Anlatımın Özellikleri Nelerdir?

Anlatımın özellikleri nelerdir, anlatımın özellikleri hakkında bilgiler vs detayları öğrenmek istiyorsanız sizler için araştırdığım bu yazıyı kesinlikle okumalısınız Bakalım anlatımın özellikleri nelermiş?

Açıklık:
Cümlelerin ve sözcüklerin kolay anlaşılır olması, yanlış anlamalara yer bırakmayacak biçimde düzenlenmesi ilkesi açıklık olarak tanımlanır
Açıklık ilkesine uygun bir cümle veya paragraftan, o parçayı okuyan herkes aynı anlamı çıkarır

Açıklık ilkesinin karşıtı ise anlatımın kapalıbelirsiz olmasıdır Anlatımda kapalılık anlatım bozukluğu nedenidir
Örnek:
Sıkıntılarını açıkladı (Cümle kapalı bir cümledir Açıklanan sıkıntılar “kendi” sıkıntıları mı, “onların” sıkıntıları mı, senin sıkıntıların mı belli değil Cümlenin açık olabilmesi için cümlenin başına “onların” ya da “kendi” sözcüğü getirilmelidir)

Düzcespor, Kocaelispor’dan sahasında puan almayı başardı ( Cümle kapalı bir cümledir “Sahası” Düzcespor için mi Kocaelispor için mi kullanılmış belli değil Cümlenin açık olabilmesi için “sahası” sözcüğünden önce bir tamlayan getirilmelidir)

BM, Irak’ın toprak bütünlüğü konusunda hazırladığı raporu görüştü (Cümle kapalı bir cümledir Çünkü raporu hazırlayan BM mi Irak mı belli değil)

Yalınlık:
Aşırı söz sanatı yapmadan, yabancı sözcüklere yer verilmeden oluşturulan cümleler yalınlık ilkesine uygun kabul edilir

Yalınlık ilkesinin karşıtı süslülüktür Süslülük anlatım bozukluğu sayılmaz ancak anlatımda istenilmeyen bir tutumdur Süslülük cümlelerin aşırı söz sanatlı ya da anlamları bilinmeyen yabancı sözcüklerle oluşturulması özelliğidir

Dışarıda insanı yaralı bir kuş gibi çaresiz bırakan, elden ayaktan kesen, adeta insana nefes aldırmayan, sudaki hidrojen atomu kadar yoğun bir kirlilik var (Cümle gereksiz sayıda benzetmeler nedeniyle yalınlık ilkesinden uzaklaşmıştır)

Mualliminden aldığı malumatı refiklerine pür telaş bir vaziyette nakletti ( Cümle, gereksiz yabancı sözcükler nedeniyle yalınlık ilkesine uymamaktadır

Duruluk:

Cümlede aktarılmak isteneni anlatacak sayıda sözcüğün kullanılması, gereksiz sözcüklere yer verilmemesi özelliğidir

Duruluk ilkesinin karşıtı, gereksiz sözcük kullanımıdır Gereksiz sözcük kullanımı anlatım bozukluğu kabul edilir

GEREKSİZ EK VE GEREKSİZ SÖZCÜK İÇİN BKZ ANLATIM BOZUKLUKLARI

Akıcılık:
Paragrafı oluşturan cümlelerde telaffuzu ve anlamayı zorlaştıran sözcüklerin kullanılmaması, paragrafın kolayca okunabilir ve anlaşılabilir olmasıdır
Akıcılığın karşıtı sıkıcılıktır Sıkıcılık anlatım bozukluğu olmasa da iyi bir özellik değildir

Aşağıdaki artikilasyonları yapalım (anlamı bilinmeyen sözcük akıcılığı engellemiş)

Biri doru, biri ak, iki at arabaya koşulmuş(söyleyiş zorluğu akıcılığı engellemiş)

Şemsipaşa Pasajında şemsiyesini tutan eli büzüşesice (söyleyiş zorluğu akıcılığı engellemiş)

Özgünlük:
Paragrafın sanatçıya özgü buluş, benzetme ve yaklaşımlar taşıması özelliğidir

Özgünlüğün karşıtı basmakalıplık, sıradanlık ya da taklitçilik iyi özellikler değildir

Özlülük:
Az sözcükle çok şey anlatılabilmesi özelliğidir Atasözleri, deyimler, özdeyişler ve mecaz anlamlı sözler özlülüğe örnek verilebilir

Kendi düşen ağlamaz
Uçurtmayı yükselten rüzgar değil, rüzgara karşı koymasıdır

Sağlamlık:
Cümlelerde dilbilgisi kurallarına uygun türetilmiş sözcük ve tamlamaların yerli yerinde kullanılmasıdır

Sağlamlığa aykırı tutumlar yanlış yapıda, yerde,anlamda sözcük; sıralama, mantık, tamlama yanlışlığı; özne-yüklem, çatı uyumsuzluğu; öge, noktalama,ek fiil, yardımcı fiil eksikliği; yanlış anlamda, yapıda deyim; anlamca çelişen sözcük kullanımı … gibi anlatım bozukluklarına yol açar

Dolmuş fiyatlarındaki artış hayatı pahalılattı
ücret (yanlış anlamda szc) pahalılaştırdı (yanlış yapıda szc)

Hazırladığımız beşamel sosunu ağır ağır etlere süreriz ( ağır ağır zarfı, süreriz fiilinden önce gelmeli, yanlış yerde sözcük)

Babasından vazgeçtik, arkadaşlarını bile dinlemiyor (baba ve arkadaş sıralaması yanlış)

Enflasyon ve işsizlik ülkemizin önemli bir sorunudur (enflasyon + işsizlik iki sorun eder, mantık hatası)

Dün doğum yapan anne ve bebeğin sağlık durumu iyi (tamlama yanlışı; sıfat tamlaması ile bir isim bağlaçla bağlanmış)

Özkullarda numaralı ve güneş gözlüklerinde % 30 indirim var (tamlama yanlışı; bir sıfat tamlaması ile isim tamlaması ortak tamlanana bağlanmış)

Annem ve sen nereye gidiyordun? (özne-yüklem uyumsuzluğu; “gidiyordunuz”)

Lahmacunlar hazırlandı, afiyetle yedik (çatı uyumsuzluğu; “yendi”)

Babamın dişi ağrıyordu, dişçiye gitti(özne eksikliği; “babam”)

Babamın dişi ağrıyordu, dişçiye götürdük(nesne eksikliği; “babamı”)

Ablam mutfağı, ben yatak odasını temizledim (yüklem eksikliği; “temizledi”)

Beyaz saçlı; yaşlılık problemi olmayan bir öğretmenim(fiilimsi eksikliği; “olan”)

Çocuğunuz çok zeki; ancak dikkatli değil (ek fiil eksikliği; “-dir”)

Beni telefonla aramış; dışarıda bir yerde buluşmuştuk (ek fiil eksikliği; “-tı”)

Dilim, ağzım kurudu, çaylar nerede kaldı? (yanlış yapıda deyim; “ağzım, dilim kurudu” “dilim damağım kurudu”)

Aşağı yukarı bundan tam on yıl önce tanımıştım onu (anlamca çelişen sözcük; aşağı yukarı X tam)