![]() |
Ali Galip Olayı |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ali Galip OlayıAli Galip Olayı, Sadrazam Damat Ferit Paşa hükûmetinin, Elazığ Valisi Ali Galip Bey?in önderliğinde Sivas Kongresinin yapılmasını engellemeye ve Mustafa Kemal Paşa'yı ortadan kaldırmaya, Heyet-i Temsiliye ve Milli Mücadeleyi durdurmaya çalıştığı girişim ![]() Bu olaya Elazığ Valisi Ali Galip Bey'in yanı sıra Malatya Mutasarrıfı Halil Bey, İngiliz istihbarat Binbaşısı Covbertin Noel ve Kürt Teali Cemiyeti'nin kurucularından olan Kürt aşiret reislerinin oğulları da katılmıştır ![]() Sebepleri Damat Ferit Sadrazamlığındaki Hürriyet ve İtilaf Fırkası Hükümeti, İngiltere ile iyi ilişkiler kurularak saltanatın sürdürülebileceğini düşünüyordu ![]() ![]() ![]() 9 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Sade bir delege olarak katıldığı Erzurum Kongresi'nde başkan seçildi ![]() ![]() ![]() ![]() İngiliz Yüksek Komiserliği İngiliz Dışişleri'ne Anadoluda işgale karşı oluşan milliyetçi halk hareketi hakkındaki endişelerini rapor etmekteydi ![]() ![]() İngiltere, milli kuvvetlerin bolşevikler ile birleşip boğazları, Musul ve Kerkük'ü tehdit edeceğinden endişe ediyordu ![]() Olayın Gelişimi Olay İstanbul'da Damat Ferit hükümeti, İngiliz Yüksek Komiserliği ve Kürt Teali Cemiyeti'nin kurucusu da olan bazı Kürt ileri gelenleri arasında bir komplo olarak planlanmıştı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Mustafa Kemal'in olayın tertipçileri hakındaki çok sert ifadeleri yazışmalarında açıkça görülmekteydi ![]() ![]() İstanbul Toplantısı Kürdistan Teali Cemiyeti ileri gelenlerinden bazıları, İstanbul'da İngiliz Yüksek Komiser Müşaviri Tom Hohler'in gözetiminde İngiliz İstihbarat subayı Covbertin Noel'in de katılımıyla 1919 Temmuzunda bir toplantı yaptılar ![]() ![]() ![]() ![]() Teşebbüse Katılanlar Sivas Kongresi'nin dağatılması ve Mustafa Kemal Paşa'nın ortadan kaldırılmasını amaçlayan girişimi başlatanların İngiliz Hükümeti'nin bilgisi ve desteği dahilinde Kürdistan Teali Cemiyeti üyeleri ve İstanbul Hükümeti olduğu görülmektedir ![]() 22 Aralık 1918 tarihinde Kürdistan Teali Cemiyeti Başkanı Seyyit Abdülkadir ve Mevlanzade Rıfat gibi cemiyet üyeleri ile Hürriyet ve İtilaf Fırkası mebuslarından Konya mebusu Zeynelabidin, Karesi mebusu Vasıf ve Mustafa Sabri Efendi'nin katıldığı bir toplantı yapılmıştı ![]() ![]() ![]() - Covbertin Noel, İngiliz istihbarat Yüzbaşısı - Tom Hohler, İngiltere İstanbul Yüksek komiser Müşaviri ![]() ![]() - Cemil Paşa'nı oğlu Ekrem, Diyarbakırda ayrılıkçı faaliyetleri neticesinde Halep'e iltica etmiş sonra Yüzbaşı Noel ile birlrkte Malatya'ya gelmişti ![]() - Bedirhanlılardan Celâdet ve Kâmuran, Teşebbüsün İngiliz Yüksek Komiserliğinde planlanmasında hazır bulundular ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Ali Galip Olayı |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ali Galip OlayıTertipçilerin Diyarbakır Eylemleri 8 Haziran 1919 tarihinde Diyarbakır Vali Vekili Mustafa Bey, 9 ![]() ![]() ![]() Diyarbekir 13 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 15 Haziran 1919 tarihinde 9 ![]() ![]() ![]() Tertipçilerin Malatya'ya Gelişi 6 Eylül 1919 tarihinde, Kürt Teali Cemiyeti kurucularından Bedirhanlı aşiretinden Celadet ve Kâmuran ile Cemil Paşa ailesinden Ekrem yanlarına İngiliz Yüzbaşı Covbertin Noel ve silahlı kürtler koruyuculuğunda Malatya'ya gelirler ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 7-8 Eylül 1919 gecesi Sivas'ta bulunan Mustafa Kemal paşa ile Malatya 12 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Sine-i Millete Dönüyorum Mustafa Kemal Paşa 8 Temmuz 1919 gecesinde Harbiye Nazırıyla sabaha kadar telgraflaşmıştı ve meşhur "Sine-i Millete dönüyorum" sözünü söyleyerek 9 ![]() ![]() ![]() Tertibin Bastırılması Mustafa Kemal, 9 Eylül 1919 tarihli şifreli telgrafında bağımsız Kürdistan kurma propagandası yapan Cemiyetin kurucu üyelerinden Mevlanzade Rıfat, Bedirhanlılardan Kâmuran, Celâdet ve Cemil Paşazade Ekrem'in ile Elazığ Valisi Ali Galip ve Bedirhan aşiretine mensup sancak mutasarrıfı Halil Bey ve İngiliz Binbaşı Noel'in adlarını vererek bu kişilerin Malatya'ya geldiklerini ve güya postayı vuranları izlettirmek için çevreden silahlı Kürtler getirttiklerini yazar ![]() Tertipçilerin üzerine Mustafa Kemal Paşa'nın emirleri doğrultusunda çevre vilayetlerden askeri birlikler sevkedildi ![]() ![]() ![]() ![]() Mutasarrıf Halil Rami'nin evinin etrafı sarıldı ve evinin telefon hatları kesildi ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Nutuk'da belgeler bölümünde, ilgili kişilerin takibi için üzerlerine birlikler gönderildiği, Mustafa Kemal'in, 9 Eylül 1919 tarihli Erzurum 15 ![]() ![]() - Sivas'ta 3 ![]() 1-İlyas Bey, katıra bindirilmiş elli er ve iki mitralyözle bu sabah Malatya'ya yola çıkmıştır ![]() ![]() ![]() ![]() 13 ![]() - Erzurum'da On Beşinci Kolrdo Komutanlığına/Ankara'da Yirminci Kolordu Komutanlığına, Bağımsız Kürdistan kurulması propagandası yapmakta olan İngiliz Binbaşı Mister Novil, yanında Mevlanzade Rifati, Bedirhanilerden Kâamran, Celâdet ve Cemil Paşazade Ekrem Beyler namındaki zevat ile Malatya'ya gelerek Elaziz Valisi Ali Galip Bey de kendilerine iltihak ile Bedirhanilerden olan Mutasarrıf-ı liva Halil Bey'le müştereken millet ve vatan aleyhine icraata tevessül ettikleri ve güya postayı vuranları takip eylemek maksadiyle etraftan ekrat celbine kalkıştıkları istihbar edildiğinden Harput'tan 15'nci Alay Kumandanı makineli tüfekle mücehhez bir müfreze-i askeriye, Aziziye'den iki süvari bölüğü, Siverek'ten Malatya'daki Onikinci Süvari Alayına bağlı bölük Malatya üzerine gönderilerek adları geçenlerin tutuklanmaları için gereken girişim yapılmıştır ![]() ![]() Mustafa Kemal |
![]() |
![]() |
![]() |
Ali Galip Olayı |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ali Galip OlayıSonuçları ve Yankıları Ferit Paşa Hükümeti'nin Düşmesi Mustafa Kemal Paşa Ali Galip Olayı'nı İstanbul'da duyurarak 4 Ekim 1920 tarihinde Sadrazam Damat Ferit Paşa Hükümetin düşürülmesini sağladı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Sivas Kongresi'nin dağıtma ve Mustafa Kemal Paşa'yı ortadan kaldırma girişiminin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, kendisini hükümetten habersiz yabancı devletlerle irtibat kurmaktan meneden Damat Ferit Paşa Hükümetinin de devrilmiş olmasından dolayı Kürt cemiyeti başkanı (Seyit) Abdülkadir Efendi, 8 Aralık 1919 tarihinde İngiliz Yüksek Komiserliği Müsteşarı ve Kürt uzmanı T ![]() ![]() ![]() ![]() - ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Mustafa Kemal, Anadolu ve Rumeli Müdafayi Hukuk Cemiyeti, Heyeti Temsiliye Başkanı, General Harbord Başkanlığındaki Amerikan Heyetine sunduğu muhtıra, 24 Eylül 1919 Mustafa Kemal Atatürk, 1927'de okuduğu Nutuk'unda dönemin etkin İngiliz casuslarından Rahip Frew'a yazdığı mektuba yer verir ![]() ![]() Amiral Bristol'ün Raporu 24 Eylül 1919 tarihinde Anadolu ve Kafkaslarda General Harbord başkanlığında araştırmalar yapan Amerikan heyetine Mustafa Kemal bir muhtıra sundu ![]() ![]() İstanbul'daki Amerikan Yüksek Komiseri Amiral Bristol 30 Eylül 1919 tarihinde Washington'a bildirdiği telgrafta İngilizlerin Kürtleri kullanarak milliyetçi akımı boğmak istediğini bildirmişti ![]() Kuva-yı Milliye'nin Güçlenmesi Mustafa Kemal yeni Hükümetin bir İngiliz oyunu olduğunu düşünüyordu bu nedenle Anadolu'da akeri ve mülki hakimiyetini arttırmakla kalmadı, Garbi Anadolu Umum Kuva-yı Milliye Kumandanı Ali Fuad Paşa'ya bağlı birlikleri İzmit'e sevk etti ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Şahzadebaşı Baskını 16 Mart 1920 tarihinde İngiliz Birlikleri İstanbul Beyazıt Şehzadebaşı'ndaki 10 ![]() ![]() ![]() ![]() İngiliz Baskısıyla Fetva 5 Nisan'da Damat Ferit Paşa tekrar Sadrazam oldu ![]() ![]() ![]() Kaynak: Wikipedia |
![]() |
![]() |
|