Laponlar

Laponlar ya da Samiler, Norveç ve İsveç'in Kuzey Kutup Dairesi içinde kalan bölgelerinde çok eski tarihlerden bu yana yaşamakta olan bir etnik grup Laponların günümüzdeki sayıları 60000 kadardır ve %70'i Ural dil ailesine bağlı Sami (Saame) dili olan Laponca konuşur

Laponların temel uğraşı,ren geyiği yetiştiriciliğidir (topraklarında 700000 dolaylarında ren geyiği yaşar) Laponların dokuma giysilerinin kullanışlı ve güzel olması dikkat çeker Laponların kendi bayrakları,ulusal marşları ve ulusal günleri vardır

Toplam 80000 ? 100000 arası nüfusa sahip olan bu halk kendilerine Lapyalı denmesini kesinlikle istemiyorlar, çünkü ?Lapp? yama anlamına geliyor ve Samiler rengarenk giysileri dolayısıyla kendilerine verilen bu ad ile, alay edildiğini düşünüyorlar

Samiler bu bölgeye yaklaşık 4000 yıl önce gelmişler Vikingler ve onları takip eden ortaçağ yıllarında en kalabalık toplumun Samiler olduğu biliniyor Bu yıllarda Vikinglerle sürekli savaş halinde olan Samiler, Vikingler tarafından kutup dairesi dolaylarına doğru sürülürler Bir süre sonra dünyayı keşfe çıkan Vikingler, Samilerin ticaret ortağı haline gelirler

17 yüzyıldan itibaren Norveç ve İsveç krallıkları tarafından, asimile edilmeye başlanan halk, animist geçmişlerini bırakarak, Hıristiyanlığı seçmeye zorlanır, dillerini konuşmaları yasaklanır İsveç, Norveç, Finlandiya ve Rusya ulusal sınırlarının çizilmesinden sonra, Samiler yaşamak zorunda oldukları ülkenin kültürüne ve diline adapte olmak zorunda kalırlar

1956?da Finlandiya, İsveç ve Norveç te yaşayan Samiler, Kuzey Sami Konseyini kurduktan sonra hakları için mücadele etmeye başladılar ve bugün bu ülkelerde resmi olarak azınlık statüsünde olsalar, dillerini ve kültürlerini okullarında öğrenebilseler de, halen toprak ve doğal kaynaklar konusundaki mücadeleleri devam ediyor

11 Aralık 2006 günü yayınlanan Banu Avar'la Sınırlar Arasında//İsveç'in Nobeli bölümünde (TRT) 1900'lü yıllarda soykırıma uğradığı ve zorla kısırlaştırıldığı iddia edilmiştir

En bilinen Sami müzikleri, İngiliz edebiyatında da rastlanan ?joik?lerdir Joiklerde taklit önemli bir yer tutar Sözleri özellikle ruhani konularla ilgilenir

Lavu denen diğer bir şarkı türünün şiirsi sözleri vardır Vuelie?ler ise bir kişi ya da olayın müzik eşliğinde anlatılmasıdır Bu üç müzik türü de halen Samiler arasında biliniyor Genç kuşaklar ise modern ritm aletleri ile müziklerini besliyorlar Yerli çalgılar son derece ilkel Bir ağaç parçasına ya da bir boynuza tel gerilerek yapılıyor Müzisyen, telin boyu ve gerginliği ile oynayarak nota üretiyor

Samiler, Enigma isimli müzik grubunun kendi müziklerini tanıttığını düşünüyorlar Ayrıca ünlü caz saksafoncusu Jan Garbarek?in ?Legend Of The Seven Dreams? albümünde Sami melodileri Finlandiya?da yaşayan Sami sanatçı Nils-Aslak Valkeapää?nın eşliği ile çalınıyor Yine Norveç?te yaşayan Marie Boine de Peter Gabriel?in albümlerinden tanınıyor Sami müziğinde Şaman ayinleri de önemli bir yer tutuyor