Alerjik Rinit’Ten Kurtulmanın Yolları

Hapşırık, burun tıkanıklığı, kaşıntı ve su gibi akıntı ile kendini hissettiren alerjik rinit genelde çok rahatsız edici değildir, hafif geçer Ancak bazı kişilerde çalışmayı ve günlük yaşamı engelleyecek kadar şiddetli olabilir

ENT Tıp Merkezi KBB ve Baş-Boyun Cerrahisi uzmanlarından Op Dr Mustafa Üzeyir hakkında bilgi verdi

Alerji vücudumuzun değişik organ ve dokularında bazı maddelere karşı aşırı duyarlılık oluşmasıdır Alerjinin hastalık olarak adlandırılabilmesi için bu duyarlılığın vücuda zarar verir hala gelmiş olması gerekir Çevreden gelen yabancı alerjik maddeler göz, burun, boğaz gibi yerlerden vücuda girerken, burada onların içeri girmesini engelleyici reaksiyonla karşılaşırlar Normal şartlarda bu vücudumuzun korunması için gereklidir Bazı insanlarda bu reaksiyon normalden fazladır Bu tür insanlara 'alerjik bünyeli' insanlar, bu tür maddelere de 'alerjen' denir Alerji genetik bir özelliktir, soyaçekim gösterir
Alerjik hastalık bulguları ve tanısı alerjinin etkilediği doku ve organa göre değişir Burunda oluşan alerjik hastalığa alerjik rinit denir

Halk arasında alerjik rinit; saman nezlesi bazen de yaz nezlesi olarak adlandırılır Samanın kendisi alerjik olmamakla birlikte havadan gelerek üzerine konan alerjik maddeler hastalığa yol açmaktadır

Alerjiye ne sebep olur?
Vücudun savunma sistemi, yabancı maddelere karşı savaşan maddeler üretir Bunlar alerjenlerle karşı karşıya geldiğinde, vücutta istenmeyen etkiler oluşturan maddeler salınır 'Histamin' bunların içinde en bilinenidir ve burnu döşeyen dokuda şişme, kaşınma, iritasyon ve aşırı salgıya sebep olur

Hangi alerjenler burunda alerji yaratırlar?
Hava ile taşınabilecek kadar hafif ve belirli boyutta olan, burun dokusunda depolanabilecek bitki, hayvan protein parçaları ve yabancı maddeler alerji oluşturur Sık görülenleri çiçek polenleri, mantar sporları, hayvan derisi döküntüleri ve ev tozudur

Polenler Hangi Ayda Yoğun Olur?
Türkiye'de yapılmış bir araştırmada polenlerin aylara göre yoğun olarak havada bulunduğu dönemler şöyle tespit eilmiştir:

Ocak, şubat, mart aylarında, fındık, ardıç, mazı, selvi, kavak, dişbudak, kızılağaç, kocayemiş, süpürgelik, orman gülü

Nisan, mayıs, haziran aylarında, fındık, ardıç, mazı, selvi, dut, dişbudak, meşe, zeytin, çam, at kestanesi, kocayemiş, süpürgelik, orman gülü, ısırgangiller, buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar, pirinç, havuç, baldıran otu, kereviz, dere otu, sinir otu, kuzu kulağı, çayır otu

Temmuz, ağustos, eylül aylarında, ıhlamur, akasyalar, çam, kocayemiş, süpürgelik, orman gülü, papatyagiller, ısırgangiller, buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar, pirinç, havuç, baldıran otu, kereviz, dere otu, sinir otu, kuzu kulağı, sık görülen alerjenlerdir

Ekim, kasım aylarında, ardıç, mazı, selvi, sedir, kocayemiş, süpürgelik, orman gülü, papatyagiller, sık görülen alerjenlerdir

Mantarlar:
Bunlar bildiğimiz mayalama yapan mantarlardır Ölü yaprak, çimen, saman, diğer tahıl sapları, tohum ve toprak üzerinde ürerler Donmadıkları için mantarlar neredeyse bütün yıl alerji yapabilir Sadece kışın karla kaplı olduklarında etkin olamazlar
Kapalı ortamlarda mantarlar ev bitkileri, toprak, bodrum, merdiven altı gibi loş ve nemli yerlerde ürer Peynir ve fermentasyona uğratılmış alkollü içeceklerde de bulunabilir

Hayvan Epitelleri, Ev Tozları:
Hayvan alerjenleri (kedi, köpek, at ve diğer evcil hayvanların yünleri, derileri), ev tozu gibi alerjenler yıl boyunca alerji yaparlar Ev tozu alerjisinde akar denilen gözle görülemeyecek kadar küçük böcekler rol oynar Kışın artan alerjinin sebebi kapalı ortam, kalorifer ve sobaların sıcaklık etkisiyle ev tozunun artmasıdır

Alerjiler önemli olabilir mi?
Alerjik bünyesi olanların, soğuk algınlığına, nezleye, sinüs ve kulak enfeksiyonlarına karşı dirençleri azalır Bu enfeksiyonlar daha ağır seyrettiği için astım gelişebilir

Tedavide Ne Yapılabilir?
En ideal olan, alerjen maddelerden uzaklaşmaktır
'Ev temizlerken veya otlarla uğraşırken maske takılmalıdır
'Havalandırma varsa hava filtreleri sık değiştirilmeli ve hava temizleyicisi kullanılmalıdır
'Ağır polen mevsiminde kapı ve pencereler mümkün olduğunca kapalı tutulmalıdır
'Ev içinde bitki ve alerjik hayvan bulunmamalıdır
'Yün ve kuş tüyü battaniyeler, yastıklar, elbiseler kullanılmamalıdır
'Sentetik, anti-alerjen çarşaf ve nevresimler kullanılmalıdır
'Genel sağlığa özen gösterilmeli, sık egzersiz yapılmalıdır
'Sigara ve dumandan uzak olunmalıdır
'Karbonhidratı düşük ve vitaminli yiyeceklerle (özellikle vitamin-C) dengeli beslenilmelidir
'Kışın evdeki hava ısınmanın etkisiyle oldukça kuru olduğu için nemlendirici cihazlar yararlıdır Nemlendiriciler üzerinde mantar üreyebileceği için dikkat edilmelidir

Hekim sizin için ne yapabilir? Kulak-burun-boğaz hekimi sizi tam olarak muayene etmelidir Burun ve sinüslerinizin detaylı muayenesi alerjiye eşlik eden enfeksiyon, alerjik şikayetleri artıran ve tedaviyi zorlaştıran burun eğriliği, polip gibi hastalıklar olup olmadığı araştırılmalıdır Gerekiyorsa alerji testleri ile neye karşı alerji olduğu belirlenmelidir

Alerjik cilt ( Prick) testi: Kola ya da sırta alerjen maddelerin damlatılması ve cildin hafifçe çizilerek hassas hale getirilmesi şeklinde uygulanır

Kanda alerji testleri: Alerjenlere karşı oluşan sipesifik IgE dediğimiz özel maddelerin kanda tek tek ya da gruplar halinde belirlenmesidir

Tedavide ne yapılır?
Hekiminiz bunlardan hangisinin sizin için daha uygun olduğuna karar verecektir Tedavi, aynı zamanda uygun çevre kontrolünü de içerir Uygun hikaye ve muayene sonucu hangi maddelere karşı alerji olduğunu tespit için testlerin yapılıp yapılmaması gerektiğine karar verecektir
Havayolu ile geçen alerjenlerin tedavisinde temel prensip bunlardan uzak durmak; mümkün olmuyorsa ilaç veya uygun aşı yaptırmaktır Alerji tedavisi için değişik ilaç grupları mevcuttur Aşı tedavisinde kişiye testler sonucu belirlenen alerjik olduğu madde çok düşük dozlardan başlanıp artırılarak verilir Aşılar yapılmaya başlandıktan birkaç hafta sonra etkileri görülebilir Fakat daha kalıcı bir etki sağlamak için üç ile beş yıl arasında uygulanmalıdır Aşı tedavisinin uzun sürmesi ve aşının mutlaka başlandığı sağlık kurumunda yapılabiliyor olması hasta açısından zorluk oluşturmaktadır Bu nedenle son yıllarda özellikle çocuklarda olmak üzere ağızdan damla şeklinde verilen oral aşılar uygulamaktadır