Hz. Zülkifl'in Hayatı

Hz Zülkifl'in Hayatı

Zulkifl (Arapça: ذو الكفل, İbranice: יחזקאל Ezekiel), [1] Kurân'da adı geçen peygamberlerden biri[2] Peygamberliği kesin olarak belli olmayıp, âlimlerin ekserisi peygamber olduğunu söylemişlerdir Asıl ismi Bişr olup, lakâbı Zülkifl'dir Elyesâ aleyhisselâmdan sonra, kızmadan sabır göstererek dinin emir ve yasaklarını İsrâiloğullarına bildirmeyi üzerine aldığı, kefil olduğu içim kefâlet sâhibi mânâsında Zülkifl denilmiştir Elyesâ aleyhisselâmın amcasının oğludur İsrâiloğullarına Mûsâ aleyhisselâmın dininin emir ve yasaklarını tebliğ etmiştir[3]

Kurân'da iki yerde kendisinden bahsedilmektedir: "İsmâil, İdris ve Zülkifl, hepsi sabredenlerdendi Onları rahmetimize soktuk şüphesiz onlar salih olanlardandı" (el-Enbiyâ, 21/85, 86)

Âyette geçen "Zülkifl", adı değil lakabıdır ve "nasip ve kısmet sahibi" anlamına gelir Fakat burada dünyevî zenginliği değil, onun üstün kişiliğini ve âhiretteki derecesini kastetmek için kullanılmıştır Onun gerçek adı hakkında çok farklı rivayetler vardır[2]
Bu lakab, kendisine Elyesa' -aleyhisselâm-'dan sonra, dînin emirlerini İsrâîloğulları'na bildirmeye kefîl olup, bir de zamanındaki peygamberlerin amellerini işleyip kat-kat sevâba nâil olduğu için verilmiştir Nitekim Arapça'da “zü” sâhip, “kifl” de kefâlet (kefillik), nasîb, kısmet, kat (misil) gibi mânâlara gelir Bu lakap ile, dünyevî zenginlik ve kısmetler değil, üstün kişilik husûsiyetleri ve âhiretteki yüksek dereceler kastedilmektedir
İbn-i Abbâs -radıyallâhu anh-'tan şöyle bir rivâyet vardır: “Allâh Teâlâ, İsrâîloğulları peygamberlerinden birine, lutfetmiş olduğu nübüvvetin yanında bir de mülk ve saltanat verdi Bu peygamberin vefâtı yaklaştığında, O'na rûhunu kabzedeceğini vahiyle bildirdi: «Mülkümü, İsrâîloğulları'ndan geceleri sabaha kadar namaz kılan, gündüzleri oruç tutan ve insanlar arasında kızmadan hükmedecek birine ver!» buyurdu Bu peygamber, kendisine verilen emri, İsrâîloğulları'na bildirdi Aralarından bir genç kalkıp: «–Bu işe ben kefil olurum! Bu vazîfeyi üstlenirim!» dedi Peygamber o gence: «–Bu kavmin içinde senden daha büyükleri var; sen otur!» dedi Sonra ikinci defa aynı teklifi yaptı, yine o genç: «–Ben kefil olurum» dedi Üçüncü defa aynı teklif tekrarlanınca, cevap veren, yine o genç oldu Bunun üzerine teklifi yapan peygamber, yerine onu kefil bırakıp mülkünü ona verdi Bu genç, Bişr idi” Şeytan, bu gence hased etti Gencin üstlendiği vazîfeyi gerçekleştirememesi için çeşitli hîleler yaptı Fakat o, iblîs'in vesveselerine meyletmeyerek, yüklendiği emâneti lâyıkıyla taşıdı Gayreti eksiksizdi Bu sebeple kendisine “Zülkifl” denildi[4]
Rûhu'l-Meânî sahibi müfessir Alûsî, Zülkifl hakkında birbirini tutmayan bilgiler bulunduğunu kaydeder Bu rivayetler arasında onun peygamber olmadığını iddia edenler de vardır Ayrıca Zülkifl lakâbının Hz İlyas'a, Hz Zekeriyya'ya verilen lakaplar olduğu da bu rivâyetler arasında yer alır[5][6]
Yahudiler, O'nun, İsrailoğulları'nın esâreti sırasında peygamber tayin edilen ve vazifesini Habur ırmağı yakınlarında bir bölgede yapan Hereksel olduğunu iddia etmişlerdir Âlimlerin bir kısmı da onun Eyyub (as)'ın kendisinden sonra peygamber olan Bişr adındaki oğlu olduğunu söylemişlerdir Fakat bu görüşlerin hiç biri kesinlik derecesine sahip değildir(Bişr-i Hâfî adlı evliyâ ile karıştırılmamalı Akhenaton notu)

Zülkifl (as)'in peygamber olmadığı söyleyenler olmuşsa da, âlimlerin ekseriyetine göre peygamberdir ve makbul olan görüş de budur[7][2]

Yüce Allah, Eyyûb (as)'in kıssasını arz ettikten sonra, peygamberlerinden bazılarını anmış ve onları övmüştür İnsanları tevhide çağıran, Allah'ın sevgi ve övgülerini kazanan bu peygamberden biri de, Zülkifl (as)'dir Bu konudaki âyetlerin meâli şöyledir:

"Kuvvetli ve basiretli kullarınız İbrahim'i, İshâk'ı ve Yakup'u da an Biz, onları ahiret yurdunu düşünme özelliğiyle temizleyip, kendimize halis (kul) yaptık Onlar, bizim yanımızda seçkinlerden, hayırlılardandır İsmâil'i, Elyesâ'yı, Zülkifl'i de an Hepsi de iyilerdendir" (Sad, 38/45, 46, 47, 48)[2]
Allahü teâlânın İsrâiloğullarına gönderdiği peygamberlerden Elyesâ aleyhisselâmın eceli gelip vefâtı yaklaşınca; Allahü teâlâ, rûhunu kabz edeceğini vahiyle bildirdi ve ''Mülkünü, İsrâiloğullarından gece sabaha kadar ibâdet eden, namaz kılan, gündüzleri oruç tutan ve insanlar arasında kızmadan hükm edecek birine ver'' buyurdu Bu peygamber, kendisine verilen emri İsrâiloğulları'na bildirdi Aralarından bir genç kalkıp: ''Bu işe ben kefil olurum, üzerime alırım'' dedi Peygamber, o gence; ''Bu kavmin içinde senden daha büyükleri var, sen otur'' dedi Sonra ikinci defâ aynı teklifi yaptı O genç, yine ''Kefil olurum'' dedi Üçünce defâ aynı teklif tekrarlanınca cevap veren, yine o genç oldu Bunun üzerine Elyesâ aleyhisselâm, onun yerine halife bıraktı Bu genç, Bişr idi Bu sebeple o gence "Zülkifl" lakâbı verildi

Bu genç, aldığı vazifeyi eksiksiz olarak yerine getirmek için çalışırken İblis (Şeytan) onu kıskandı ve bu vazifeyi yaptırmamak için çeşitli hilelere baş vurdu Fakat bu genç İblisin hilelerine aldanmadan aldığı vazifeyi eksiksiz yerine getirdi Bu hâlinde dolayı Allahü teâlâya şükür etti[3]
Hz Zülkifl, geceleri uyutmayı garanti etmesi sebebiyle, gündüzleri kaylûle (Güneş'in tepede olduğu zamanda, öğle ile ikindi arasında) bir miktar uyurdu İblis, kendi yardımcılarını ona gönderir, onu yoldan çıkarmaya ve verdiği sözden döndürmeye gayret eder; fakat muvaffak olamazdı (başaramazdı) yardımcılar, âciz kaldığı zaman bizzat kendisi geldi Gündüz uykusuna yatmak üzereyken kapısını çaldı "Kim o?" İblis; "Hakkı çiğnenen mazlûm bir ihtiyar" Hz Zülkifl, kapıyı açtı ve "Derdin nedir?" dedi İblis; "Kavmimle aramızda bir anlaşmazlığımız var Onlar, bana zulmettiler Şunları şunları yaptılar" diyerek uzun uzadıya bir şeyler anlattı Uyku vakti geçmiş, Hz Zülkifl'in uykusu dağılmıştı İblis'e; "Ben, hüküm vermek üzere olduğum zaman gelir, beni bulursun" dedi
Adam (İblis), ertesi gün muhakeme zamanında gelmedi Yine keylûle zamanı, tam yatacağı sırada geldi ve kapıyı çaldı Zülkifl, sordu; "Neden o zaman gelmedin?" İblis, cevap verdi: "O zaman gelsem, onla senden korkuyor ve hakkını vereceğiz diyorlar Senden ayrılınca da bana cefa ediyorlar" Zülkifl; "Sen, yarın muhakeme zamanı gel"
Adam (İblis), yine gelmedi Ama Zülkifl de iyiden iyiye uykusuz kalmıştı Adamlarına kimsenin kendisini rahatsız etmemesini tembih ettikten sonra yerine yattı İhtiyar, tekrar geldi ise de içeri bırakmadılar Bu defa melûn, doğrudan içeri girdi ve gürültü çıkardı Zülkifl, başını kaldırdı, yine o idi Kapı, hâlâ kilitlediği gibi durmaktaydı Bu defa onun Şeytan olduğunu anladı "Sen, Allah'ın düşmanı İblis misin?" dedi "Evet, beni her zamanki gibi âciz bırakmıştın En son bu yola başvurdum Belki kızdırabilirim dedim; ama muvaffak olamadım" [8][6]
Yukarıdaki rivayetlerde hüküm verirken kızmama prensibi pek hoş, pek güzel bir şey ise de geceleri hiç uyumamak ve gündüzleri oruç tutmak, İslam dininin getirdiği ölçüler içinde düşünülürse, hoş bir şey değildir Nitekim Resulullah Efendimiz'in en çok bir gün oruç tutmak ve birgün tutmamaya izin verdiğini ve buna "Savm-ı Dâvûd" (Davut Peygamber'in orucu denildiğini, bunun ötesinde meşrû bir oruç bulunmadığını biliyoruz Ancak Hz Zülkifl'in Kurân'da peygamberlerin sırasında zikredilmiş olması göz önünde tutulursa, onun peygamber olduğu hakkında şüphe ve tereddüt kalmaz[6]

Allahü teâlâ, Zülkifl aleyhisselâma peygamberlik vazifesi verdi Zülkifl aleyhisselâm Mûsâ aleyhisselâmın dininin emir ve yasaklarını insanlara bildirdi Tevrât'ı okuyup hükümlerini yerine getirdi Tebliğ vazifesini hakkıyla yerine getirdikten sonra Şam beldelerinden birinde vefât etti[3]
Taberî'de yer alan bir rivayete göre Zülkifl (as), Şam'da otururdu Oradaki halkı Allah'a inanmaya, O'na ibadet etmeye ve dürüst bir şekilde yaşamaya çağırdı ve orada vefât etti[9][2]
Zülkifl -aleyhisselâm- da, Mûsâ -aleyhisselâm-'ın şerîati ile amel etmiş, insanlara Tevrât'ın emir ve yasaklarını bildirmiştir[4]