Trityum ( T Ya da H3) Hidrojen -3 Olarak da Bilinir./hidrojenin izotoplarının karşılaştırmalı fiziksel özellikleri

TRİTYUM

Trityum (T ya da H3) HİDROJEN -3 olarak da bilinirhidrojenin atom ağırlığı yaklaşık 3 olan izotopoBir proton ile iki nötrondan oluşan trityum çekirdeğinin kütlesi normal hidrojen çekirdeğininkinin üç katına eşittirTrityum yarı ömrü 12,5 yıl olan radyoaktif bir parçacıktırve doğlal sudaki bolluğu doğal hidrojeninkinin 10 onun - 18'i kadardırTrityumu ilk olarak 1934'te ERutherford,MLOliphant ve PHarteck ,döteryumu (D,hidrojenin kütle numarası 2 olan izotopu) yüksek enerjili döteronlarla ( döteryum atomunun çekirdeği)bombardıman ederek ,D+D --- H+T bağıntısı uyarınca buldularLibby ve AVGrosse ise kozmik ışınların atmosferdeki azota etki etmesi sonucunda oluştuğunu düşündükleri trityumun doğal suda bulunduğunu gösterdiler




Trityum en etkin biçimde Li6 1n1- He4+T denklemi uyarınca,lityum -6'nın (Li6)nükleer reaktörlerde çekirdek bölünmesi sonucunda ortaya çıkan nötronlarla çekirdek tepkimesine girmesi yoluyla üretilir

Trityum öbür maddeler ile normal hidrojene benzer biçimde tepkimeye girerama oluşturduğu bileşiklerinin kütleleri hidrojen bileşiklerinden çok farklı olduğundan kimyasal özellikleri de farklıdırBu nedenle trityum kimyasal tepkimelerde izleyici izotop olarak döteryum kadar sık kullanılmazDöteryum ile trityum arasındaki çekirdek tepkimeleri termonükleer silahlarda enerji kaynağı olarak kullanılmıştır

hidrojenin izotoplarının karşılaştırmalı fiziksel özellikleri
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
H2 D2 T2
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
üçlü noktada katının gram
molekül hacmi (cm3) 23,25 20,48 -----



üçlü nokta (K) 13,96 18,73 20,62


üçlü noktadaki
buhar basıncı (mm Hg) 54,03 128,6 162,0

kaynama noktası (K) 20,39 23,67 25,04


üçlü noktadaki çekirdek
kaynaşması ısısı ( cal/mol) 28,0 47,0 ------


buharlaşma ısısı ( cal/mol) 216* 293+ 333&

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

* 20,39 K'de + 23,67 K'de & 25,04 K'de


Kaynak;AnaBritannica cilt 30 frmsinsinet için derlenmiştir

İzotop tablosunda trityum


Trityum, hidrojenin radyoaktif izotopudur 1934 yılında, çok hızlı döteryum çekirdeği ile döteryum bileşiklerinin bombardıman edilmesi sırasında nükleer transmutasyon ürünü olarak keşfedildi Trityumun sembolü 3H veya T'dir Atom ağırlığı, 3,0170'dir -252,5 °C'de erir, -248,12 °C'de kaynar, buharlaşma ısısı 333 cal/mol ve sublimasyon ısısı 393 cal/mol'dür Kimyevi özellik bakımından hidrojene benzer Fakat fiziki özellikleri hidrojeninkinden farklıdır
Trityum atmosferde, hidrojenin 1018 de biri kadar bulunur Atmosferdeki trityum, kosmik ışınların meydana getirdiği hızlı nötronların, protonların veya mesonların azot ile reaksiyonundan meydana gelir Yeryüzünün mevcut trityum miktarı yaklaşık 1 kg tahmin edilmektedir
Trityum nükleer reaktörlerde Lityum-6 izotopunun nötronla bombardımanında elde edilir
63Li + 1n → 31H + 42He
Yine berilyumun siklotronlarla hızlandırılmış döteryum ile bombardımanından da trityum elde edilir
94Be + 21D → 22He + 31H
Trityum radyoaktif olup, yarılanma süresi 12,46 yıldır Trityum beta (ß) ışıması yaparak 32He'e (helyum izotopuna) dönüşür Yaydığı beta ışının enerjisi 186000 elektron volttur
Trityumdan faydalanarak hidrojenlendirme reaksiyonları ve reaksiyon değişimleri gözlenebilir Trityum ve bileşikleri etiketleme ve izleme deneylerinde kullanılır Mesela biyokimya çalışmalarında, trityumla etiketlenmiş (damgalanmış, yani bünyesinde trityum bulunan bileşik) hormonlar, gıdalar, ilaçlar kullanılır ve bu maddelerin vücuttaki davranışı takip edilir Yine suyun hidrokarbonlardaki çözünmesinin tayininde, suyun difüzyonunda, polimerlerin analizinde, kimya reaksiyonlarının takip ettiği yolu bulmakta trityumla damgalama metodu kullanılır Stilbene trityum girdirilirse kendi kendine ışıma yapan madde elde edilir Bir suyun buharlaşma ve yağmur olup yağma zamanını ölçmek için, içinde trityum bulunan su kullanılır