Nabız Ve Tansiyon Bilgileri

Kan basıncı genel olarak sol brakial arterden ölçülür Hastanın durumuna ve aldığı pozisyona göre sağ brakial arterden de alınır

Kalp hastalarında her iki koldan ölçmek ve aradaki farkı görmek gereklidir

Kan basıncı palpasyon yönteminde radial arterden ölçülür Bu amaçla ayak bileğindeki arterlerden de kan basıncı ölçülebilir

Tansiyon Ölçme İlkeleri

? Kol düz şekilde olmalı ve desteklenmelidir Kol kalp seviyesinde olmalıdır

? Manşet ve steteskopun diyaframı doğru yere yerleştirilmeli,

? Manometrenin ibresi sıfırda olmalıdır

? Tansiyon ölçülemediği zaman manşetteki hava tamamen boşaltılmalı ve 30-40 saniye beklenmeli, sonra yeniden ölçüm yapılmalıdır

? Manşetin uzunluğu kola uygun olmalıdır

? Kolda yara, enfeksiyon ve ödem olmamalıdır

? Tansiyon ölçümü öncelikle sol koldan yapılmalıdır

? Kolda enfeksiyon varsa manşetin altına gazlı bez konmalıdır

? Hasta ruhen ve bedenen dinlenmiş olmalı

? Fiziksel hareketlerden sonra hasta dinlenmelidir

? Tansiyon aletleri bakımlı olmalı, doğru ölçüp ölçmedikleri sık sık deneme edilmelidir

? Bazı ülkelerde mmHg biriminden başka birimler kullanıldığı için tan siyon aletleri çift göstergeli üretilmektedir Hangi göstergeye göre tansiyon ölçüleceği iyi bilinmelidir

? Civalı tansiyon aletleri tercihen kullanılmalıdır

Venöz Kan Basıncı Genel Bilgiler

Venlerde dolaşan kan, venlere 15 mmHg'lik civa basıncı yaparlar Ven-lerdeki kan dolaşımı, venöz basınç ve venlerin anatomik yapıları yardımıyla kalbe doğru kolayca devam eder Aynı zamanda arterlerin yanında yer alan venler, arterlerin genişlemesiyle daralırlar

Bu daralma, vena kapakçıkları venöz kan basınç ve kalbin olumsuz emme gücü gibi mekanizmalar ile kan yer

Tansiyon Ölçme Teknikleri, Tansiyon Nasıl Ölçülür

Tansiyon ölçme tekniği, steteskop ile dinleme ve parmakla nabızı hissetme yöntemleriyle tansiyon aleti eşliğinde ölçülür

1 Dinleme Yöntemi ile Tansiyon Ölçme

? Hastaya tansiyonunun ölçüleceği anlatılır

? Hastanın durumuna göre oturtulur veya yatırılır

? Hastanın tercihen sol kolu yastık üzerine veya bir yere konur Giysiler kolu sıkmayacak şekilde dirsekten yukarıya sıyrılır Giysiler kolu sıkıyorsa çıkarılmalıdır

? Elin ayası üste gelecek şekilde kola pozisyon verilir

? Manşetin alt kenarı dirsekten iki parmak yukarıya gelecek şekilde yerleştirilir Sarılarak tesbit edilir Manşetin genişliği kola uygun olmalıdır

? Manometre, tansiyonu ölçene bakacak şekilde üste tesbit edilir

? Brakial arter üzerine baş parmak hariç diğer üç parmak yerleştirilir Palpe edilerek brakial arter bulunur (Nabız hissedilerek)

? Steteskopun diyatramı bulunan brakial arter üzerine konur

? Manometre ibresinin (0) da olmasına dikkat edilir Steteskop kulağa takılır

? Pompanın vidası sıkıştırılır Pompa avuç içine alınır ve parmaklarla sıkıştırılarak manşet hava ile doldurulur Manşet hava ile dolarken manometrenin ibresi yükselir İbre yaşlılarda 180, yetişkinlerde 160, çocuklarda 130'a gelinceye kadar hava pompalanır Yukarıdaki değerlerden 20-30 mmHg daha fazla şişirilerek ölçüm için işlem başlatılır Bu sırada arterden kan geçmediği için steteskoptan ses duyulmaz

? Pompadaki vida gevşetilerek hava boşalmaya başlar Hava boşaldıkça ibre inmeye başlar

? Steteskoptan duyulan ilk kalp sesi ile birlikte ibre dura dura inmeye devam eder Duyulan ilk ses tesbit edilir Bu ses sistolik basınçtır Yani maksimum tansiyondur

? ibre inmeye devam ederken steteskoptan kalp sesleri duyulmaya devam eder Bir süre sonra ses duyulmaz En son duyulan kalp sesi minimum tansiyondur Yani diastolik basınçtır

? Manşette kalan hava tamamen boşaltılır Manşet koldan çıkarılır

? Tesbit edilen maksimum ve minimum basınç değerleri gözlem kağıdına işlenir Tansiyonun ölçüldüğü saat de yazılır

2 Palposyon Tansiyon Ölçüm Yöntemi

Palpasyon yöntemi, radial arterden nabız alma işlemi ile tamamlanır Steteskop kullanılmaz

? Dinleme yönteminde olduğu gibi, manşet kola takılır

? Radial arter üç parmak ile palpe edilerek nabız hissedilir

? Pompanın vidası sıkıştırılarak manşete hava pompalanır Manşet hava ile şişince nabız alınmaz (Hissedilmez)

? Vida gevşetilir Manşet içindeki hava yavaş yavaş boşaltılır

? Manometre gözle takip edilir

? Nabiz alınan ilk rakam manometreden tesbit edilir Bu sayı maksimum kan basıncı yani sistolik tansiyonu gösterir

? Manşetin havası tamamen boşaltılır Manşet hastanın kolundan çıkarılır

? Bulunan maksimum basınç rakamı gözlem kağıdına işlenir Tansiyo nun alındığı saat de yazılırPalpasyon yöntemi ile tansiyon ölçmede sadece sistolik kan basıncı ölçülür Diastolik kan basıncı nabızdan tesbit edilemez Çünkü kalbin diastol devresinde nabız hissedilmez

Tansiyon Aletleri Çeşitleri

1 Riva - Rocci Tansiyon Aleti

Sütun şeklinde civalı manometresi, lastik hortumları, pompası ve manşeti vardır Civa tüpünün bir tarafında mm cinsinden civa basıncını gösteren 0-300 arasında rakamlar vardır

Civalı manometre düz zemin üzerine konur Civa 0 çizgisindedir Civalı manometre tam göz hizasından okunacak şekilde bir yüksekliğe yerleştirilir

Civalı tansiyon aletleri, kan basıncını en doğru ölçebilen araçlardır

2 Vaköz Tansiyon Aleti (Vaquez)

Yuvarlak metal bir manometresi vardır Gösterge rakamları dairesel olarak sıralanır Hava ile genleşen ibre sistemi vardır İbrenin gösterdiği rakamlar tansiyonun maksimum ve minimum rakamlarıdır

Tansiyon ölçmeden önce, ibrenin (0) da olmasına dikkat edilmelidir Zaman zaman doğru ölçüp ölçmediği kontrol edilmelidir

3 Oscillometrioue Tansiyon Cihazı (Osilometrik)

Osilometrik aleti tansiyon ölçümü yanında damar fonksiyonlarını da ölçmeye yarar Titreşimlerin kaydedilmesi esasına dayanan bir ölçümdür

4 Dijital Göstergeli Tansiyon Cihazları

Bu aletler elektroniktir Kol manşetti olanları ve parmaktan kan basıncını ölçen tipleri vardır Göstergeleri dijital rakamlıdırElektronik tansiyon aletleri tansiyonu ve aynı zamanda nabız sayısını da gösterirler Pil veya akü ile çalıştığından her zaman güvenilir sonuçlar vermeyebilir

Tansiyon Aletleri Özellikleri

Tansiyon Aletleri ve Kan Basıncı Birimi

Tansiyon, sfigmomanometre adı verilen aletle ölçülür Bu alete de tansiyon aleti denir Kan basınç birimi mm Hg'dir Yani mm yüksekliğindeki civa basıncı 1 birim kan basıncına eşittir

Tansiyon aleti ile ölçülen sistolik basınç üste, diastolik basınç ise biraz alta yazılır Örneğin; 130/80 mmHg gibi Bu örnekte 130 rakamı sistolik basıncı, 80 rakamı da diastolik basıncı gösterir Sistolik ve diastolik basınç arasında normal tansiyonda 30-50 mmHg'lik bir fark vardır Bu farka, nabız basıncı denir

Normal kan basıncı erişkinlerde 130/80 mmHg'dir Çocuklarda ise 110/ 60 mmHg'dir Kan basıncı ırk, cins, yaş ve zamana göre değişiklik gösterir Fiziksel hareketler ve psikolojik etkenler, tansiyonu etkiler

Kan basıncı normalden yüksek ise, hipertansiyon, normalden düşükse hipotansiyon olarak tanımlanır

Tansiyon aletlerinin bir çoğu aynı bölümlerden yapılmıştır

Tansiyon aletlerinin ortak özellikleri şöyledir

1 Manşet

Manşet, kola sarılan ve içi hava ile doldurulan parçadır Manşet şişirilince damara basınç yaparak kan akışını durdurur Manşet çocuklara, şişmanlara ve normal insanlara uyacak ölçüde olmalıdır

2 Lastik Pompa

Avuç içine sığacak kadar büyüklüktedir Lastik pompa, manşete hava pompalamaya yarar Lastik pompa sıkılınca spobu kapanır ve içindeki havayı lastik kanal ile manşete gönderir Gevşetilince arkasındaki sipaplı deliğinden içine hava alır Lastik pompanın bir tarafında parmaklara desteklik yapan metal kılıfı vardır

3 Vida

Lastik pompanın manşete bağlanan ucunda vida vardır Bu vida sıkıştırılınca hava doğrudan manşete gider Vida gevşetilince manşet içindeki hava, vidada bulunan ince kanaldan dışarı çıkar Böylece manşet boşalır

4 Lastik Hortumlar

Lastik hortumlardan birisi, pompa ile manşet arasında ikincisi ise, manşet ile manometre arasında yer alır Lastik hortumlar, hava akışını sağlayan yollardır

5 Manometre

Manometre, tansiyon aletinin göstergesidir Manometre göstergesi saat kadranı gibi, dikey civa sütunu gibi veya dijital rakam göstergeli olarak üretilmiştir Manşetteki hava yavaş yavaş boşaltılmaya başlayınca damardan kan akışı başlar Kalp atışları, manometre ibresinden izlenir

6 Steteskop

Steteskop tansiyon aletinin bağımsız bir parçasıdır Tansiyon ölçerken damardaki ilk ve son atımı (dalgalanmayı) duymaya yarar Bazı manşetlere monte edilen steteskoplar vardır

Steteskoplar kalp ve akciğer seslerini dinlemeye yarayan önemli bir araçtır Steteskoplar, sesi toplar ve yükselterek kulağa iletirler

Steteskop, diyafram, hortum, kulaklık borusu ve kulaklıktan oluşur

Kalbin, sistol devresinde ana atardamar aort yoluyla atardamarlara pompalanan kanın damar çeperine yapmış olduğu basınca tansiyon denir

Kan basıncına karşı arterler de karşı direnç gösterirler Bu direnç arterlerde fazla, venlerde azdır Arterlerdeki kan basıncına arterial tansiyon, venlerdeki kan basıncına ise venöz tansiyon denir Kalbin sistol durumundaki kan basıncına maksimum (en yüksek) diyastal durumundaki kan basıncına da minimum (en düşük) basınç denir Maksimum basınca sisto-lik basınç, minimum basınca diastolik basınç da denir

Kan basıncı yaşa, cinsiyete, günün değişik zamanlarında ölçülmesine ve ölçme tekniğine göre değişir

1 Kanın Volümü

Dolaşım sistemi içinde dolaşan kan hacmi (volümü) normal olduğu sürece kan basıncı da normaldir

Kanamalar sonucu meydana gelen kan kaybı, kan hacminin azalmasına neden olur Kan hacmini azaltan plazma kaybı da aynı şekilde tan

2 Damarların Genişlemesi

Kan hacmi normal olduğu halde, damarlar gevşerse (Vasodilata-syon) kan dolaşımı bozulur Kan dokularda birikir Sonuç olarak tansiyon düşer Kollapsta olduğu gibi

3 Damar Esnekliğinin Kaybolması

Damarların yapısın oluşturan düz kaslar ve sinir sistemi normal çalışmadığı zaman damarlar esnekliğini kaybeder Damarlar kan basıncına djrenç gösterir ve genişleyemez Damar esnekliği kaybolursa tansiyon yükselir

4 Kalbin Pompalama Gücü

Dolaşım sisteminin merkezi kalptir Kalp, kendi kasından, damar ve sinir sisteminden kaynaklanan nedenlerle kanı arterlere pompalayamaz veya yetersiz pompalar Kalp yetmezliğinde tansiyon düşer Kalbin kan pompalama volümü azalır

Kalp normalin üstünde kasılırsa, volümü azalır Dolayısıyle tansiyon düşer

5 Kapiller Direnç

Kapiller atardamarların dokulardaki en ince damarlarıdır (Kılcal damarlar) Bunlara arterioller de denir Arterioller venlerin kılcal başlangıcıdır Kılcal damarlardan kanın dolaşımı zor ve dirençli ya da kolay-dirençsiz ise tansiyon etkilenir Kılcal damarlar nörojenik nedenlerle daralır veya genişlerler

6 Kanın Yoğunluğu (Vizkositesi-Kıvamı)

Kan hücrelerinin ve plazmadaki kan proteinlerinin yoğunluğu (azlığı-çokluğu) kanın akıcılığını etkiler Plazma, tuz ve sıvı kaybında kanın vizkosi-tesi bozulur Vizkosite bozukluğu tansiyonu düşürür

Nabız genel olarak radial arterden alınır Nabız almak için saniyeli saat, kırmızı kalem, not defteri gibi araç-gereçlere ihtiyaç vardır

Nabız alma (sayma) tekniği şöyledir:

? Nabız alınacak kol, hastanın göğüs üzerine bırakılır (Hasta oturarak veya yatarak nabız alınır)

? İşaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağı yan yana gelecek şekilde bilekteki radial arterin üzerine konur Baş parmak, bileği arkadan kavrar

? Nabız hissedilme başlayınca saate bakılır

? Yeni yatan, kalp hastası ve solunum sistemi hastalığı olanlarda 1 da kika nabız sayılır

? Devamlı yatan hastalarda 15 saniya süre ile nabız saymak yeterlidir 15 saniyede sayılan nabız sayısı, 4 ile çarpılır Deftere yazılır

? Kırmızı kurşun kalem ile derece kağıdına işlenir Apikal nabız almak için steteskop kullanılır

Apikal nabız şöyle alınır

? Hastaya nabız alınacağı anlatılır

? Hastanın durumuna göre yatırılır veya oturuş pozisyonuna alınır

? Steteskop kalbin apeks noktasına konur ve kalp sesi kulakla dinlenir

? Apikal nabız, 1 dakika sayılır

? Derece kağıdına işlenir

Nabzın Derece Kağıdına İşlenmesi

Nabız sayısı, derece kağıdındaki çizgiye işlenir Nabız sayısına isabet eden çizgi üzerine kırmızı kalem ile nokta konur İkinci defa sayıldığında çizgi üzerine yeni bir nokta konur Sonra iki nokta düz çizgi ile birleştirilir

Sabah akşam alınan nabız sayıları, çizgiye dönüştürülerek nabız grafiğini oluşturur

Derece kağıdında ateş grafiği mavi, nabız grafiği ise kırmızı çizgilerden oluşur

Nabız grafiği, ateş grafiği ile birlikte değerlendirilerek hastalığın seyri hakkında bilgi verirNabızın normal olarak sayılması için hasta dinlenmiş olmalı, nabız hasta otururken veya yatarken alınmalıdır Ayakta duran hastadan nabız alınmamalıdır Alınırsa nabızın birçok özelliği tesbit edilemez

? Nabız Büyüklüğü

Ancak özel araçlarla (Sphygmometre) ölçüldüğü zaman tesbit edilir Parmakla zor hissedilebilen bir özelliktir

? Sıçrayan Nabız Yüksek Tansiyon (Pulbus magnus)

Ateşli enfeksiyon hastalıklarında ve aorta yetmezliğinde görülebilen sıçrayıcı nabızda, sistol ve diastolün damara yaptığı basınçlar arasında önemli fark vardır

? Küçük Nabız Tansiyon (Pulbus parvus)

Kalp ve damar hastalıklarına bağlı ateş yükselmesi sırasında meydana gelir

? Sert ve Yumuşak Nabız - Tansiyon

Nabzın gerginliği ve sertliği yaşa göre değişir Gençlerde nabız yumuşak (Pulbus mollis) ve yaşlılarda nabız serttir (Pulbus duruş )

İnsan yaşlandıkça atardamarların esnekliği kaybolur Damarlar sertleşir

? Nabız Yükselmesi, Tansiyon Yükselmesi, Alçalması

Kan basıncı ile damar genişler Nabzın yükselme hızı arterin genişleyip, tekrar eski durumuna gelme süresidir Nabız dalgasının vuruşu, ani ve kısa süre duyulur Buna pulbus çeler denir Aort yetmezliğinde görülür

Ağır nabız ya da geç nabıza da Pulbus tardus denir Yaşlılarda ve damar sertliğinde görülür

? Nabzın Hacmi Volumü

Kalbin sistal sırasında atardamara pompalamış olduğu kan hacmine kalp volümü denir Nabız volümü de kalp volümüne bağlı olarak atardamardan geçen kan hacmidir Damarın genişlemesi, nabız volümüne bağlıdır Volüm fazla ise, nabız daha dolgun hissedilirKanamala rda ve şoklarda nabız volümü azalır Bir çok enfeksiyon hastalığında nabız volümü artar

Nabız (Tansiyon) Özellikleri, Dakikadaki Nabız Sayısı,

Normal bir insanda nabız sayısı dakikada 70-80 arasında değişir Çocuklarda daha sürâtlidır Nabız, ateşli enfeksiyon hastalıklarında ve bazı kalp ve akciğer hastalıklarında artar Sarılık ve bazı hastalıklarda ise nabız sayısı azalır

Nabız sayısı ile birlikte nabzın atım özelliği de değişik olabilir Nabızın başlıca özellikleri şunlardır

Nabız Ritmi, Nabız artışı, Düşük Nabız Tansiyon, Nabız Sayımı

Nabız sayısı, aralığı ve dolgunluğu normal olarak devam eder Bu özellikteki nabıza düzenli nabız denir

Aralıkları, vurgusu, dolgunluğu ve sayısı düzenli olarak devam eden nabıza da düzensiz (Aritmi) nabız denir Örneğin her iki nabız veya her üç normal nabızdan sonra bir sıra dışı nabız oluyorsa buna ekstrasistal denir (Digeminus, trigeminus, guadrigeminus gibi) Ekstrasistal, kalp hastalıklarında, hipertansiyonda ve kalbi etkileyen cafeinli, teinli içeceklerin fazla içilmesinde görülür

Nabız Sayısındaki Değişme

? Bradikardi, nabzın dakikada 60 ve daha altında olmasıdır

? Taşikardi, nabzın dakikada 100-120 civarında olmasıdır

? Filiform, nabzın dakikada 130'un üzerinde olmasıdır Nabız çok hızlı ve zayıftır Çoğu zaman zor hissedilir

Nabızın hızı, birden ağır spor yapmada, korku ve heyecanda, ateşli hastalıklarda, şokta, kanamalarda ve alkol alınmasında artarNabzın hızı, hepatitlerde, beslenme yetersizliğinde, yorgunlukta, yaşlılarda ve eğitimli sporcularda, uyutucu ve uyuşturucu ilaç alımında azalır

Nabız Nedir, Nabız atış hızı, İnsanda Nabız

Kalp, kasılma (Sistol) devresinde içindeki kanı sol karıncık (Ventrikül) tan aort atardamarına pompalar Pompalanan kan, aort ve onun dalları olan perifer atardamarda kanın dalgalanmasına neden olur Her sistol ile atılan kan, atar damarlara damar içinden basınç yaparak damarı genişletir

Kalbin genişlemesi (Diastol) devresinde atardamarlardaki dalgalanma ve genişleme kaybolur ve atardamarlar normal durumuna döner Yani kısılır

Kalp sistol durumunda iken kanın, atardamar iç yüzeyine yapmış olduğu basıncın yani vuruşun parmak ile hissedilmesine nabız denir Nabız, kısaca arter içine atılan kanın etkisiyle atar damarların genişleyip daralması sonucu atardamarlarda duyulan ritmik vuruşlardır

Nabız, vücut yüzeyine yakın geçen her atardamardan hissedilir Nabız, kalbin çalışması, kan dolaşımı ve kan basıncı hakkında bilgi veren vital belirtilerden birisidir

Nabız Sayılan Yerler

Nabız, vücut yüzeyine yakın yani deri altından geçen atardamarlardan (Arterler) alınır

Genel olarak nabız, ön koldaki radial arterden alınır Radial arter el bileği ile radius kemiğinin eklem yaptığı bölgenin iç yüzeyidir

Nabız ayrıca, aşağıdaki arterlerin yüzeye yakın geçtiği noktalardan alınır

Bu yerler şunlardır:

? Bracial arterden (Kolun üst içi)

? Fasial arterden (Yüz)

? Temporal arterden (Şakak)

? Carotis arterinden (Boyun)

? Femoral arterden (Kasık)

? Arteria dorsalis pedisten (Ayak üstü)

? Apikal (Dinleyerek 56 kotlar

arasında ve ortadan 8 cm kadar solmeme ucu altından

Nabız nasıl ölçülür?

Nabız Nedir

Kalbin doğru atıp atmadığını hissetmek ve atışlarını ölçebilmek için k[şinin nabzını yakalamak ve saniyeleri gösteren bir saate bakmak yeterlidir Nabız, doktor için önemli bir göstergedir İşte nabız ölçmenin iki yöntemi Çalışın!

Nabız Atışı, Nabzın boyundan ölçülmesi

Nabız Yüksekliği ve Düşüklüğü

Elin ortadaki üç büyük parmağını yatay olarak boyun kenarına, boyun damarını ezmeden bastırın Atışları hissederek, dakikadaki atışı sayabilirsiniz

Nabzın bilekten ölçülmesi

Nabzını ölçtüğünüz kişinin başparmağı hizasındaki oluğa, elinizin ortadaki üç büyük parmağını bastırın Kolaylıkla hissedeceğiniz nabız atışlarını sayabilirsiniz