İçten Yanmalı Motorlar - Dizel Motorlar

İster karada olsun ister havada olsun isterse denizde olsun, tüm araçların hareket edebilmeleri için bir güce ihtiyaçları vardır Bu araçların çoğu gücünü içten yanmalı motorlardan sağlar

1 - İçten Yanmalı Motor Çeşitleri
11 - Yakıtına Göre İçten Yanmalı motorlar
12 - Zamanlarına göre İçten Yanmalı motorlar
13 - Piston yapılarına göre İçten Yanmalı Motorlar

111 - Yakıtına Göre İçten Yanmalı Motorlar
1 Benzin, Fuel Oil gibi hafif yakıtları yakan motorlar
2 Motorin gibi ağır yakıtları yakan motorlar

1111 - Benzin, Fuel Oil gibi hafif yakıtları yakan motorlar

Bu tip motorlar, yanma odasına yakıt hava karışımı alınır ve bunun sıkıştırılıp basıncı yükseltildikten sonra (dolayısı ile sıcaklığı) üzerlerine kıvılcım çakılması ile yanma gerçekleştirilen motorlardır

1112 - Motorin gibi ağır yakıtları yakan motorlar

Bu motorların yanma prensibi ateşleme değildir Motorinin yanma sıcaklığından daha yüksek bir sıcaklığa kadar sıkıştırılmış havanın içerisine motorinin püskürtülmesi ve motorinin patlaması ile güç elde edilen motorlardır

112 Pistonlarına göre motorlar
1 Düz sıra tipi pistonlu motorlar
2 V tipi sıralı pistonlu motorlar
3 Boksör tipi sıralı pistonlu motorlar
4 Yıldız tipi sıralı pistonlu motorlar
5 Diğer tip motorlar

1121 - Düz sıra tipi pistonlu motorlar
Her bir piston diğerinin yanına düz bir sıra şeklinde dizilip genellikle 4 ya da 6 silindirli motorlardır Piston dizilimi krank milinin tam üstüne gelip, bir piston yukarıdayken hemen yanındaki diğer pistonun aşağıda olduğu diziliş tipidir

1122 - V tipi pistonlu motorlar
Bu tip motorlarda silindirler 30-45-60 derece gibi açılarla krankın üzerine karşılıklı olarak konuşlandırılmıştır Bir piston yukarıdaysa, karşısındaki piston aşağıdadır Genellikle 8 ve 16 silindirli motorlarda tercih edilir

1123 - Boksör tipi pistonlu motorlar
Tek bir yanma odasının her iki tarafında birer piston olup, tek bir yanma iki pistonu birden ittirir Bu tip motorlarda birden fazla krank mili bulunabilir En az 2 silindirlidirler

1124 - Yıldız tipi pistonlu motorlar
Ortadaki krank milinin çeşitli açılarla etrafına konuşlandırılmış motorlardır 4-5-6 silindirli ya da daha fazla olabilirler

1125 - Diğer tip motorlar
Wankell motor gibi daha farklı yanma odası tasarımına sahip motorlardır

113 - Zamanlarına göre motorlar
1 4 zamanlı motorlar
2 2 zamanlı motorlar

1131 - 4 Zamanlı motorlar
Sırasıyla "Emme - Sıkıştırma - İş - Egzoz" zamanlarını yapan motor çeşitidir 75 Bg ile 2000 Bg arasında güç istenen yerlerde tercih edilir Çevik ve hızlı motorlardır

1132 - 2 Zamanlı motorlar
Sırasıyla "Emme, İş" ve "Sıkıştırma, Egzoz" zamanlarını aynı anda yapan motor çeşitidir Düşük devirinden ötürü daha çok çekiş gücü istenilen yerlerde tercih edilir 75 Bg'den düşük veya 2000 Bg'den yüksek güç istenilen yerlerde 4 Zamanlı motorlardan daha iyidirler

2 - Yakıt Tipleri
1 - Hafif Yakıtlar
2 - Ağır Yakıtlar

21 Hafif Yakıtlar ve Benzinli Motorlar
Benzin, Likit Petrol Gazı gibi çok kolay tutuşabilen ince yakıt türüdür Hız ve çeviklik istenilen yerlerde tercih edilirler Motora yakıt ve hava karışımını alıp üstlerine kıvılcım ateşlemek ile çalışırlar Çok fazla güç üretmezler ancak devir kazanımları daha kolay olduğu için bu açıklarını giderirler Ayrıca yanmaları çok kolay olduğu için yüksek devirlere çıkmaya olanak sağlarlar Yüksek devirleri de hıza daha meyilli kılar

22 Ağır Yakıtlar
Motorin gibi daha ağır ve zor yanan yakıtları yakmak için ise patlatmak gerekir Yani motora yakıt ve havayı emmek yerine, havayı emip, motorinin patlayacağı sıcaklığa kadar sıkıştırıp içerisine motorini püskürterek çalışırlar Sıkıştırmada limit olmadığı için istenildiği kadar hava sıkıştırması yapılabilir Ancak daha büyük sıkıştırma oranı ve motorinin yanma süresi dolayısı ile çok yüksek devir yapamazlar O yüzden güç gerektiren yerlerde kullanılırlar

3 - Piston
31 - Alt Ölü Nokta - Üst Ölü Nokta - Kurs - Yanma Odası
Pistonun inebileceği en alt noktada, piston başının olduğu noktaya alt ölü nokta denir
Pistonun çıkabileceği en üst noktada, piston başının olduğu noktaya üst ölü nokta denir

Alt Ölü Nokta ile Üst ölü nokta arasındaki mesafe, pistonun kat edebileceği mesafe, yani kurs hacmini ifade eder
Yanma Odası ise, Piston Üst Ölü Nokta'da iken, Silindirin üst kısmı ile piston başı arasında kalan alandır Yanma burada gerçekleşir

32 - Pistonun üst elemanları
321 - Subaplar
Emme subabı, hava emiş hattının açılıp kapanmasını kontrol eder
Egzoz subabı, egzoz sisteminin açılıp kapanmasını kontrol eder
Her iki subabı krank milinden tahrik alan kam mili yönetir
Subaplar doğru zamanda açılıp doğru zamanda kapanmazsa, sıkıştırma sırasında veya iş sırasında kayıplar olabileceği gibi, emme sırasında tam bir emme gerçekleşememesi, egzoz vaktinde ise tam bir egzoz gazı atamama gibi sorunlar da çıkabilir
322 - Emme ve Egzoz Sistemleri
Emme sistemi Hava filtresi, emme hattı, emme manifoldu -ve belki intercooler- içeren sistemdir

Hava filtresi: Motor içerisinde çok şiddetli güç üretimi olduğu için piston ile silindir arasına kaçan ufak bir toz partikülü piston içerisinin çizilmesini, yağ filminin yarılmasını ve oluşan çiziklerin kaçak sebebiyle güç kaybı oluşturmasına neden olacağı için motora emilirken bir filtreden geçirilir Bu filtreler motora zarar verebilecek partikülleri kendi bünyesine alır

Emme hattı: Hava filtresinden sonra, Emme manifolduna kadar olan sistemin adıdır

Emme Manifoldu: Emme hattından gelen havayı pistonlara dağıtan boru parçadır

Intercooler: Performans kazanmak için motor suyunun radyatörden geçirilirken aracın ön görüş rüzgârıyla karşı karşıya bırakılması sonucu motora giren havanın soğuması (büzüşme prensibinden daha fazla hava alınması) ve motor suyunun soğutulmasını esas alır

323 Egzoz Sistemi:
Egzoz Manifoldu, Egzoz borusu, Egzoz filtresi -ve varsa aşırı doldurma tertibatı-

Egzoz Manfioldu pistonlardan egzoz gazlarını toplayıp egzoz borusuna veren boru parçadır

Egzoz Borusu ise Egzoz gazlarını dışarıya taşıyan borudur

Egzoz Filtresi, çok aşırı zararlı partiküllerin dışarıya salınımını önleyen filtredir

Aşırı doldurma tertibatı ise, Turbo salyangozudur

333 - Ateşleyiciler
Buji: Benzinli motorlarda, hava yakıt karışımını ateşleyen kıvılcımı oluşturan seramik uçlu parçadır

Enjektör: Motordaki basınçlı havaya sözkonusu motorini püskürten parçadır

33- Zamanlar
331 - 4 Zamanlı motorun zamanları
Emme: Piston ÜÖN (Üst Ölü Nokta)'dan AÖN (Alt Ölü Nokta)'ya doğru giderken, emme subabı açılır Bu durumda hava emiş hattından silindire dolar

Sıkıştırma: Piston AÖN'ye geldikten sonra çevrim pistonu ÜÖN'ya iter Bu durumda her iki subapta kapanır ve piston yukarıya doğru hareket ettikçe havayı sıkıştırır Bu durumda basınç ve sıcaklık artar

İş: Piston ÜÖN'deyken sıkıştırılmış hava yanma odasında bulunur Buraya Enjektör ile yakıt püskürtüldüğü zaman sıkıştırılmış hava motorini patlatır ve pistonu aşağıya doğru iterek gücü sağlar

Egzoz: Piston tekrar AÖN'ye geldikten sonra yukarı çıkmaya başlayacaktır Bu sırada egzoz hattının subabı açılarak motorun içindeki yanmış egzoz gazını egzoz sistemine gönderir

1500 devirde bu 4 zamanlık 2 çevrim her bir saniyede 30 kere tekrar eder