünya-Güneş uzaklığı yaşam için çok uygundurBu uzaklık Dünya?nın yüzeyinin, suyun Sıvı halde bulunabileceği kadar ılık olması demektirBu da Atmosferin korunması ve buna bağlı olarak yaşamın sürmesidir

Dünya?nın oluşumu Güneş sisteminin oluşumuna bağlı olduğundan ilk önce Güneş Sistemi?nin oluşumu anlatılmalıdır

Güneş milyonlarca belki de trilyonlarca yıl önce çok Büyü bir gaz ve toz bulutu idiÜnlü bilim adamı Stephen Hawking?in doğrulanan teorisine göre, bu bulutta büyük bir patlama olmuştur Bu teori de adını bu ol aydan almıştır ve adı Big Bang yani Büyük Patlama?dır Bu patlama sonucunda bulut çeşitli parçalar halinde dağılmıştırBu parçalar gezegenleri ve Güneş?i oluşturmuştu

Dünya da bu parçalardan biriydi Hızla dönen gaz ve toz bulutu, zamanla küçülmeye ve yarı sıvı hale gelmeye başladı Bu durumda Dünya çok sıcak kayalardan oluşan ve hızla dönmeyi sürdüren bir topa dönüştü Yüzeyi Soğuyup katılaşan Dünya sert bir kabukla örtülmüştür Dünyanın tüm kütlesini düşündüğümüzde bu dış kabuk, oldukça incedirAdeta bir elma ile kabuğuna benzetilebilir

Meteorların düşmesi ve volkanik hareketler sonucu çok farklı bir Atmosfer ort Aya çıktı Yerkürede ısının düşmesiyle sıkışan su buharı çok yoğun yağışlar halinde yerküreye düştü Böylece okyanuslar oluştu

Yeryüzünün Katmanları
Yeryüzünün Üçte biri karalar, üçte ikisi sularla kaplıdır Bu ikisi, atmosfer denilen gaz tabakası ile kaplıdır hava ve su yeryüzünü diğer Gezegenlerden farklı kılar Bunun nedeni hava ve suyun yeryüzündeki canlıların yaşam kaynağı olmasıdır

6371km, yarıçapına sahip olan yerküre, dıştan içe doğru; yerkabuğu,manto ve çekirdek olarak adlandırılan katmanlardan oluşurManto kendi arasında alt ve üst manto, çekirdek ise iç ve dış çekirdek olmak üzere ikiye ayrılır,

Yerin en dış katmanı olan yer kabuğu karalarda 30-50 kilometreyi bulurken, okyanuslarda bu kalınlık 7 kilometreye kadar inmektedir Litosfer adı verilen Taşküre, Yerkabuğu ve Manto?nun en üst kısımlarından oluşmaktadırAstenosfer ise Üst Manto?nun Eriyik halde bulunduğu kısımdır Magma olarak bilinen su eriyik, volkanlar sayesinde yeryüzüne ulaşır

Litosferin kalınlığı ortalama 70-100 km arasındadırLitosfer Üst Manto?nun katı bölümüdür Litosfer?in altında ise Üst Manto?nun akışkan bölgesi alan Magma yer alır

Yerkabuğu
Yerkabuğu, kendisi gibi katı olan ve dana çok manto kayaçlarının baskın olduğu katı nitelikli Litosfer?in üzerine yerleşmiştir

Yerkabuğu kimyasal ve mineorolojik bakımdan iki kayaç grubundan oluşmuştur Granit, kumtaşı ve kireçtaşı gibi Alüminyum oksit silisyum oksit yönünden zengin Kayaçlar birinci grubu, demir oksit ve Magnezyum oksit yönünden zengin bazalt Cinsin den kayaçlar ise ikinci grubu oluştururKarasal nitelikli yer kabuğunda her ikisi de bulunurken, okyanus altında ise sadece ikinci Grup kayaçlar vardır Bu nedenle günümüz yerbilimlerinde yerkabuğu okyanusal ve kıtasal olmak üzere ikiye ayrılmaktadır

Manto(Magma)
Yerkürenin dışı soğuyarak katılaşmıştırAma içi magma denilen sıvı ve akışkan madde halinde kalm aya devam etmiştir

Magma, Taşküre?den hemen sonraki tabakadır Yarı sıvı haldedir yapısı Taşküre?den farklıdırÜst manto 700km alt manto ise 2900 km?ye kadar derindir Manto hareketlidir, ancak çok sıcak olduğundan hareketini çok yavaş sürdürür

Çekirdek
Yeryüzünün en içteki katmanıdır 2900-6370 km arasındadır Bu katman demir ve nikel madenlerinden oluşmuşturİki kısımdan oluşan çekirdeğin dış bölümü (dış çekirdek) sıvı haldedir ve hareket eder iç çekirdek ise katı ve çok yoğundur Bunun nedeni ise yeryüzünün dıştan içe Doğru uyguladığı yüksek basınçtır

Atmosfer
Dünyamızı saran Atmosfer, yerden 500-600 kmye kadar uzanan bir alanı kaplar İçerisinde %21 Oksijen, %78 Azot ve az miktarda karbonik gazlar, su buharı, ozon bulunur Ozon aynı zamanda ultraviole benzeri zararlı ışınları bizden uzak tutar

Hidrosfer
Gezegenimizde bulunan tüm okyanus, deniz, göl ve su kaynaklarının bütününe hidrosfer denir Hidrosfer yeryüzünün %71 ini kaplar Hidrosferin %96sını sular %3ünü buzullar ve %1ini de yer altı suları kapsar Güneş ısısının yardımıyla hidrosfer ve atmosfer arasında sürekli bir su alışverişi vardır Okyanuslardan havaya su buharı yükselir Bu daha sonra kar, yağmur ve dolu olarak geri döner

Kıtaların Oluşumu
1915yılında Alman bilim adamı Alfred Wegener, ilk defa kıtaların kayması varsayımını ortaya attı Bunu haritaya bakarken kıtaların birbirini tamamlayan bir yap-boz gibi olmasını görüp, araştırarak buldu

Izamanda kıtalar tek bir parça halindeydi Buna Pangaea adını verdi Onu çevreleyen deniz ise Panthalassa idiKatmanlar hareket ettikçe Pangaea ikiye ayrıldıKuzeyde Laurasia ve güneyde Gondwanaland oluştuBu iki kıta Tethys denizi ile ikiye ayrılıyorduKatmanların hareketi ile kıtalar iyice ayrılarak bugünkü halini aldı

Konveksiyon Akımları ve Levha Tektonoği Kuramı
Bu gün neredeyse tüm yerbilimciler tarafından benimsenmiş olan kuram Levha Tektoniği Kuramı?dır 1915 yılında Alman meteorolog Alfred Wegener ortaya koyduğu bu kuram, o zaman sadece kıtaların kayma kuramı adıyla biliniyordu Yine o zamanlar tartışılan Konveksiyon Akımları Kuramı da bu kuramı ö nemli ölçüde tamamlıyordu 1960′lı yıllarda Levha Tektoniği Kuramı adı altında bir araya gelen bu iki kuram, 70′li yılların başında tamamlandı Buna göre yerin dış kısmını yaklaşık 70-100 km kalınlığındaki Litosfer oluşturmaktadır

Dünya? nın yüzeyi kesintisizmiş gibi görünmesine rağmen, dev boyuttaki birbirine geçen parçalardan oluşmaktadır Levha adı verilen bu parçalar sürekli ama çok yavaş olarak birbirlerine göre hareket etmektedir bir levha yalnızca kıtasal ya da okyanusal litosferden oluşabildiği gibi, her iki litosfer türünü de içerebilir Yani kıtalar ile okyanusları birbirinden ayıran sınır aynı zamanda bir levha sınırı olmak zorunda değildir Levhalar, levha sınırı ya da levha kenarı ile sonlanır deprem ve Yanardağların çoğu bu bölgelerde görülür Bazı levhalar birbirinden uzaklaşır bazıları birbirine yaklaşır Bazıları ise yatay olarak birbirine sürtünerek hareket eder Litosfer, kendine oranla daha yumuşak ve akıcı sayılabilir Magma üzerinde, tıpkı su üzerinde yüzen tahta parçaları gibi 1-10 cm/yıl hızla kaymaktadırlar

Levhalar Neden Hareket Eder
Tüm levhalar bir ısıtıcı gibi çalışan yer çekirdeğinin etkisiyle hareket eder Bu hareket konveksiyon akımı denilen fiziksel etkiden kaynaklanır

Konveksiyon şöyle işler:
Sıcak maddeden daha soğuk ve yoğun olan madde aşağı doğru inerken, daha az yoğun olan sıcak madde yukarı çıkar Karasal mantoda derin kısımlar sıcakken dış magma daha soğuktur Sıcak madde sürekli yükselirken, soğuk madde aşağı iner Yukarı-aşağı olan bu hareket sırasında madde hareket ederken yüzeydeki plakaları hareket ettirir Okyanus yarıklarında konveksiyon, litosferi iç magmanın derinlerine iter Plakanın diğer ucunda, yarığın olduğu bölümde konveksiyon, iç magmadan gelen sıcak ve daha hafif olan magmanın çıkışını sağlar Bu hareketler sayesinde yerkürenin yüzeyi ile içi arasında bir dolaşım olur

Okyanus Diplerinin Kayması
Okyanus diplerinde okyanus dibi adaları adı verilen büyük dağlar vardır Bu dağları, suya temas edip katılaşan lavların meydana getirdiği bilinmektedir Katılaşan lavlar, manyetik kristaller içeren bazalt kayalarını oluşturur bazalt katılaştığı zaman, manyetik kristaller manyetik karasal alana doğru yönelirler Bunun sonucunda yeryüzü de bir mıknatıs gibi kuzey ve güney kutuplu manyetik alanlara sahip olur Özellikle kayaların manyetik oluşu üzerinde yapılan çalışmar sayesinde jeologlar okyanus dipleri hareketlerinin sürekli olduğunu kanıtlamışlardır

Kıta Dalma Batma Bölgesi
Bir litosferik levhanın, başka bir plakanın altına kaydığı bölgeye kıta dalma bölgesi denir Bu bölgeler okyanusun altında olmakta ve okyanus çukurları adı altında derin çukurlar oluşturmaktadır

Bir okyanus levhası bir kıta levhası ile karşılaştığında buna okyanus-kıta dalması denir Bir okyanusal levha adalar takımını taşıyan başka bir levhanın altına kayabilir Buna okyanus-adalar takımı levha dalması denir Bir okyanus levhası başma bir okyanus levhasının altına kayabilir Buna okyanusal levha dalması denir Bir kıtasal levha başka bir kıtasal levhayla karşılaştığında dalma hareketi gerçekleşmez Bunun nedeni, iki kıta levhasının aynı yoğunlukta olmasıdır Buna çarpışma denir

Dağların Oluşumu
Bir zamanlar kıtalar arasında düz kaya katmanları olan dağlar, yerin yüzünü oluşturan levhaların hareketi ile itilip, yükseldiler Herhangi bir dağ sırasının kesiti, bu katmanların nasıl katlandığını, kırıldığını, büküldüğünü ve bugünkü durumunu aldığını gösterir kıtaların milyonlarca yıl süren hareketi çarpışmalara yol açmıştır Kıtaların çarpıştığı yerde kaya katmanları itilerek dağları oluşturur Kıtaların hareketi devam ettiğine göre, gelecekte yeni dağ sıraları oluşacak demektir